Επ. Αν. ΣτΕ 43/2022 [Απόρριψη αίτησης αναστολής εκτελέσεως της KYA για τη χωροθέτηση της Μαρίνας Βουλιαγμένης και τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των λιμενικών και χερσαίων υποδομών και της συνολικής λειτουργίας της]

Βασικές σκέψεις
Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται να ανασταλεί η εκτέλεση της 18744/8.12.2020 κοινής απόφασης των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού και Τουρισμού (Δ’ 810), με την οποία εγκρίθηκαν αφενός η χωροθέτηση της μαρίνας Βουλιαγμένης και αφετέρου οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου της αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των λιμενικών και χερσαίων υποδομών και της συνολικής λειτουργίας του ως άνω τουριστικού λιμένα. Κατά της ανωτέρω πράξης οι αιτούντες έχουν ασκήσει την από 30.7.2021 αίτηση ακυρώσεως (αριθμ. καταθ. Ε1612/30.7.2021), η δικάσιμος της οποίας έχει προσδιορισθεί για την 18.5.2022.
Επειδή, ο Δήμος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, στα διοικητικά όρια του οποίου βρίσκεται το επίδικο έργο και έχει ασκήσει παρέμβαση στην κύρια δίκη παραδεκτώς, με το από 23.12.2021 υπόμνημα, ζητεί την απόρριψη της κρινόμενης αίτησης. Ομοίως, η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Α…..» (δ.τ. «Α… Μ… ΑΕ»), φορέας του επίδικου έργου, η οποία επίσης έχει ασκήσει παρέμβαση στην κύρια δίκη παραδεκτώς ζητεί, με το από 24.12.2021 υπόμνημα, την απόρριψη της κρινόμενης αίτησης.
Επειδή, από τις διατάξεις του άρθρου 52 του π.δ. 18/1989 (Α’ 8), προκύπτει ότι αναστολή εκτέλεσης διοικητικής πράξης που έχει προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως στο Συμβούλιο της Επικράτειας διατάσσεται από την Επιτροπή Αναστολών του Δικαστηρίου ύστερα από σχετική αίτηση του διαδίκου που άσκησε το κύριο ένδικο βοήθημα, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες είτε πιθανολογείται ότι η εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης θα προκαλέσει στον αιτούντα βλάβη, η οποία θα είναι αδύνατον ή, τουλάχιστον, δυσχερές να επανορθωθεί σε περίπτωση αποδοχής της αιτήσεως ακυρώσεως, είτε κρίνεται ότι η εν λόγω αίτηση ακυρώσεως παρίσταται ως προδήλως βάσιμη (ΕΑ 198/2021, 417/2018, 416/2018, 92/2017, 150/2014, 528/2013, 180/2012 Ολ. κ.ά.). Στην ειδική, εξάλλου, περίπτωση που η προσβαλλόμενη πράξη εντάσσεται στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ορισμένης δραστηριότητας, η οποία υπόκειται, κατά τον νόμο, στη διαδικασία αυτή ακριβώς διότι εγκυμονεί κινδύνους για το περιβάλλον, ως ανεπανόρθωτη βλάβη που θα δικαιολογούσε την αναστολή εκτέλεσης της προσβαλλόμενης πράξης δεν είναι δυνατόν να νοούνται οι συνήθεις περιβαλλοντικές συνέπειες που εξ ορισμού συνεπάγεται η άσκηση της οικείας δραστηριότητας, για τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των οποίων, άλλωστε, θεσπίζεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και η επιβολή των κατάλληλων περιβαλλοντικών όρων, αλλά ιδιαιτέρως δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον, οι οποίες πιθανολογείται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη κατά τη διοικητική διαδικασία και τείνουν, λόγω της σοβαρότητάς τους, να επιφέρουν σ’ αυτό αλλοιώσεις δυσχερώς αναστρέψιμες ή μη αναστρέψιμες (πρβλ. ΕΑ 198/2021,417/2018, 416/2018, 92/2017, 91/2017).
Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Η μαρίνα Βουλιαγμένης, η οποία αναπτύσσεται κατά μήκος της νοτιοανατολικής ακτής της χερσονήσου του Λαιμού στην περιοχή της Βουλιαγμένης, κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ’60 από τον EOT, παράλληλα με τη σταδιακή ανάπτυξη του παρακείμενου ξενοδοχειακού συγκροτήματος και της πλαζ του Αστέρα Βουλιαγμένης. Για το νέο σχεδίασμά της μαρίνας Βουλιαγμένης, εκπονήθηκε η από τον Οκτώβριο του έτους 2017 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ο νέος αυτός γενικός σχεδιασμός αποσκοπεί, όπως ιστορείται στη Μελέτη αυτή, στην συνολική αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών του τουριστικού λιμένα, έτσι ώστε αυτός να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής. Προβλέπει δε την πλήρη αξιοποίηση της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας, καθώς και την βέλτιστη ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της, με στόχο την διαμόρφωση μίας μαρίνας υψηλών προδιαγραφών και κορυφαίας ποιότητας και αισθητικής, σύμφωνα με τα πλέον προηγμένα διεθνή πρότυπα, προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Ταυτόχρονα ο εν λόγω νέος σχεδιασμός εντάσσεται σε μια ολοκληρωμένη ανάπτυξη που περιλαμβάνει μία παγκόσμιας εμβέλειας μαρίνα-προορισμό, σε συνέργεια με το κορυφαίας κλάσης ξενοδοχειακό τουριστικό συγκρότημα του Αστέρα Βουλιαγμένης, με στόχο τη δημιουργία ενός μοναδικού πόλου τουρισμού και αναψυχής, αντάξιου μίας εξαιρετικής μητροπολιτικής Ριβιέρας, όπως η Αθηναϊκή, ικανού να προσελκύσει τους κορυφαίους επισκέπτες σε διεθνές επίπεδο. Ειδικότερα, σε σχέση με την οριοθέτηση της μαρίνας, στη Μελέτη αυτή εκτίθεται ότι τα όρια της θαλάσσιας και χερσαίας ζώνης της μαρίνας Βουλιαγμένης παρουσιάζονται στο συνημμένο Σχέδιο 378-Α-1 και ταυτίζονται με το αντίστοιχα όρια που αποτυπώνει η ΕΤΑΔ Α.Ε. (τ. ΕΤΑ Α.Ε.) στα δικά της σχέδια σε εφαρμογή των προβλεπόμενων στην 509169/ειδ.αριθ.35/21.03.1986 κοινή υπουργική απόφαση. Ενώ, εξάλλου πέραν των άλλων, στο κεφάλαιο ΣΤ-4.5 (“Οικοσυστήματα – χλωρίδα και πανίδα”, σελ. 225 επ.) γίνεται αναφορά στην υφιστάμενη κατάσταση του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής μελέτης, στο κεφ. Ζ.2-5, σελ. 248 επ. εκτιμώνται οι επιπτώσεις του σχεδίου, στο δε κεφ. Ζ.3-5, σελ. 261 επ. διατυπώνονται προτάσεις που θα συμβάλουν στην πρόληψη, τον περιορισμό, την αντιμετώπιση και την αντιστάθμιση των σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα, την χλωρίδα και την πανίδα. Επακολούθησε η τήρηση της διαδικασίας χωροθέτησης της μαρίνας σε δύο στάδια, κατά τους ορισμούς του άρθρου 31 παρ. 1 περ. α’-στ’, του ν. 2160/1993 (Α’ 118), για το λόγο ότι αυτή βρίσκεται εντός της παραλιακής ζώνης της Αττικής, εν μέρει εντός αρχαιολογικού χώρου [(ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/Φ26/113248/58371/7755/3741/4.9.2013 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΑΑΠ 350)] και η χερσαία ζώνη της υπερβαίνει τα 50.000 τ.μ. Κατά το πρώτο στάδιο χωροθέτησης, στο πλαίσιο της ως άνω ΣΜΠΕ, εγκρίθηκε ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας, με το π.δ. της 6.6.2019 «Έγκριση γενικού σχεδιασμού μαρίνας Βουλιαγμένης» (Δ’ 320). Με το προεδρικό αυτό διάταγμα εγκρίθηκαν τα όρια και το εμβαδόν της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης (51.955 τ.μ. και 110.013 τ.μ., αντιστοίχως) της μαρίνας (άρθρο 1), οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης επί της χερσαίας ζώνης και οι κατευθύνσεις σχεδιασμού επί της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας (άρθρα 2 και 3), καθορίσθηκαν δε κατευθύνσεις και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης (άρθρο 4). Ειδικότερα, αναφορικά με τη χερσαία ζώνη της μαρίνας, καθορίσθηκαν, με το άρθρο 2, οι χρήσεις γης κατά τομείς: α) Τομέας 1 – Περιοχή προστασίας και αποκατάστασης φυσικού τοπίου (επιφάνειας 12.196 τ.μ.): διατηρείται το φυσικό ανάγλυφο και το φυσικό πράσινο και απαγορεύεται κάθε νέα δόμηση, β) Τομέας 2 – Περιοχή αστικού πρασίνου (επιφάνειας 6.880 τ.