ΣτΕ 567/2018 [Νόμιμη έγκριση ανέγερσης οικοδομής πλησίον ανεμόμυλου στις Σπέτσες]
Περίληψη
– Προκειμένου να χορηγηθεί άδεια του Υπουργού Πολιτισμού για ανέγερση κτίσματος σε ιστορικό τόπο, πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα ένταξης του κτίσματος, από πλευράς όγκου, μορφής και λειτουργίας, στον ιστορικό τόπο και η επίδραση της νέας οικοδομής στο περιβάλλον και το χαρακτήρα του τόπου αυτού. Η νήσος των Σπετσών έχει υπαχθεί σε ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας.
Τόσο για την ανέγερση κτίσματος, όσο και για οιαδήποτε επέμβαση σε κτίσμα που βρίσκεται στις Σπέτσες η ή για την ολική ή μερική κατεδάφιση του, είτε αυτό είναι παλαιότερο του προστατευτικού χαρακτηρισμού είτε μεταγενέστερο, απαιτείται άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας, η μη ύπαρξη ή η ανάκληση της οποίας επιφέρει αυτοτελώς την διακοπή κάθε οικοδομικής εργασίας, ανεξαρτήτως της υπάρξεως ή της ισχύος οικοδομικής αδείας.
Κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο ο επίμαχος ανεμόμυλος δεν είχε χαρακτηριστεί ως μνημείο κατά τις διατάξεις του) άρθρου 6 παρ. 4 του ν. 3028/2002 ούτε είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον αιτούντα, ούτε , άλλωστε, είχε αποκατασταθεί. Ως εκ τούτου, αντικείμενο ελέγχου εκ μέρους του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν προεχόντως το ζήτημα αν η προς ανέγερση οικοδομή συνάδει με τον χαρακτήρα του προστατευόμενου από τη νομοθεσία ιστορικού τόπου της νήσου των Σπετσών. Επομένως, η προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία απορρίπτεται εν μέρει η ιεραρχική προσφυγή του αιτούντος, αφενός διότι η θέση και τα χαρακτηριστικά της νέας οικοδομής δεν υποβαθμίζουν, δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της προστατευόμενης περιοχής (ιστορικός τόπος), και επιτρέπουν την ένταξη της κατασκευής στο ευρύτερο περιβάλλον και, αφετέρου, διότι η αιτούμενη τροποποίηση της χωροθέτησης της οικίας κρίνεται επιβαρυντική για τη διατήρηση του φυσικού ανάγλυφου της προστατευόμενης περιοχής και ειδικότερα των βραχωδών σχηματισμών στη χαμηλότερη στάθμη του προς δόμηση ακινήτου είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, ενόψει του ότι ερείδεται στα στοιχεία του φακέλου, δεν αναιρείται δε από τους ισχυρισμούς και τα στοιχεία που προσκομίζει ο αιτών και που αφορούν αποκλειστικά το ζήτημα της προστασίας του επίδικου ανεμόμυλου.
Η Διοίκηση εξέτασε ειδικά και αντιμετώπισε αιτιολογημένα τα αφορώντα τόσο τη χωροθέτηση όσο και το ύψος του προς ανέγερση κτιρίου στοιχεία που προσκομίστηκαν ενώπιόν της από τον αιτούντα και τις παρεμβαίνουσες. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι η άρνηση της Διοίκησης να τροποποιήσει τη χωροθέτηση της προς ανέγερση οικίας, χάριν της πλήρους διασφάλισης της λειτουργίας του προς αποκατάσταση παρακείμενου ανεμόμυλου, στηρίζεται σε νόμιμα κριτήρια, αφού η μετακίνηση αυτή θα επιβάρυνε, κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 3028/2002, το φυσικό ανάγλυφο της προστατευόμενης περιοχής, αιτιολογικό σκέλος που δεν αμφισβητείται ειδικώς από τον αιτούντα, η προσβαλλόμενη πράξη είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη.
Πρόεδρος: Αθ. Ράντος
Εισηγητής: Δ. Πυργάκης
Βασικές Σκέψεις
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της ΥΠ.ΠΟ.Α./ ΓΔΑΜΤΕ/ΔΝΣΑΚ/136657π.ε./19697/1229/14.10.2014 απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία απορρίφθηκε εν μέρει ιεραρχική προσφυγή του αιτούντος κατά της 4815/6.8.2012 απόφασης της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής, με την οποία είχε εγκριθεί η ανέγερση οικοδομής πλησίον του «Ανεμόμυλου Γόμπου», στον Δήμο Σπετσών της Περιφέρειας Αττικής.
3. Επειδή, στη δίκη παρεμβαίνουν παραδεκτώς υπέρ του κύρους της προσβαλλόμενης πράξεως με κοινό δικόγραφο η Νίτσια-Ευγενία Εμπειρίκου, η Νίτσια-Σουζάνα Εμπειρίκου και η Ανδριάνα-Όλγα Εμπειρίκου, οι οποίες φέρονται ως ιδιοκτήτριες του οικοπέδου επί του οποίου πρόκειται να ανεγερθεί η επίμαχη οικοδομή.
4. Επειδή, ο αιτών, φερόμενος ως ιδιοκτήτης του Ανεμόμυλου Γόμπου πλησίον του οποίου πρόκειται να ανεγερθεί η επίμαχη οικοδομή, με έννομο συμφέρον ασκεί την κρινόμενη αίτηση.
5. Επειδή, όπως έχει κριθεί, με τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος καθιερώνεται αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών στοιχείων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους την εν γένει πολιτιστική κληρονομιά της χώρας (ΣτΕ 2471/2016, 3279/2003, 3454/2004, 676/2005 Ολομ.). Εξάλλου, σημαντικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος είναι τα ευπαθή ή ευαίσθητα οικοσυστήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα μικρά νησιά. Περαιτέρω, σημαντικό στοιχείο του πολιτιστικού περιβάλλοντος είναι οι παραδοσιακοί οικισμοί, δηλαδή τα οικιστικά σύνολα τα οποία διατηρούν, κατά το μάλλον ή ήττον, τον παραδοσιακό πολεοδομικό τους ιστό και παραδοσιακά οικοδομήματα και στοιχεία. Η προστασία αυτή δεν περιορίζεται στην αποτροπή κάθε καταστροφής ή υποβάθμισης του πολιτιστικού περιβάλλοντος, αλλά εκτείνεται και στην αποκατάσταση των προστατευτέων οικισμών (ΣτΕ 2471/2016, 2637/2013, 3907/2007, 977/2005). Μεταξύ των ληπτέων μέτρων προστασίας των οικισμών αυτών συγκαταλέγεται ο χαρακτηρισμός τους ως παραδοσιακών, που συνεπάγεται υπαγωγή τους σε ιδιαίτερο προστατευτικό καθεστώς με σκοπό, αφ’ ενός την διατήρηση στο διηνεκές των παραδοσιακών τους στοιχείων και αφ’ ετέρου τον έλεγχο της δομήσεως, προκειμένου οι νέες οικοδομές να εναρμονίζονται με τα παραδοσιακά πρότυπα, υποκείμενες στους προστατευτικούς όρους δομήσεως (ΣτΕ 2471/2016, 3921/2010 Ολομ. κ.ά.).
