ΣΤΕ 1652/2018 [Νόμιμη έγκριση κατά τον Αρχαιολογικό Νόμο των μελετών για το ΤΡΑΜ στον Πειραιά]
Περίληψη
– Στην αποστολή των αιτουσών περιλαμβάνεται η επιδίωξη ενώπιον δικαστηρίων και διοικητικών αρχών κάθε µορφής έννομης προστασίας για την προστασία των δικαιωμάτων των μελών τους, ως καταναλωτών. Δεν ανήκει, όμως, στους σκοπούς τους, ούτε κατά τον νόµο ούτε κατά τα καταστατικά αυτών, η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και η άσκηση ενδίκων βοηθηµάτων και μέσων κατά πράξεων που βλάπτουν ή θέτουν σε διακινδύνευση στοιχεία αυτού. Ενόψει δε της εκ του νόμου αποστολής των ενώσεων αυτών δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η µέριμνα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των καταναλωτών, που εξαγγέλλεται στα καταστατικά τους, περιλαµβάνει και την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, τα σωµατεία αυτά στερούνται εννόµου συμφέροντος για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως.
Η παράσταση των διαδίκων στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση και η μη προβολή σχετικής ένστασης, σε περίπτωση, μη τήρησης της εξαήµερης αυτής προθεσµίας, καθώς και η ρητή συναίνεση αυτών για την άρση του απαραδέκτου της παρέµβασης, το οποίο προκύπτει από το λόγο αυτό, δεν καλύπτει µεν, σύµφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 21 του π. δ/τος 18/1989, το απαράδεκτο από τη μη έγκαιρη κατάθεση της παρέμβασης στη γραμματεία, απαράδεκτο που ερευνάται αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο και δεν εξαρτάται από τη βούληση των διαδίκων, καλύπτει, όμως, το απαράδεκτο λόγω της µη εµπρόθεσµης κοινοποίησης της παρέμβασης στους διαδίκους, για την ταυτότητα δε του λόγου, και το απαράδεκτο λόγω έλλειψης κοινοποίησης.
Στην περίπτωση του περιβάλλοντος χώρου των μνημείων, προστατευτέο στοιχείο συνιστά και η ανεμπόδιστη θέαση αυτών, αλλά και ο χαρακτήρας και η φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής, η οποία τελεί σε άμεση οπτική επαφή με τα μνημεία και είναι αναγκαία για την ανάδειξή τους. Συνεπώς, πρέπει να ερευνάται και. εάν η απόσταση του έργου από το μνημείο ή η σχέση του µε αυτό, ενόψει των μορφολογικών του στοιχείων είναι τέτοια, ώστε να διασφαλίζεται η αναλλοίωτη έποψη του μνημείου και η ακεραιότητα του αναγκαίου για την ανάδειξή του σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα του περιβάλλοντος χώρου.
Κατά την έκδοση της ΑΕΠΟ του έτους 2008 οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού γνωμοδότησαν για το εν μέρει διαφορετικό ζήτημα της κατ’ αρχήν όδευσης του ΤΡΑΜ, βάσει δε των γνωµοδοτήσεων αυτών τέθηκαν όροι, µεταξύ άλλων, για τις εκσκαφές στην οδό Οµηρίδου Σκυλίτση, ο δε Υπουργός Πολιτισμού συνυπέγραψε την ΑΕΠΟ. Κατά την έκδοση της πρώτης προσβαλλόμενης απόφασης, με την οποία εγκρίνονται συγκεκριμένες επεμβάσεις εντός του αρχαιολογικού χώρου των Αστικών Πυλών Πειραιά, γνωμοδότησαν η αρμόδια Εφορεία και το Κ.Α.Σ. Οι υπηρεσίες δε αυτές, όπως προκύπτει από τα σχετικά κείµενα, επελήφθησαν των ζητηµάτων της διάβασης του ΤΡΑΜ επί της οδού Ομηρίδου Σκυλίτση και της τοποθέτησης της ΕΓΕ, εξετάζοντας τα προβλήματα σε ενεστώτα χρόνο, μη υπολαμβάνοντας ότι δεσµεύονται οπωσδήποτε από τις ενέργειες των οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού κατά την έγκριση της ΑΕΠΟ του έτους 2008, ενέκριναν δε τα κατ’ ιδίαν έργα υπό όρους, αφού εκτίμησαν τις άμεσες και έµμεσες επιπτώσεις που θα έχει η κατασκευή και λειτουργία του επίδικου έργου στα αρχαία μνημεία και αφού εξέτασαν εναλλακτικές λύσεις εκτέλεσης αυτού, στις οποίες προφανώς συμπεριλαμβάνεται, έστω και υπόρρητα, και η μηδενική. Συνεπώς, η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση, εκδοθείσα κατά τη διαδικασία του άρθρου 10 παρ. 3 του ν. 3028/2002, συνιστά την προβλεπόμενη στη διάταξη αυτή έγκριση του Υπουργού Πολιτισµού των επεμβάσεων στον αρχαιολογικό χώρο των Αστικών Πυλών Πειραιά και ο ως άνω λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.
Η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία δόθηκε έγκριση επεμβάσεων στον αρχαιολογικό χώρο των Αστικών Πυλών Πειραιά, αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς. Και τούτο διότι από τα στοιχεία που τη συνοδεύουν και, ιδίως, από τις εισηγήσεις της Εφορείας και του Κ.Α.Σ., προκύπτει η περιγραφή των προστατευόµενων µνημείων στην περιοχή, οι κατασκευές και το σύνολο εν γένει των εγκαταστάσεων που συγκροτούν την επίδικη επέμβαση, ενώ προσδιορίζεται η σχέση αυτών προς τα προστατευόµενα μνημεία και, κυρίως, εκτιµώνται ειδικώς και λεπτομερώς ενόψει των ανωτέρω κρίσιμων στοιχείων, οι επιπτώσεις της κατασκευής και της λειτουργίας του συγκεκριμένου έργου στα προστατευόμενα μνημεία και στον περιβάλλοντα χώρο αυτών και προτείνονται συγκεκριμένοι όροι για την εκτέλεση των έργων. Είναι, συνεπώς, αβάσιμοι οι προβαλλόµενοι λόγοι ακυρώσεως ότι η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί, διότι η έγκριση του Υπουργού Πολιτισµού δεν τείνει προς την προστασία του αρχαιολογικού χώρου, δοθέντος ότι το εκτελούµενο έργο είναι έργο συγκοινωνιακής υποδομής βαρέος τύπου και ότι δεν είναι αιτιολογημένη ως προς τις επιπτώσεις που θα προκληθούν στον αρχαιολογικό χώρο από την εκτέλεση του έργου.
Πρόεδρος: Αθ. Ράντος
Εισηγητής: Χρ. Παπανικολάου
Το πλήρες κείμενο της απόφασης θα αναρτηθεί αμέσως μετά την καθαρογραφή της από το Δικαστήριο.