μ.): διατηρείται το φυσικό πράσινο και απαγορεύεται η δόμηση με ορισμένες εξαιρέσεις (φυλάκια εισόδου έως 10 τ.μ. και ύψος 2,5 μ., υπόγειος χώρος δεξαμενών και αντλιοστασίου, καθαίρεση κτιρίου Λιμεναρχείου και διαμόρφωση περιπτέρου-belvedere κ.λπ.), γ) Τομέας 3 – Περιοχή λειτουργικής εξυπηρέτησης μαρίνας (επιφάνειας 32.879 τ.μ.): προβλέπονται χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας [κτίρια διοίκησης (λιμεναρχείο, τελωνείο), πύργος ελέγχου, ιατρείο, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών (υπεραγορές, τράπεζες, πώληση ή ενοικίαση ναυτιλιακών ειδών/αυτοκινήτων, ενοικιάσεις-πωλήσεις σκαφών, τουριστικά πρακτορεία κ.λπ.), γραφεία, εστίαση, αναψυκτήρια, λέσχη, βοηθητικοί χώροι κ.λπ.], χρήσεις τουρισμού- αναψυχής (εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών, αθλητικές εγκαταστάσεις, βοηθητικές εγκαταστάσεις, όπως ελικοδρόμιο, αποθηκευτικοί χώροι κ.λπ.). Επίσης προβλέπονται οι εξής όροι δόμησης: μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση: 4.700 τ.μ. – συντελεστής κάλυψης 0,25 – διαμόρφωση χώρων περιπάτου- αναψυχής και παραλιακής ζώνης εξυπηρέτησης σκαφών – δημιουργία χώρων στάθμευσης: ί. υπαίθριων, ϋ. υπόγειων, σε ποσοστό 0,25 της συνολικής επιφάνειας του Τομέα 3, iii. υπόσκαφων, με μέγιστο καθαρό ύψος 2,5 μ., δ) Επιφάνεια εκτός Τομέων: προβλέπονται χρήσεις σταθμού ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων σκαφών και λοιπές βοηθητικές χρήσεις και υποδομές, όπως ελικοδρόμιο, αποθηκευτικοί χώροι κ.λπ., καθώς και ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών, χώροι υπαίθριας στάθμευσης κ.λπ., ενώ καθορίζονται οι εξής όροι δόμησης: μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση εκτός τομέων: 90 τ.μ. – μέγιστο ύψος 4 μ., ε). Σε όλους τους τομείς επιτρέπεται η δημιουργία ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και δικτύων (που εξαιρούνται από ΣΔ), υποδομές συγκέντρωσης απορριμμάτων μαρίνας, μονάδα αφαλάτωσης για τις ανάγκες υδροδότησης της μαρίνας κ.ά. Επίσης, προβλέπονται δύο οδικές προσβάσεις (κύρια και βοηθητική), καθώς και η διάνοιξη υπόγειας σήραγγας αποκλειστικά για τη χρήση πεζών και ελαφρών οχημάτων για τη σύνδεση της μαρίνας με τις παρακείμενες τουριστικές εγκαταστάσεις του Αστέρα Βουλιαγμένης. Εξάλλου, στο άρθρο 3 του ως άνω π.δ/τος προβλέπονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης: μέγιστη δόμηση στο σύνολο της μαρίνας: 4.800 τ.μ. [ήτοι 4.700 τ.μ. στον Τομέα 3, 10 τ.μ. στον Τομέα 2 και 90 τ.μ. εκτός Τομέων] – μέγιστο ύψος κτιρίων: 5,50 μ., με εξαίρεση ί. τον πύργο ελέγχου (15 μ.) και ϋ. τον Τομέα 3, όπου επιτρέπεται η προσαύξηση σε ύψος 8,50 μ. για ποσοστό έως 0,35 της συνολικά επιτρεπόμενης δόμησης στον Τομέα 3 – ύψος στέγης νέων κτιρίων: 1,50 μ. – κατά τα λοιπά εφαρμόζεται ο οικοδομικός και κτιριοδομικός κανονισμός, όπως ισχύει. Αναφορικά με τη θαλάσσια ζώνη, στο άρθρο 2 του ως άνω π.δ/τος προβλέπεται ότι: α) οι θαλάσσιες υποδομές της μαρίνας αφορούν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής και κυρίως θαλαμηγών μεγάλου μεγέθους (super-yacht και mega-yacht) και, κατ’ εξαίρεση, ναυταθλητικών σκαφών, και β) επιτρέπεται ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση των υφιστάμενων λιμενικών έργων και υποδομών, καθώς και η καθαίρεσή τους και η κατασκευή νέων εντός της θαλάσσιας ζώνης. Επιτρέπεται, ειδικότερα, η αναδιάταξη των υφιστάμενων παραλιακών κρηπιδωμάτων και η κατασκευή νέων, η αναδιάταξη του υπήνεμου και του προσήνεμου μώλου, η καθαίρεση του προσήνεμου μώλου και η ανακατασκευή του σε νέα θέση και η επέκταση αυτού, η κατασκευή θωράκισης του προσήνεμου μώλου, η ανακατασκευή και επέκταση του υπήνεμου μώλου, καθώς και η εκβάθυνση της λιμενολεκάνης και της εισόδου αυτής. Ακολούθως, η παρεμβαίνουσα εταιρεία υπέβαλε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αίτημα χωροθέτησης του δεύτερου σταδίου της μαρίνας, (ΥΤ17757/2.10.2019), με συνημμένη μελέτη χωροθέτησης, και περαιτέρω Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/106632/6607/19.11.2019). Στη