6. Επειδή, εξ άλλου, η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος οργανώνεται και εξειδικεύεται με τις διατάξεις του ν. 3028/2002 “Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς” (Α΄ 153). Ειδικότερα, το άρθρο 2 περιέχει τους εξής ορισμούς: «Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου: α) Ως πολιτιστικά αγαθά νοούνται οι μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου. β) Ως μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν υλικές μαρτυρίες και ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας και των οποίων επιβάλλεται η ειδικότερη προστασία βάσει των εξής διακρίσεων: αα) … ββ) Ως νεότερα μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που είναι μεταγενέστερα του 1830 και των οποίων η προστασία επιβάλλεται λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, κατά τις διακρίσεις των άρθρων 6 και 20. γγ) Ως ακίνητα μνημεία νοούνται τα μνημεία που υπήρξαν συνδεδεμένα με το έδαφος και παραμένουν σε αυτό … , καθώς και τα μνημεία που βρίσκονται στο έδαφος … και δεν είναι δυνατόν να μετακινηθούν χωρίς βλάβη της αξίας τους ως μαρτυριών. Στα ακίνητα μνημεία συμπεριλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις, οι κατασκευές και τα διακοσμητικά και λοιπά στοιχεία που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους, καθώς και το άμεσο περιβάλλον τους. δδ) … γ) … δ) Ως ιστορικοί τόποι νοούνται είτε εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς που αποτέλεσαν ή που υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν το χώρο εξαίρετων ιστορικών ή μυθικών γεγονότων, ή εκτάσεις που περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται μνημεία μεταγενέστερα του 1830, είτε σύνθετα έργα του ανθρώπου και της φύσης μεταγενέστερα του 1830, τα οποία συνιστούν χαρακτηριστικούς και ομοιογενείς χώρους, που είναι δυνατόν να οριοθετηθούν τοπογραφικά, και των οποίων επιβάλλεται η προστασία λόγω της λαογραφικής, εθνολογικής, κοινωνικής, τεχνικής, αρχιτεκτονικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους. …». Σύμφωνα με το άρθρο 6 του ίδιου νόμου, «1. Στα ακίνητα μνημεία περιλαμβάνονται: α) τα αρχαία … β) τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που είναι προγενέστερα των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών … γ) τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών … 2. … 3. … 4. … Τα ακίνητα των περιπτώσεων β΄ και γ΄ της παραγράφου 1 χαρακτηρίζονται μνημεία με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της Υπηρεσίας και γνώμη του Συμβουλίου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. …». Στο άρθρο 16 ορίζονται τα εξής: «… Στους ιστορικούς τόπους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των άρθρων 12, 13, 14 και 15». Στο άρθρο 14, που έχει ως τίτλο «Αρχαιολογικοί χώροι σε οικισμούς – Οικισμοί που αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους» ορίζονται τα εξής: «1. … 2. Στους ενεργούς οικισμούς ή σε τμήματά τους που αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους απαγορεύονται οι επεμβάσεις που αλλοιώνουν το χαρακτήρα και τον πολεοδομικό ιστό ή διαταράσσουν τη σχέση μεταξύ των κτιρίων και των υπαίθριων χώρων. Επιτρέπεται μετά από άδεια που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη τ[ου] οικείου γνωμοδοτικού οργάνου: α) η ανέγερση νέων κτισμάτων, εφόσον συνάδουν από πλευράς όγκου, δομικών υλικών και λειτουργίας με το χαρακτήρα του οικισμού, β) …». Τέλος, στο άρθρο 73 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι: «1. … 10. Πολιτιστικά αγαθά που έχουν χαρακτηρισθεί ως προστατευόμενα σύμφωνα με τις διατάξεις της προϊσχύουσας νομοθεσίας προστατεύονται στο εξής κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου … 12. Προκειμένου περί ακινήτων ή εκτάσεων πολλαπλώς χαρακτηρισμένων υπερισχύουν οι διατάξεις του παρόντος νόμου, εφόσον πρόκειται για μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους ή ιστορικούς τόπους. …». Όπως έχει κριθεί, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια του Υπουργού Πολιτισμού για ανέγερση κτίσματος σε ιστορικό τόπο, πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα ένταξης του κτίσματος, από πλευράς όγκου, μορφής και λειτουργίας, στον ιστορικό τόπο και η επίδραση της νέας οικοδομής στο περιβάλλον και το χαρακτήρα του τόπου αυτού (πρβλ. ΣτΕ 868/2001 7μ, 575/2000, 2063/2002 7μ., 903/2005, 569/2012, 3285/2009, 2500/2009, 3207/2015).
7. Επειδή, η νήσος των Σπετσών έχει υπαχθεί σε ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας. Ειδικότερα, με την απόφαση 10977/16.5.1967 του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως (Β΄ 352), η οποία εκδόθηκε κατ’ επίκληση των άρθρων 52 του κ.ν. 5351/1932 «περί αρχαιοτήτων» (Α΄ 93), όπως κωδικοποιήθηκε με το π.δ. της 9-24.8.1932 (Α΄ 275), καθώς και των άρθρων 1 και 5 του ν. 1469/1950 (Α΄ 169), χαρακτηρίσθηκαν «ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία και τόποι παρουσιάζοντες ιδιαίτερο φυσικό κάλλος ή ενδιαφέροντες από απόψεως αρχιτεκτονικής ή ιστορικής», διάφορες περιοχές, οικισμοί και κτίρια, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και «ολόκληρος η νήσος» των Σπετσών. Ο χαρακτήρας αυτός διατηρήθηκε υπό το καθεστώς του ν. 3028/2002, σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο 73 παρ. 10 αυτού. Εν όψει του εν λόγω χαρακτηρισμού, τόσο για την ανέγερση κτίσματος, όσο και για οποιαδήποτε επέμβαση σε κτίσμα που βρίσκεται στις Σπέτσες ή για την ολική ή μερική κατεδάφισή του, είτε αυτό είναι παλαιότερο του χαρακτηρισμού είτε μεταγενέστερο, απαιτείται άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας, η μη ύπαρξη ή η ανάκληση της οποίας επιφέρει αυτοτελώς την διακοπή κάθε οικοδομικής εργασίας, ανεξαρτήτως της υπάρξεως ή της ισχύος οικοδομικής αδείας (βλ. ΣτΕ 2471/2016, 978/2012, 868/2001 7μ., 1974/1974 Ολ. κ.ά.).
8. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου της υποθέσεως, στις 23.6.2009 οι παρεμβαίνουσες κατέθεσαν στην Εφορεία Νεώτερων Μνημείων Αττικής (ΕΝΜΑ) μελέτη σχετικά με την ανέγερση οικοδομής σε ακίνητό τους στην εκτός σχεδίου πόλεως του Δήμου Σπετσών αλλά εντός της ζώνης του οικισμού περιοχή Μύλος Μπέη, στον Αγ. Κωνσταντίνο Σπετσών. Στις 29.10.2009, ο αιτών, φερόμενος ιδιοκτήτης του παρακείμενου ανεμόμυλου «Γόμπου», ενημέρωσε την ΕΝΜΑ για την πρόθεσή του να προβεί στην πλήρη λειτουργική αποκατάσταση του παλαιού ανεμόμυλου Γόμπου (σχετική μελέτη επισκευής και αποκατάστασης του ανεμόμυλου εγκρίθηκε μεταγενεστέρως με την 2251/17.5.2010 απόφαση της ΕΝΜΑ, εκδόθηκε δε και η 618/1.11.2010 συναφής άδεια οικοδομής της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Πειραιά) και ζήτησε να εξεταστεί η δυνατότητα απομάκρυνσης από τον ανεμόμυλο της θέσης ανέγερσης της νέας οικοδομής, ούτως ώστε να μην παρεμποδίζεται η λειτουργία του μύλου. Η ΕΝΜΑ, αφού έλαβε υπόψη τη μελέτη ανακατασκευής και επαναλειτουργίας του ανεμόμυλου και μετά τη διενέργεια αυτοψίας στο επίμαχο οικόπεδο και στον γειτονικό ανεμόμυλο, με το 6855/4.11.2009 έγγραφό της θεώρησε ότι οι παρεμβαίνουσες πρέπει να τροποποιήσουν τη μελέτη ανέγερσης της επίμαχης οικοδομής, διότι «η λειτουργία του μύλου απαιτεί την απρόσκοπτη διέλευση των ανέμων, που συνεπάγεται την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη απομάκρυνση σε οριζόντιο και κατακόρυφο επίπεδο του κτιρίου από αυτόν». Η ΕΝΜΑ επισήμανε ότι «αυτό εξασφαλίζεται με την μετάθεση του περιγράμματος του κτιρίου στον άξονα ΝΔ-ΒΑ από το πίσω όριο του οικοπέδου κατά την διπλάσια τουλάχιστον απόσταση, που συνεπάγεται την διαφορά στην στάθμη του φυσικού εδάφους κατά 1μ. τουλάχιστον». Με την 7831/9.12.2009 αίτηση οι παρεμβαίνουσες υπέβαλαν τροποποιημένη μελέτη σε συμμόρφωση με το ως άνω έγγραφο. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή μειώθηκε το ύψος του κτιρίου και καταβιβάστηκε η στάθμη του ισογείου με αποτέλεσμα να υπάρχει μείωση του ύψους του «κορφιά» κατά 1,40 μ. αντί του 1,00 μ. που ζητήθηκε. Η απόσταση του κτιρίου από τα όρια του οικοπέδου αυξήθηκε από 5 μ. σε 7 μ., επισημάνθηκε δε από τις παρεμβαίνουσες ότι, αν η απόσταση αυξανόταν στα 10 μ., η οικία θα τοποθετούνταν σε περιοχή με μεγάλη κλίση και θα υπήρχε πρόβλημα διαμορφώσεων περιβάλλοντος χώρου. Πάντως, κατά τις παρεμβαίνουσες, η απόσταση της οικίας από τον μύλο είναι 30 μ. με ύψος «κορφιά» 104,80. Στις 25.1.2010, η ΕΝΜΑ απέστειλε τον φάκελο στο Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Αττικής (ΤΣΜΑ) το οποίο με την 12/14.10.2010 (θέμα 19ο) πράξη του ανέβαλε τη λήψη οριστικής απόφασης σε σχέση με την έγκριση ανέγερσης του επίμαχου κτιρίου με σκοπό «να διερευνηθεί περαιτέρω από την ΕΝΜΑ σε συνεργασία με τους ενδιαφερομένους αν οι αποστάσεις του κτιρίου από τον Μύλο είναι οι σωστές, διασφαλίζοντας και το εθιμικό δίκαιο των μύλων, προκειμένου το [Τοπικό] Συμβούλιο να τοποθετηθεί ως προς τη θέση του κτιρίου στο οικόπεδο, ώστε να μην επηρεάζεται ο αέρας του μύλου και η λειτουργία της φτερωτής». Με το 6562π.ε./1.3.2011 έγγραφο η ΕΝΜΑ ζήτησε από τις παρεμβαίνουσες να υποβάλουν νέα μελέτη, ώστε η θέση του κτιρίου στο οικόπεδο να μην επηρεάζει τον αέρα του μύλου και τη λειτουργία της φτερωτής. Οι παρεμβαίνουσες υπέβαλαν συμπληρωματικά στοιχεία με τις 3093/8.6.2011 και 3752/8.7.2011 αιτήσεις προς την ΕΝΜΑ. Μεταξύ των στοιχείων αυτών υπέβαλαν και την «Μελέτη επίδρασης κατοικίας στο αιολικό δυναμικό που προσπίπτει σε γειτονικό ανεμόμυλο στη νήσο Σπέτσες» του Ιανουαρίου 2011. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή «η παρουσία του υπό κατασκευή σπιτιού δεν αναμένεται να επηρεάσει τη ροή του αέρα στη θέση του ανεμόμυλου. …[Α]υτό οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες. Αφενός το μεγαλύτερο μέρος της προσπίπτουσας στον ανεμόμυλο ενέργειας δεν προέρχεται από διευθύνσεις που ο άνεμος κινούμενος προς τον ανεμόμυλο “συναντάει” την κατοικία και κατά δεύτερον, ακόμα και σε αυτό το εύρος (περίπου 30 μοιρών) των διευθύνσεων η επίδραση του σπιτιού είναι αμελητέα ως μηδενική». Σχετικά με τα στοιχεία αυτά, η 3093/22.7.2011 εισήγηση της ΕΝΜΑ προς το ΤΣΜΑ αναφέρει τα εξής: «[Μ]ε την υποβληθείσα μελέτη, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τις τροποποιήσεις από πλευράς των φερόμενων ιδιοκτητών, προτείνεται η ανέγερση ισογείου κτιρίου κατοικίας με υπόγειο στο βόρειο τμήμα του. […] Λόγω της έντονης κλίσης του εδάφους στην εν λόγω ιδιοκτησία, πραγματοποιούνται διαμορφώσεις στον περιβάλλοντα χώρο. Το κτίριο έχει ορθογωνική κάτοψη, διαστάσεων 19,30μ. x 10,00 μ. και χωροθετείται σε απόσταση 7μ. από το νότιο όριο της ιδιοκτησίας, επάνω σε διαμορφωμένο πλάτωμα του εδάφους, σε απόσταση 30μ. από τον μύλο. Το συνολικό ύψος του ισογείου είναι 4,20μ. (3,00μ.