συνέχεια, κατόπιν θετικής γνωμοδότησης της Επιτροπής Τουριστικών Λιμένων (πρακτικό 272/9.1.2020, θέμα 1ο) και αφού τηρήθηκε η διαδικασία της διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων των αρμοδίων υπηρεσιών επί της ΜΠΕ του έργου, στις οποίες συγκαταλέγεται και η θετική υπό όρους γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (βλ. το ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕΕ/268181/188626/5264/293/4.6.2020 έγγραφο και την ΥΠΠ ΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕΕ/666296/457315/13462/556/3.12.2019 έκθεση Αναλυτικής Αρχαιολογικής Τεκμηρίωσης, στην οποία ενσωματώνονται οι γνωμοδοτήσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιά και Νήσων και της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων), εκδόθηκε, κατ’ εφαρμογήν των οριζομένων στο άρθρο 31 παρ. 1 περ. στ’ του ν. 2160/1993, η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση. Με την απόφαση αυτή εγκρίθηκαν αφενός η χωροθέτηση της μαρίνας Βουλιαγμένης και αφετέρουενικά στοιχεία του έργου (εμβαδόν και όρια της θαλάσσιας και της χερσαίας ζώνης), ενώ επιπλέον καθορίζεται η δυναμικότητα της μαρίνας (59 σκάφη) και οι τύποι ελλιμενιζόμενων σκαφών (βλ. σχετικό πίνακα με αριθμούς θέσεων ανά κατηγορία σκαφών). Περαιτέρω, καταγράφονται αναλυτικά τα έργα της θαλάσσιας ζώνης (παρ. 1 β), που αφορούν ιδίως: α) στην καθαίρεση του υφιστάμενου προσήνεμου μώλου και την κατασκευή νέου, συνολικού μήκους περίπου 500 μ., στην ίδια περίπου θέση και προς τα ανατολικά, καθώς και την κατασκευή των κρηπιδωμάτων εσωτερικά του προσήνεμου μώλου, ενώ προβλέπεται και η διαμόρφωση ελικοδρομίου (πεδίου προσγείωσης/απογείωσης ελικοπτέρου) στο ακρομώλιο του προσήνεμου μώλου (για το οποίο θα ακολουθήσει οριστική μελέτη), β) την επέκταση προς τα βόρεια του υπήνεμου μώλου, με την κατασκευή προβλήτα σχήματος Γ και κρηπιδωμάτων, γ) τα σημεία απο/επιβίβασης και τα μόνιμα αγκυροβόλια σκαφών, και δ) τις βυθοκορήσεις. Ειδικότερα, για τις βυθοκορήσεις, ορίζονται τα εξής: «Λόγω της βυθομετρίας της περιοχής του έργου, προβλέπεται εκσκαφή του θαλάσσιου πυθμένα, για να εξασφαλιστεί το ωφέλιμο βάθος που απαιτεί το μέγεθος των ελλιμενιζόμενων σκαφών. Συγκεκριμένα προβλέπεται η εκσκαφή έως τη στάθμη -5,0 m στο εσωτερικό τμήμα της λιμενολεκάνης και εκσκαφή έως τη στάθμη -8,0 m στο εξωτερικό τμήμα της λιμενολεκάνης, καθώς και στην περιοχή πλησίον της εισόδου της μαρίνας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται με ασφάλεια η πρόσβαση σε αυτή». Στη συνέχεια, περιγράφονται τα έργα της χερσαίας ζώνης (παρ. 1 γ), που αφορούν ιδίως: α) στο ρυμοτομικό σχέδιο της χερσαίας ζώνης, με τη δημιουργία 4 οικοδομικών τετραγώνων (Ο.Τ.), β) τις χρήσεις γης, τους όρους και περιορισμούς δόμησης, που συνοψίζονται με βάση τα προβλεπόμενα στο π.δ. της 6.6.2019, γ) την πρόσβαση, είσοδο και οδική κυκλοφορία στη μαρίνα, καθώς και την περίφραξή της, δ) τις θέσεις στάθμευσης (κατανομή, αριθμός θέσεων κ.λπ.), ε) τους χώρους πρασίνου, στ) την περιγραφή των εγκαταστάσεων και δικτύων. Εξάλλου, με το δεύτερο μέρος της προσβαλλόμενης κ.υ.α. εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου (κεφ. Β), βάσει της από Σεπτεμβρίου 2019 μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ). Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, στο κεφ. 4.3.2 περιλαμβάνονται όροι σχετικά με τη διαχείριση των βυθοκορημάτων και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος [στο πλαίσιο των οποίων εκπονήθηκαν, μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης, ειδικές τεχνικές περιβαλλοντικές μελέτες αξιολόγησης (ΤΕΠΕΜ) για την ποιότητα και διαχείριση των βυθοκορημάτων, την κατασκευή τεχνητών ογκολίθων κ.λπ.], ενώ στο κεφ. 4.3.4 «Περιορισμός επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον, στη χλωρίδα και πανίδα» ορίζονται τα εξής: «4.3.4.1. Οι συστάδες Ποσειδωνίας που βρίσκονται στην είσοδο της μαρίνας θα πρέπει να προστατευτούν από τις εργασίες κατασκευής. Για τα άτομα και τις συστάδες του αγγειόσπερμου που βρίσκονται σε άλλες θέσεις εντός της θαλάσσιας ζώνης του έργου, θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα αποφυγής ή ελαχιστοποίησης της διατάραξής τους (αποφυγή εργασιών που συνεπάγονται αποξέσεις του βυθού ή έντονες αναταράξεις τη στήλης του νερού υπεράνω των συστάδων κ.