+1,20μ. στέγη) και ο κορφιάς της στέγης του βρίσκεται σε υψόμετρο +104,80μ., ενώ η στάθμη του κορφιά του μύλου είναι +118,50μ. […] Όσον αφορά την απρόσκοπτη λειτουργία του μύλου και τη διασφάλιση του εθιμικού δίκαιου, κατατέθηκε στην Υπηρεσία […] από τους ενδιαφερόμενους μελέτη επίδρασης της κατοικίας […] στο αιολικό δυναμικό που προσπίπτει στο γειτονικό ανεμόμυλο. Η συγκεκριμένη μελέτη εκπονήθηκε από τεχνική εταιρεία που ειδικεύεται στη μελέτη και κατασκευή αιολικών πάρκων. Σε αυτήν υποστηρίζεται ότι “η παρουσία του υπό κατασκευή σπιτιού δεν αναμένεται να επηρεάσει τη ροή του αέρα στη θέση του ανεμόμυλου”. Με δεδομένο ότι η Υπηρεσία […] δεν διαθέτει προσωπικό κατάλληλης ειδικότητας προκειμένου να ελέγξει την εν λόγω μελέτη, δεν είναι σε θέση να κρίνει την ορθότητα αυτής». Με βάση τα στοιχεία αυτά, η ΕΝΜΑ εισηγήθηκε την έγκριση της μελέτης υπό όρους που δεν σχετίζονταν με το ζήτημα της θέσης και του ύψους του κτιρίου. Ωστόσο, μετά τη διενέργεια αυτοψίας (2.11.2011) και κατόπιν της, ομοίου περιεχομένου, 10/3.11.2011 (θέμα 3ο) γνωμοδότησης του ΤΣΜΑ, η ΕΝΜΑ με την 7262/9.1.2012 πράξη της απέρριψε τη μελέτη ανέγερσης του επίμαχου κτιρίου, και ζήτησε από τις παρεμβαίνουσες «να καταθέσουν νέα μελέτη που θα προβλέπει τα ακόλουθα: 1. μετατόπιση της οικίας ώστε να απέχει από τα όρια του οικοπέδου: 9μ. προς νότο, 5μ. προς ανατολάς και 14μ. προς βορρά, 2. ταπείνωση του κορφιά κατά 4,70μ. και του επιπέδου του ισογείου κατά 8,90μ. χαμηλότερα από τη βάση του ανεμόμυλου (108,90μ.) που βρίσκεται στο όμορο οικόπεδο […], 3. επικαιροποίηση της υποβληθείσας ανεμολογικής μελέτης, η οποία θα λαμβάνει υπόψη της τη νέα θέση του κτιρίου». Εν τω μεταξύ, οι παρεμβαίνουσες, συμμορφούμενες προς τους όρους της ως άνω γνωμοδότησης του ΤΣΜΑ, είχαν ήδη καταθέσει νέα μελέτη με την 6424/18.11.2011 αίτησή τους. Σύμφωνα με την από 17.1.2012 εισήγηση της ΕΝΜΑ προς το ΤΣΜΑ, «στην υποβληθείσα μελέτη ανέγερσης ισογείου κτιρίου κατοικίας με υπόγειο, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τους όρους της παραπάνω αναφερόμενης γνωμοδότησης, έγιναν οι παρακάτω τροποποιήσεις: μετατόπιση της θέσης του κτηρίου, έτσι ώστε να απέχει από τα όρια του οικοπέδου 9μ. προς νότο, 5μ. προς ανατολάς και 14μ. προς βορρά, ταπείνωση του κορφιά κατά 4,70μ. (τελική στάθμη κορφιά +104,20μ.) και του επίπεδου του ισογείου κατά 8,90μ. (τελική στάθμη επιπέδου ισογείου +100,00μ.) χαμηλότερα από τη βάση του ανεμόμυλου (108,90μ.) που βρίσκεται στο όμορο οικόπεδο […], επικαιροποίηση της ανεμολογικής μελέτης, σύμφωνα με τη νέα θέση του κτηρίου […]». Στις 29.6.2012 ο αιτών υπέβαλε (με την 4232/29.6.2012 αίτησή του) φάκελο στην ΕΝΜΑ, στον οποίο περιλαμβάνονται ανεμοδυναμική μελέτη και οι από 2.11.2011 και 28.6.2012 επιστολές αναπληρωτή καθηγητή ΕΜΠ σχετικά με την επίδραση της προς ανέγερση κατοικίας στην ασφάλεια και ομαλή λειτουργία του ανεμόμυλου καθώς και σχετικά με την επιστημονική ορθότητα της υποβληθείσας από τον αιτούντα ανεμοδυναμικής μελέτης. Σύμφωνα με την μελέτη αυτή, η θέση της υπό ανέγερσης κατοικίας, όπως προτείνεται κατ’ εφαρμογή της 7262/9.1.2012 απόφασης της ΕΝΜΑ δεν αποτελεί την βέλτιστη δυνατή, αντιθέτως προτείνεται μια νέα εναλλακτική θέση με ταυτόχρονη επίχωση στα ΒΑ της κατοικίας. Η ΕΝΜΑ, στην από 4.7.2012 εισήγησή της προς το ΤΣΜΑ σχετικά με τα ως άνω στοιχεία, ανέφερε ότι, λόγω έλλειψης εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, δεν μπορεί να ελέγξει την υποβληθείσα από τον αιτούντα ανεμοδυναμική μελέτη. Το ΤΣΜΑ, με την 12/6.7.2012 (θέμα 39ο) πράξη του, γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της έγκρισης της μελέτης ανέγερσης του επίμαχου κτιρίου, η δε ΕΝΜΑ εξέδωσε την 4815/6.8.2012 εγκριτική απόφαση για την ανέγερση της οικοδομής. Ακολούθως, ο αιτών υπέβαλε, αφενός την 4795/28.8.2012 αίτηση προς τη Γενική Γραμματέα Πολιτισμού και Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ), με αίτημα την εισαγωγή για συζήτηση, λόγω σπουδαιότητας, στο ΚΣΝΜ του ζητήματος της ανέγερσης της επίμαχης οικοδομής, και, αφετέρου, κατέθεσε την 3561/20.11.2012 ιεραρχική προσφυγή ενώπιον του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, ζητώντας την τροποποίηση της 4815/6.8.2012 εγκριτικής απόφασης της ΕΝΜΑ ως προς τη χωροθέτηση της νέας σχεδιαζόμενης οικοδομής στο γειτονικό αγροτεμάχιο και συγκεκριμένα τη «1. […] μετακίνηση της σχεδιαζόμενης νέας κατοικίας κατά 8 μέτρα βορειοανατολικά, σε θέση τέτοια ώστε το εγγύτερο σημείο της να βρίσκεται σε απόσταση 40 μέτρων από την πτερωτή του ανεμόμυλου. 