ά.). Για τον σκοπό αυτό, πριν την έναρξη των εργασιών θα πρέπει να πραγματοποιηθεί υποθαλάσσια αυτοψία/βιντεοσκόπηση του πυθμένα ώστε να αποτυπωθεί με ακρίβεια η θέση και έκταση των συστάδων Ποσειδωνίας. Η αποτύπωση αυτή, πέραν της άμεσης αξιοποίησής της στην προστασία των συστάδων από τις εργασίες κατασκευής, θα χρησιμοποιηθεί και ως βάση σύγκρισης για την εξέλιξη της υποθαλάσσιας χλωρίδας (όρος 4.4.4). 4.3.4.2. Απαγορεύεται η ρύπανση του θαλασσίου περιβάλλοντος από κάθε είδους απορροές της κατασκευής, καθώς και η απόρριψη οποιωνδήποτε μη-βιοδιασπώμενων ουσιών στη θάλασσα ή στο έδαφος. 4.3.4.3. Απαγορεύεται η χρήση εκρηκτικών κατά την εκσκαφή. Οι εκσκαφές του πυθμένα θα διενεργηθούν κατά προτίμηση με μηχανικά μέσα, ενώ χρήση εκρηκτικών επιτρέπεται μόνο για σκοπούς χαλάρωσης της συνεκτικότητας βραχομαζών και μόνο στον ελάχιστο απαραίτητο βαθμό. Στα χαλαρά υλικά, θα πρέπει κατά προτίμηση να χρησιμοποιείται βυθοκόρος δίθυρης αρπαγής ή άλλη μέθοδος αντίστοιχης μείωσης της διασποράς αιωρούμενων στερεών στο νερό. 4.3.4.4. Κατά τη διενέργεια θαλάσσιων εκσκαφών, ιδίως σε ιζήματα, θα χρησιμοποιείται εξοπλισμός συγκράτησης των αιωρούμενων στερεών υλικών (όπως πλωτά φράγματα, γεωκουρτίνες, φράγματα φυσαλίδων κ.ά.), ώστε να αποφευχθεί η αύξηση της θολότητας στα παρακείμενα ύδατα και η επικάθιση υλικών σε μεγάλη ακτίνα του πυθμένα. Ο εξοπλισμός θα πρέπει να είναι αντιληπτός από τα κινητικά θαλάσσια είδη, ώστε να αποτρέπεται η εμπλοκή τους σε αυτόν. 4.3.4.5. Θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ώστε οι παροχετευόμενες ροές να είναι απαλλαγμένες από φερτές ύλες (π.χ. αιωρήματα ή λάσπες) και μη-βιοδιασπώμενες ουσίες (π.χ. λιπαντικά, καύσιμα κ.ά.). 4.3.4.6. Για την αντιμετώπιση ατυχημάτων, όλα τα μέτωπα εργασιών θα πρέπει να διαθέτουν σε ετοιμότητα κατάλληλα υλικά π.χ. διάφορα ειδικά ελαιοδεσμευτικά ή συναφή χημικά προϊόντα, πλωτά φράγματα περιορισμού θαλάσσιας ρύπανσης κ.ά. 4.3.4.7. Κατά τις εργασίες κατασκευής του έργου να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή ρύπανσης της θάλασσας, καθώς και τυχόν πρόσθετα μέτρα που θα υποδειχθούν από την αρμόδια Λιμενική Αρχή, σύμφωνα με τον ν. 743/1977 (Α’ 319), όπως κωδικοποιήθηκε και ισχύει με το π.δ. 55/1998 (Α’ 58). 4.3.4.8. Να παρακολουθείται η κατάσταση της ποιότητας του θαλασσινού νερού και των ιζημάτων πυθμένα με: 4.3.4.8.1. Καθημερινό οργανοληπτικό έλεγχο του θαλάσσιου ύδατος και των ιζημάτων πυθμένα για τη διαπίστωση οσμών, κηλίδων πετρελαϊκής προέλευσης (ιριδισμός), ασυνήθιστων αποθέσεων κ.λπ. 4.3.4.8.2. Επιτόπια εξέταση και συλλογή δειγμάτων για τον προσδιορισμό της θολερότητας του θαλασσινού νερού (σε Nephelometric Turbidity Units- NTUs), τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, εφόσον οι εργασίες διεξάγονται κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Η εξέταση να γίνεται σε σημεία που βρίσκονται σε απόσταση 50, 100 και 150 m από το έργο. Εάν διαπιστωθεί σημαντική αύξηση της θολερότητας εφαρμόζονται αμέσως επιπρόσθετα μέτρα συγκράτησης των στερεών αιωρήσεων» [βλ. συναφώς τα κεφ. 8.5.1 και 9.5.2 της ΜΠΕ (σελ. 224 επ. και 285 επ., αντίστοιχα)]. Εξάλλου, ο έλεγχος τήρησης των ανωτέρω περιβαλλοντικών όρων 4.3,4.1 και 4.3.4.8 ανατέθηκε από την παρεμβαίνουσα εταιρεία στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το οποίο, αναφορικά μεν με τον ως άνω όρο 4.3.4.1, προέβη σε χαρτογράφηση έκτασης θαλάσσιου πυθμένα 1,25 km2 εντός της θαλάσσιας ζώνης του έργου και της ευρύτερης περιοχής του όρμου Βουλιαγμένης, σε βάθη από 4 έως 39 μ., και κατέληξε στα εξής συμπεράσματα: η παρουσία λιβαδιού Ποσειδωνίας εντοπίζεται σε όλη την ευρύτερη περιοχή του όρμου Βουλιαγμένης με (α) ένα μικρό ποσοστό της έκτασής του εντός της θαλάσσιας ζώνης του έργου – όπου η παρουσία του είναι σποραδική και αφορά κυρίως μικρής και μεσαίας έντασης (<10-1000 τ.μ.), συνολικής έκτασης 8.650 τ.μ. (που αντιστοιχεί σε περίπου 3,7% της συνολικής έκτασης του εν λόγω είδους στην ευρύτερη περιοχή του όρμου Βουλιαγμένης), ενώ εντός της λιμενολεκάνης είναι μηδενική, και (β) ένα σημαντικό τμήμα του σε άμεση γειτνίαση με τη θαλάσσια ζώνη του έργου, επισημάνθηκε δε ότι για την περίπτωση β’ πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα αποφυγής ή ελαχιστοποίησης πάσης φύσης διατάραξης του πυθμένα [τέτοια δε μέτρα, σύμφωνα με την 121402/7641/30.12.2021 έκθεση απόψεων του ΥΠΕΝ προς το Δικαστήριο, προβλέπονται ήδη στους όρους 4.3.4.3, 4.3.4.4 και 4.3.4.7 της προσβαλλόμενης απόφασης], ενώ για την περίπτωση α’ πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα σύστασης και εφαρμογής ικανών αντισταθμιστικών μέτρων (βλ. την από Ιουλίου 2021 ενδιάμεση τεχνική έκθεση – αρ. πρωτ. 3817/23.7.2021 του ΕΛΚΕΘΕ). Αναφορικά δε με τον όρο 4.3.4.8, το ΕΛΚΕΘΕ πραγματοποιεί, κατά τη διάρκεια των εργασιών του έργου, καθημερινό οργανοληπτικό έλεγχο του θαλάσσιου ύδατος και των ιζημάτων πυθμένα και εβδομαδιαία (τουλάχιστον) επιτόπια εξέταση και συλλογή δειγμάτων για τον προσδιορισμό της θολερότητας του θαλασσινού νερού, τα δε συμπεράσματα των εβδομαδιαίων εκθέσεων συνοψίζονται στα εξής: α) γενικά, στην περιοχή εκτός της ζώνης του έργου η θολερότητα δεν αναμένεται να επηρεάσει το θαλάσσιο οικοσύστημα, αφού οι οικείες τιμές (FTU) παραμένουν στην “εξαιρετική” κατηγορία, β) γενικά, εντός της ζώνης του έργου, η παραγόμενη θολερότητα δημιουργεί συνθήκες που χαρακτηρίζονται από “φυσιολογικές” έως “ανεκτές” (με εξαίρεση τη θολερότητα εντός της λιμενολεκάνης, όπου οι συνθήκες περιστασιακά καθίστανται έως “μη ανεκτές”) για τους θαλάσσιους οργανισμούς. Σημειώνεται επίσης ότι περιστασιακή εξάπλωση του “μακρινού πεδίου” του νεφελώματος σε περιοχές εκτός ζώνης έργου έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια αφενός ιδιαίτερα εντατικής βυθοκόρησης και αφετέρου έντονων υδροδυναμικών συνθηκών (μεγάλα θαλάσσια κύματα και ισχυρά ρεύματα), ωστόσο σε αυτές τις περιπτώσεις ο μέσος όρος θολερότητας δεν ξεπέρασε ποτέ τα 4 FTU δημιουργώντας συνθήκες που δεν χαρακτηρίζονται χειρότερες από “φυσιολογικές”, η δε παρουσία του υδατοφράγματος αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευεργετική, διότι συγκρατεί το σύνολο σχεδόν των αιωρημένων σωματιδίων εντός της ζώνης του έργου και δεν επιτρέπει τη μεταφορά/διάχυση/καθίζησή τους στον εσωτερικό όρμο (βλ. την από 14.12.2021 συνοπτική έκθεση του Διευθυντή Ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ, καθώς και όσα αναφέρονται στην ανωτέρω έκθεση απόψεων του ΥΠΕΝ).
Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι με την εκτέλεση της προσβαλλόμενης απόφασης στην οποία προβλέπονται αφενός επιχώσεις του θαλάσσιου πυθμένα για την εξασφάλιση πρόσθετου χερσαίου χώρου (εκτάσεως 9,5 στρεμμάτων) και αφετέρου κατάληψη θαλάσσιου πυθμένα (27 στρεμμάτων) για την έδραση των λιμενικών έργων, επέρχεται σοβαρή υποβάθμιση και επιδείνωση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής καθώς και των όρων διαβίωσης των κατοίκων. Η υποβάθμιση αυτή, κατά τους ισχυρισμούς των αιτούντων, είναι απότοκος ιδίως της ανεπανόρθωτης καταστροφής εκτάσεων Ποσειδωνίας 8 στρεμμάτων, της διατάραξης των φυσικοχημικών παραμέτρων του θαλάσσιου νερού (αυξημένη θολερότητα, αυξημένη συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων κ.λπ.), της καταστροφής βενθικών οργανισμών και, εν γένει, της διαταραχής του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής. Περαιτέρω, οι αιτούντες υποστηρίζουν συναφώς ότι ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2021 οι εκτελούμενες εργασίες για την υλοποίηση του έργου (οι οποίες ξεκίνησαν την άνοιξη του 2021 και αναμένεται να ολοκληρωθούν την άνοιξη του 2022) προ «άλεσαν υπερβολική θολερότητα του νερού, με αποτέλεσμα ο Δήμος να ζητήσει τη διακοπή των εργασιών, ενώ ελήφθησαν πρόσθετα μέτρα πέραν των αναφερομένων στην ΑΕΠΟ.