2. Την ταπείνωση του κορφιά της στέγης της κατά 2 μέτρα, σε ύψος 6,80 μέτρα χαμηλότερα από τη στάθμη της βάσης του πύργου του μύλου (μυλοστασιάς), η οποία βρίσκεται σε απόλυτο υψόμετρο +109,00 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. 3. Την κατάλληλη διαμόρφωση (μικρή επίχωση) στη ΒΑ πλευρά της νέας οικίας και 4. Την υποχρεωτική διατήρηση του ύψους των φυτών στο «μυλοτόπι» κάτω από τα 2 μέτρα». Στη συνέχεια, με το 12/28.11.2012 (θέμα 2ο) Πρακτικό του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων της Περιφέρειας Αττικής, εγκρίθηκε, με κάποιες τροποποιήσεις, η μελέτη που υπέβαλαν οι παρεμβαίνουσες για την ανέγερση της επίμαχης οικοδομής με την αιτιολογία ότι ο «όγκος του κτιρίου κατεβαίνει, μειώνοντας το συνολικό ύψος του, ενώ βελτιώνονται και οι αναλογίες των όψεων [, ε]ντάσσεται [δε] καλύτερα στις κλίσεις του εδάφους με αποτέλεσμα να απαιτούνται πιο ήπιες διαμορφώσεις στον περιβάλλοντα χώρο (σκάλες, αναλημματικοί τοίχοι κ.α.)». Ακολούθως, ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με την ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΝΣΑΚ/129738ΠΕ/11856/1571/11.1.2013 πράξη του παρέπεμψε την υπόθεση στο ΚΣΝΜ προκειμένου να γνωμοδοτήσει. Στις 7.2.2013, η τροποποιημένη από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Π.Ε. Νήσων μελέτη διαβιβάστηκε από την ΕΝΜΑ στη Διεύθυνση Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς (ΔΝΣΑΚ) προκειμένου να εξεταστεί μαζί με την ιεραρχική προσφυγή από το ΚΣΝΜ. Όπως αναφέρεται στην εισήγηση της ΔΝΣΑΚ, η οποία έχει ενσωματωθεί στο 20/25.7.2013 (θέμα 6ο) πρακτικό του ΚΣΝΜ, οι τροποποιήσεις που επήλθαν στη μελέτη από τις παρατηρήσεις του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής αφορούν κυρίως την αύξηση του ύψους του κτιρίου η οποία όμως δεν μετέβαλε την «τελική στάθμη (απόληξη στέγη)» η οποία οριακά μειώθηκε κατά 5 εκ., από +104,20 στο +104,15 μ. Κατά την εισήγηση, οι αλλαγές αυτές δεν τροποποιούν τη θέση του κτιρίου, ούτε τη σχέση μεταξύ του τελικού ύψους του (απόληξη στέγης) με τη στάθμη της βάσης του «Μύλου Μπέη». Επιπλέον δεν αλλάζουν τα γενικά μορφολογικά χαρακτηριστικά που είχαν εγκριθεί με την 7262/9.1.2012 απόφαση της ΕΝΜΑ. Στην εν λόγω εισήγηση της ΔΝΣΑΚ περιέχεται ειδική αναφορά (σελ. 43) στο ζήτημα της επίδρασης της θέσης του κτιρίου στην ομαλή λειτουργία του ανεμόμυλου, μετά την αποκατάστασή του. Ειδικότερα, αναφέρονται τα εξής: «Ο ανεμόμυλος του Γόμπου βρίσκεται σε ένα επίπεδο ύψωμα (plateau) με υψόμετρο 109 m (από το μέσο επίπεδο της θαλάσσης), εντός της περιφερειακής ζώνης του οικισμού των Σπετσών (εκτός Σχεδίου). Ο μύλος δεν είναι χαρακτηρισμένος ως μνημείο αυτοτελώς και δεν έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα. Για τον μύλο έχει εγκριθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΑΙΘΠΑ μελέτη επισκευής και αποκατάστασης (ΕΝΜΑ/2251/17.5.2010) κατά τις διατάξεις των άρθρων 16 και 14 παρ. 2 του Ν. 3028/2002. Ως σήμερα ο μύλος δεν έχει αποκατασταθεί. Ο μύλος όταν αποκατασταθεί θα έχει ύψος 9 m (βάση +109.00, κορφιάς +118.00), ο άξονας της φτερωτής θα είναι στα +116.00 και η διάμετρος της φτερωτής θα είναι 13m. Στους παραδοσιακούς ανεμόμυλους κρίσιμες παράμετροι για την ομαλή λειτουργία τους ήταν οι ευνοϊκές συνθήκες, δηλ. άνεμοι ταχύτητας 4-6 Beaufort, σταθερή διεύθυνση του ανέμου και έλλειψη φυσικών ή τεχνητών εμποδίων. Η ταχύτητα περιστροφής συνδέεται με την ποιότητα του αλέσματος. Μεγάλες ταχύτητες περιστροφής έχουν ως αποτέλεσμα το «κάψιμο» του αλευριού και μεγαλύτερο ποσοστό φύρας. Οι μύλοι των Σπετσών διατηρούν προσανατολισμό του μηχανισμού προς Βορρά για να εκμεταλλευτούν τους επικρατούντες ανέμους την περίοδο που ακολουθεί το θερισμό. Οι άνεμοι έχουν γενική διεύθυνση από ΒΑ (πρωί) – Β (μεσημβρία) και ΒΔ (δύση ηλίου). Οι επικρατέστεροι άνεμοι στις Σπέτσες έχουν διεύθυνση Β κατά την περίοδο του χειμώνα, ΒΑ και ΒΔ κατά το καλοκαίρι. Τις υπόλοιπες περιόδους πνέουν ασθενείς άνεμοι μεταβλητών διευθύνσεων. Η λειτουργία του μύλου επηρεάζεται από την επικρατούσα κάθε χρονική στιγμή φορά του ανέμου. Αυτό ήταν γνωστό και στους μυλωνάδες οι οποίοι δεν είχαν τους μύλους συνεχώς και ανεξαρτήτως καιρού σε λειτουργία, δηλ. οι ανεμόμυλοι λειτουργούσαν περιστασιακά. Ο μύλος όταν αποκατασταθεί δεν θα λειτουργήσει σε επαγγελματική βάση, αλλά για εκπαιδευτικούς σκοπούς, και επομένως η πλήρης αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού δεν είναι προαπαιτούμενο για τη λειτουργία του. Η ομαλή και ασφαλής λειτουργία των ανεμόμυλων σχετίζεται με την ύπαρξη ή μη εμποδίων ιδιαίτερα κατά τον άξονα που πνέει η κύρια κατεύθυνση του ανέμου. Για τον λόγο αυτόν υπάρχει ένα εθιμικό δίκαιο σύμφωνα με το οποίο δεν επιτρεπόταν να κτίζονται σπίτια ή να φυτεύονται δέντρα που θα εμπόδιζαν την ομαλή ροή του ανέμου. Τα εμπόδια στη ροή του ανέμου δημιουργούν φαινόμενα τυρβώδους ροής τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε ταλάντωση του μηχανισμού των ιστίων και κίνδυνο αστοχίας του σε περίπτωση συνεχούς και αδιάλειπτης λειτουργίας του. Η νέα θέση της οικοδομής, ο όγκος και το ύψος της δεν αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στη λειτουργία του ανεμόμυλου για λόγους επίδειξης του παραδοσιακού τρόπου λειτουργίας του. Επιπλέον, στο πλαίσιο της διατήρησης του φυσικού ανάγλυφου της προστατευόμενης περιοχής κρίνεται εξίσου σημαντική η αποφυγή λύσεων που θα οδηγούσαν σε μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις (εκβραχισμοί, τοιχία κ.λπ.). Επισημαίνεται ότι στον περιβάλλοντα χώρο του μύλου, υφίστανται κι άλλες κατασκευές οι οποίες υπό συγκεκριμένες συνθήκες φοράς έντασης του ανέμου θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία του». Κατόπιν τούτων η ΔΝΣΑΚ εισηγήθηκε στο ΚΣΝΜ «τη μη αποδοχή του αιτήματος της ιεραρχικής προσφυγής» για την τροποποίηση της 4815/6.8.2012 απόφασης της ΕΝΜΑ, «διότι οι αιτούμενες τροποποιήσεις ως προς τη χωροθέτηση της οικίας, τη μείωση του ύψους και τις διαμορφώσεις στη ΒΑ πλευρά του περιβάλλοντος χώρου δεν κρίνονται απαραίτητες και καθοριστικές για τη μελλοντική λειτουργία του ανεμόμυλου κι αφετέρου κρίνονται επιβαρυντικές για τη διατήρηση του φυσικού αναγλύφου της προστατευόμενης περιοχής». Επίσης εισηγήθηκε την έγκριση της τροποποιημένης μελέτης, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 16 και 14 παρ. 2 του ν. 3028/2002, διότι οι αλλαγές που προτείνονται με την 12/28.11.2012 απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Π.Ε. Νήσων δεν επιφέρουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο βλάβη ή αλλοίωση της φυσιογνωμίας του ιστορικού τόπου, δεν αναμένεται να επηρεάσουν την ομαλή λειτουργία του παρακείμενου Μύλου Γόμπου μετά την αποκατάστασή του και δεν διαφοροποιούνται ιδιαιτέρως της αρχικής εγκρίσεως (4815/6.8.2012). Στη συνέχεια, αφού ανέπτυξαν τις απόψεις τους ο ίδιος ο αιτών, αλλά και οι τεχνικοί και νομικοί σύμβουλοί του, καθώς και εκπρόσωποι των παρεμβαινούσών, το ΚΣΝΜ, με το 20/25.7.2013 πρακτικό του, γνωμοδότησε ομόφωνα ως εξής: Α. «Υπέρ της μη αποδοχής της Ιεραρχικής Προσφυγής για την τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. 4815/6-8-2012 Απόφασης της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής που αφορά στην ανέγερση οικοδομής φερομένης ιδιοκτησίας Εμπειρίκου Ευγενίας, Σουζάνας και Όλγας πλησίον του Ανεμόμυλου Γόμπου στο Δήμο Σπετσών της Περιφέρειας Αττικής, ως προς τις αιτούμενες τροποποιήσεις υπ’ αριθμ. 1 και 2 που αφορούν τη χωροθέτηση της οικίας και τη μείωση του ύψους, διότι η θέση και τα χαρακτηριστικά της νέας οικοδομής δεν υποβαθμίζουν, δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της προστατευόμενης περιοχής (ιστορικός τόπος), και επιτρέπουν την ομαλή ένταξη της κατασκευής στο ευρύτερο περιβάλλον. Εξάλλου η αιτούμενη τροποποίηση της χωροθέτησης της οικίας κρίνεται επιβαρυντική για τη διατήρηση του φυσικού ανάγλυφου της προστατευόμενης περιοχής, και ειδικότερα των βραχωδών σχηματισμών στη χαμηλότερη στάθμη του προς δόμηση ακινήτου. Β. Υπέρ της αποδοχής της Ιεραρχικής Προσφυγής ως προς το σημείο 3 που αφορά την κατάλληλη διαμόρφωση στη Βορειοανατολική πλευρά της νέας οικίας. Ως εκ τούτου να υποβληθεί νέα μελέτη διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου και φυτεύσεων προς εξέταση στο ΚΣΝΜ». Ακολούθως εκδόθηκε η προσβαλλόμενη ΥΠ.ΠΟ.Α./ΓΔΑΜΤΕ/ ΔΝΣΑΚ/136657π.ε./19697/1229/14.10.2014 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία έχει το ίδιο περιεχόμενο με τη γνωμοδότηση του ΚΣΝΜ. Κατά της πράξεως αυτής, ο αιτών άσκησε την υπό κρίση αίτηση ακυρώσεως. Μετά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως υποβλήθηκε από τις παρεμβαίνουσες νέα μελέτη διαμορφώσεως περιβάλλοντος χώρου η οποία εγκρίθηκε, αφενός από τον Υπουργό Πολιτισμού με την ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΠΑΝΣΜ/30958/2713/431/ 16.2.2016 απόφασή του μετά από το 2/28.1.2016 πρακτικό του ΚΣΝΜ, και αφετέρου από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής της Π.Ε. Νήσων με το 6/2.6.2016 (θέμα 5ο) πρακτικό του.