Επειδή, τα προβαλλόμενα σχετικά με την πρόκληση βλάβης στο θαλάσσιο περιβάλλον που εξ ορισμού, άλλωστε, συναρτώνται με την εν γένει κατασκευή λιμενικών έργων, έχουν ληφθεί υπ’ όψη και μελετηθεί κατά την διαδικασία έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, [βλ. ιδίως κεφάλαια 8.5.1 (σελ. 224 εττ.), 8.13.2 (σελ. 258 επ.), 9.13 (σελ. 307-313), 9.3. (σελ. 277 επ.), 9.5.2. (σελ. 286 επ.) της ΜΠΕ], ενώ τα σχετικά μέτρα προστασίας του θαλάσσιου οικοσυστήματος εξειδικεύονται, κατά τα προεκτεθέντα, στην προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ [βλ. και κεφ. 10.5 (σελ. 321 επ.) και 10.12 (σελ. 331-335) της ΜΠΕ], Έχει, μάλιστα εκτενώς τεκμηριωθεί, ότι η κατασκευή τους δεν πρόκειται να επιφέρει ιδιαιτέρως δυσμενείς επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον , με συμπεράσματα που στοιχούν προς εκείνα της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία, όπως προεκτέθηκε, προηγήθηκε του π.δ. της 6.6.2019, με το οποίο εγκρίθηκε ο γενικός σχεδιασμός της Μαρίνας Βουλιαγμένης. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την οικεία ΜΠΕ, τα εν λόγω έργα, α) δεν προκαλούν ιδιαίτερες μεταβολές στον θαλάσσιο πυθμένα, καθώς οι επεμβάσεις είναι περιορισμένες χωρικά και αφορούν κατά κύριο λόγο στο θαλάσσιο χώρο της λιμενολεκάνης που ήδη είχε διαταραχθεί στο παρελθόν, β) δεν πρόκειται να επιφέρουν μόνιμη αλλοίωση των φυσικοχημικών παραμέτρων των υδάτων του Όρμου της Βουλιαγμένης, καθώς οι αναμενόμενες και αναπόφευκτες επιπτώσεις (συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων, αύξηση θολερότητας) είναι τοπικά και χρονικά περιορισμένες, (βλ. σχετ. και την από 14.12.2021 συνοπτική έκθεση των πεπραγμένων του ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ.), αλλά αναστρέψιμες καθώς με την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών θα αρχίσει η αποκατάσταση της ποιότητας των υδάτων αλλά και της ισορροπίας των θαλασσίων βιοκοινωνιών και γ) δεν εκτείνονται πάνω σε λιβάδια Ποσειδωνίας, (φυσικό οικότοπο προτεραιότητας με κωδικό 1120), αλλά αντιθέτως η επέμβαση θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένης κλίμακας σε μεμονωμένα άτομα και μικρές συστάδες Ποσειδωνίας. Συγκεκριμένα, η διαταρασσόμενη έκταση (8 στρέμματα) πυθμένα με Ποσειδωνία αντιστοιχεί μόλις στο 1,1% της συνολικής εκτιμώμενης έκτασης του Όρμου Βουλιαγμένης που καταλαμβάνεται από βλάστηση και ως εκ τούτου το επίδικο έργο δεν θα υποβαθμίσει τη συνολική δομή, λειτουργία και διατήρηση του οικοτόπου και κατ’ επέκταση δεν θα επηρεάσει την οικολογική ισορροπία εντός του Όρμου της Βουλιαγμένης. Επισημαίνεται μάλιστα ότι οι συνθήκες στις οποίες σήμερα φύεται η ποσειδωνία δεν θα αλλοιωθούν από την υλοποίηση και λειτουργία των έργων θα συνεχίσει δε αυτή να αναπαράγεται με τους ίδιους ρυθμούς, ενώ επιπλέον, ως προς το ζήτημα της προστασίας της Ποσειδωνίας στην περιοχή του έργου προνοεί και η προσβαλλόμενη πράξη λαμβάνοντας ειδική προς τούτο μέριμνα (βλ. όρος 4.3.4.1. και 4.3.4.8).
Επειδή, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην προηγούμενη σκέψη, τα ζητήματα στα οποία στηρίζονται οι ισχυρισμοί των αιτούντων σχετικά με την πρόκληση βλάβης στο θαλάσσιο περιβάλλον από την υλοποίηση του έργου έχουν ενδελεχώς εξετασθεί, ενώ, έχουν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα για την άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων και την εν γένει προστασία του, χωρίς, οι επί μέρους σχετικές ρυθμίσεις της προσβαλλομένης να αμφισβητούνται ειδικώς από τους αιτούντες. Κατά συνέπεια, οι ως άνω ισχυρισμοί, με τους οποίους προβάλλονται γενικές αιτιάσεις ως προς το είδος και το μέγεθος της επαπειλούμενης από την κατασκευή του επίμαχου έργου ανεπανόρθωτης βλάβης και κυρίως γενικόλογες αναφορές, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, για την προβαλλόμενη υποβάθμιση της ακεραιότητας του οικοτόπου στην ευρύτερη περιοχή, παρά τις αντίθετες, με επιστημονικό υπόβαθρο, προβλέψεις και τα πορίσματα της ΜΠΕ δεν δικαιολογούν, κατά την κρίση της Επιτροπής, την αιτούμενη αναστολή. Ως εκ τούτου, δεν προκύπτει ότι από την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης προκαλούνται ιδιαιτέρως δυσμενείς και ασυνήθεις μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον, οι οποίες δεν έχουν ληφθεί υπόψη κατά το στάδιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του επίμαχου τουριστικού λιμένα. Με τα δεδομένα αυτά, η Επιτροπή Αναστολών κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος χορήγησης της αιτούμενης αναστολής εκτέλεσης της προσβαλλόμενης πράξης, βάσει των προαναφερόμενων ισχυρισμών των αιτούντων. Εξάλλου, το γεγονός ότι τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας ευρίσκεται εντός των ορίων κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, έχει εξετασθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (σχετ. η 8/23-2-2021 συνεδρίαση, θέμα 10ο), το οποίο ενέκρινε ομόφωνα τη σχετική μελέτη, και ακολούθως εκδόθηκε η 726513/23.3.2021 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού με την οποία τέθηκαν, μεταξύ άλλων, όροι για την παρακολούθηση των εργασιών στη χερσαία ζώνη, και τη διακοπή αυτών σε περίπτωση που εντοπιστούν αρχαιότητες καθώς και τη διεξαγωγή ανασκαφικής έρευνας (βλ. το 616307/23.12.2021 έγγραφο του ΥΠΠΟΑ προς το Δικαστήριο). Ενόψει αυτών ο αόριστος ισχυρισμός των αιτούντων σχετικά με τον κίνδυνο ανεπανόρθωτης βλάβης στο πολιτιστικό περιβάλλον σε περίπτωση που δεν ανασταλεί η εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης, είναι απορριπτέος.
Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, εφόσον πρόκειται για έργο αναβαθμίσεως και εκσυγχρονισμού τουριστικών λιμενικών εγκαταστάσεων, το οποίο εντάσσεται στον ισχύοντα σε πρώτο στάδιο χωροταξικό σχεδίασμά και εκτελείται εντός από μακρού καθορισμένης λιμενικής περιοχής, η Επιτροπή κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος δημοσίου συμφέροντος, συνιστάμενος στην προστασία του φυσικού (εν προκειμένω θαλάσσιου), οικιστικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος που επιβάλλει τη χορήγηση της αιτούμενης αναστολής, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέο ως αβάσιμα. Και τούτο ανεξαρτήτως αν, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στις εκθέσεις απόψεων της Διοίκησης, η αποδοχή της κρινόμενης αίτησης και η εγκατάλειψη των λιμενικών έργων σε ημιτελή μορφή για παρατεταμένο χρονικό διάστημα ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ποιότητα του θαλάσσιου ύδατος και εν γένει για το θαλάσσιο περιβάλλον σε ολόκληρο τον όρμο Βουλιαγμένης.
Επειδή, κατά την έννοια της παραγράφου 7 του άρθρου 52 του π.δ. 18/1989, περίπτωση πρόδηλης βασιμότητας του κυρίου ενδίκου βοηθήματος συντρέχει, ιδίως όταν αυτό βασίζεται σε πάγια νομολογία ή νομολογία της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικράτειας, και, πάντως, όχι όταν πιθανολογείται απλώς η ευδοκίμησή του (ΕΑ ΣτΕ 198/2021, 417/2018, 416/2018, 92/2017, 150/2014, πρβλ. ΕΑ 138/2013, 496/2011 Ολ., 1117/2010 Ολ. κ.ά.).
Επειδή, οι αιτούντες ισχυρίζονται, περαιτέρω, ότι είναι προδήλως βάσιμοι οι προβαλλόμενοι λόγοι ακυρώσεως κατά τους οποίους η προσβαλλόμενη πράξη έχει εκδοθεί: α) κατά παράβαση των ενωσιακών και συνταγματικών αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και της αναλογικότητας, β) σε αντίθεση προς υπερκείμενο χωροταξικό σχεδίασμά και καθ’ υπέρβαση νομοθετικής εξουσιοδότησης, γ) με μη νόμιμη και πλήρη αιτιολογία της ΜΠΕ (ως προς τις εναλλακτικές λύσεις, ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα έχει το ελικοδρόμιο και ο αφερματισμός των ελλιμενιζομένων mega yachs, ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις ακτές της περιοχής (διάβρωση), ως προς τη μη υπαγωγή στις εξαιρέσεις του άρθρου 4 παρ. 7 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ και ως προς τη μη ενσωμάτωση των υφιστάμενων κτιρίων στο νέο σχεδίασμά) και δ) σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 3 παρ.1 και 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας και της 33318/3281/28.12.1998 κ.υ.α. αναφορικά με την καταστροφή λιβαδιών Ποσειδωνίας. Κατά την κρίση της Επιτροπής, όμως, οι ως άνω λόγοι ακυρώσεως, δεν παρίστανται προδήλως βάσιμοι, υπό την έννοια του άρθρου 52 παρ. 7 του π.δ. 18/1989 που παρατίθεται στην προηγούμενη σκέψη, ώστε να δικαιολογείται εξ αυτού του λόγου η χορήγηση της αιτουμένης αναστολής εκτελέσεως.