9. Επειδή, ο αιτών ισχυρίζεται ότι, όπως προκύπτει από τα προσκομισθέντα ενώπιον της Διοικήσεως και του Δικαστηρίου στοιχεία, ο εν λόγω ανεμόμυλος κτίστηκε προ του έτους 1860 και αποτελεί, μετά και τις αναστηλωτικές εργασίες στις οποίες έχει προβεί ο αιτών, τον μοναδικό εναπομένοντα ανεμόμυλο στη νήσο των Σπετσών. Ισχυρίζεται ότι σκοπός του είναι να τον λειτουργήσει ως παραγωγική μονάδα της επιχείρησής του («Αλευρόμυλοι Σαραντόπουλου») ή, επικουρικώς, ως πρωτότυπη εκπαιδευτική μονάδα παραγωγής αλεύρων. Προβάλλει επίσης ότι τόσο η προσβαλλόμενη πράξη, όσο και το πρακτικό του ΚΣΝΜ είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένα, διότι δεν έλαβαν υπόψη τις εξειδικευμένες μελέτες που υπέβαλε ο αιτών και ειδικότερα την από 15.10.2009 τεχνική έκθεση πρώην καθηγητή αεροδυναμικής στη σχολή Ικάρων, τις από 2.11.2011, 28.6.2012 και 18.10.2012 γνωμοδοτήσεις αναπληρωτή καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και τις μελέτες-γνωμοδοτήσεις της εξειδικευμένης εταιρείας «Inflow Wind Energy» του Ιουνίου 2012 και Απριλίου 2013, σύμφωνα με τις οποίες το προς ανέγερση κτίριο πρέπει να απέχει τουλάχιστον 40 μ. από τον ανεμόμυλο, ο δε κορφιάς του κτιρίου πρέπει να ταπεινωθεί σε ύψος 6,80 μέτρα χαμηλότερα από τη βάση του πύργου του μύλου.
10. Επειδή, κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο ο επίμαχος ανεμόμυλος δεν είχε χαρακτηριστεί ως μνημείο κατά τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 4 του ν. 3028/2002, ούτε είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον αιτούντα ούτε, άλλωστε, είχε αποκατασταθεί. Ως εκ τούτου, αντικείμενο ελέγχου εκ μέρους του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν προεχόντως το ζήτημα αν η προς ανέγερση οικοδομή συνάδει με τον χαρακτήρα του προστατευόμενου από τη νομοθεσία ιστορικού τόπου της νήσου των Σπετσών. Επομένως, η προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία απορρίπτεται εν μέρει η ιεραρχική προσφυγή του αιτούντος, αφενός διότι η θέση και τα χαρακτηριστικά της νέας οικοδομής δεν υποβαθμίζουν, δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της προστατευόμενης περιοχής (ιστορικός τόπος), και επιτρέπουν την ομαλή ένταξη της κατασκευής στο ευρύτερο περιβάλλον και, αφετέρου, διότι η αιτούμενη τροποποίηση της χωροθέτησης της οικίας κρίνεται επιβαρυντική για τη διατήρηση του φυσικού ανάγλυφου της προστατευόμενης περιοχής και ειδικότερα των βραχωδών σχηματισμών στη χαμηλότερη στάθμη του προς δόμηση ακινήτου, είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, ενόψει του ότι ερείδεται στα προπαρατεθέντα στη σκέψη 8 στοιχεία, δεν αναιρείται δε η αιτιολογία αυτή από τους ισχυρισμούς και τα στοιχεία που προσκομίζει ο αιτών και που αφορούν αποκλειστικά το ζήτημα της προστασίας του επίδικου ανεμόμυλου. Πέραν τούτων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, το ειδικό ζήτημα της επίδρασης της θέσης και του ύψους του κτιρίου στην ομαλή λειτουργία του ανεμόμυλου εξετάστηκε ενδελεχώς από τη Διοίκηση, οι δε παρεμβαίνουσες υπέβαλαν επανειλημμένως, σε συμμόρφωση προς τις υποδείξεις της Διοικήσεως, νέες μελέτες προς τροποποίηση της αρχικώς υποβληθείσας μελέτης, με αποτέλεσμα, τελικώς, ο «κορφιάς» της στέγης του προς ανέγερση κτιρίου να βρίσκεται περίπου 5 μέτρα κάτω από τη βάση του μύλου, το δε κτίριο να απέχει περίπου 30 μέτρα από τον μύλο. Ειδικότερα, όπως προκύπτει κυρίως από την εισήγηση της ΔΝΣΑΚ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Διοίκηση έλαβε υπόψη ότι ο Ανεμόμυλος Γόμπου αποτελεί πολιτιστικό αγαθό (αν και μη χαρακτηρισμένο, κατά τα ανωτέρω, δυνάμει του άρθρου 6 παρ. 4 του ν. 3028/2002, ως μνημείο) ευρισκόμενο στον ιστορικό τόπο της νήσου των Σπετσών, συνεκτίμησε δε τη λειτουργία των παραδοσιακών ανεμόμυλων στο παρελθόν, το εθιμικό δίκαιο ως προς την ανέγερση κτισμάτων ή τη φύτευση δέντρων πλησίον ανεμόμυλων, τα ανεμολογικά δεδομένα της περιοχής και τον εν γένει προσανατολισμό των μύλων των Σπετσών, την ακριβή θέση του ανεμόμυλου και τις διαστάσεις του, τον σκοπό της αποκατάστασής του κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, το γεγονός ότι ο ανεμόμυλος δεν είναι δυνατό ούτε και απαραίτητο να λειτουργεί καθ’όλη τη διάρκεια του έτους, την ύπαρξη άλλων κτισμάτων πέριξ του ανεμόμυλου, τη θέση της υπό ανέγερση οικοδομής, τον όγκο και το ύψος της αλλά και την ανάγκη διατήρησης του φυσικού ανάγλυφου της προστατευόμενης περιοχής. Το δε ΚΣΝΜ συνεκτίμησε την προσκομισθείσα από τον αιτούντα ανεμοδυναμική μελέτη της εταιρείας «Inflow Wind Energy» (πρακτικό ΚΣΝΜ σελ. 44) ενώ κατά την επίμαχη συνεδρίαση παρέστη και ανέπτυξε τις απόψεις του ο συντάκτης των από 2.11.2011, 28.6.2012 και 18.10.2012 γνωμοδοτήσεων αναπληρωτής καθηγητής του Ε.Μ.Π. (πρακτικό ΚΣΝΜ σελ. 51-52), καθώς και άλλοι τεχνικοί και νομικοί σύμβουλοι του αιτούντος. Επομένως, η Διοίκηση εξέτασε ειδικά και αντιμετώπισε αιτιολογημένα τα αφορώντα τόσο τη χωροθέτηση όσο και το ύψος του προς ανέγερση κτιρίου στοιχεία που προσκομίστηκαν ενώπιόν της από τον αιτούντα και τις παρεμβαίνουσες. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι η άρνηση της Διοίκησης να τροποποιήσει τη χωροθέτηση της προς ανέγερση οικίας, χάριν της πλήρους διασφάλισης της λειτουργίας του προς αποκατάσταση παρακείμενου ανεμόμυλου, στηρίζεται σε νόμιμα κριτήρια, αφού η μετακίνηση αυτή θα επιβάρυνε, κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 3028/2002, το φυσικό ανάγλυφο της προστατευόμενης περιοχής, αιτιολογικό σκέλος που δεν αμφισβητείται ειδικώς από τον αιτούντα, η προσβαλλόμενη πράξη είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη. Συνεπώς, ο περί του αντιθέτου λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.
11. Επειδή, προβάλλεται ως λόγος ακυρώσεως, ότι η προσβαλλόμενη πράξη είναι αναιτιολόγητη, διότι τόσο η ίδια όσο και το πρακτικό του ΚΣΝΜ δεν έλαβαν υπόψη την από το 1967 τριπλή κήρυξη ολόκληρης της νήσου των Σπετσών ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου, ως τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και ως ιστορικού τόπου. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι τόσο στην προσβαλλόμενη πράξη (σημείο 3 του προοιμίου) όσο και στο 20/25.7.2013 πρακτικό του ΚΣΝΜ (σελ. 38, 53-54) μνημονεύεται ότι οι Σπέτσες έχουν χαρακτηριστεί ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και ως τόπος που ενδιαφέρει από αρχιτεκτονική και ιστορική άποψη».
12. Επειδή, απορριπτέος είναι και ο λόγος ότι η προσβαλλόμενη πράξη είναι αναιτιολόγητη, διότι τόσο η ίδια όσο και το πρακτικό του ΚΣΝΜ δεν έλαβαν υπόψη αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που αφορούν την προστασία της νήσου Ύδρας και οι οποίες, κατά τους ισχυρισμούς του αιτούντος, τυγχάνουν εφαρμογής και στην προκειμένη περίπτωση. Τούτο διότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο του 20/25.7.2013 πρακτικού του ΚΣΝΜ (σελ. 53-54), το ζήτημα της σύγκρισης του νομοθετικού καθεστώτος που διέπει τις νήσους Ύδρα και Σπέτσες και της επιρροής της 978/2012 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας στην επίμαχη υπόθεση εξετάστηκε ενδελεχώς ενώπιον του ΚΣΝΜ, αντιμετωπίσθηκε δε αιτιολογημένα από την πλευρά του εν προκειμένω ενδιαφέροντος καθεστώτος προστασίας των Σπετσών.
13. Επειδή, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της 3561/20.11.2012 ιεραρχικής προσφυγής του αιτούντος, αλλά και την προσβαλλόμενη πράξη, η Διοίκηση εξέτασε το αίτημα του αιτούντος να αλλάξει η θέση της προς ανέγερση οικοδομής και να ταπεινωθεί ο κορφιάς της στέγης της κατά 2 επιπλέον μέτρα και το αντιμετώπισε αιτιολογημένα. Ως εκ τούτου, οι λόγοι με τους οποίους προβάλλεται ότι παρανόμως δεν κηρύχθηκε ο ανεμόμυλος ιστορικό διατηρητέο μνημείο κατά το άρθρο 6 παρ. 1 εδ. β΄ του ν. 3028/2002, ότι εν προκειμένω παραβιάστηκε η πάγια πρακτική του Υπουργείου Πολιτισμού σε σχέση με πρόσφατες κηρύξεις ανεμομύλων, καθώς δεν ορίστηκε περιμετρικά του ανεμόμυλου Γόμπου στις Σπέτσες αδόμητη ζώνη τουλάχιστον 150 μ., ώστε να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση και λειτουργία του, και ότι κατά παράβαση του άρθρου 7 της Διεθνούς Σύμβασης της Γρανάδας για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ευρώπης, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2039/1992 (Α΄ 61), δεν ελήφθησαν μέτρα βελτίωσης και προστασίας του χώρου που περιβάλλει τον επίδικο ανεμόμυλο, εκτός του ότι, όπως προβάλλονται, δεν συνιστούν πλημμέλειες της προσβαλλόμενης πράξης, διότι αφορούν το διαφορετικό ζήτημα της αυτοτελούς κηρύξεως του μύλου ως διατηρητέου, για το οποίο, όπως προκύπτει από τα προεκτεθέντα, δεν είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα, πρέπει να απορριφθούν, διότι το όλο ζήτημα της προστασίας τόσο της υπάρξεως όσο και της λειτουργίας του ανεμόμυλου εξετάσθηκε κατ’επανάληψη ενδελεχώς και αντιμετωπίσθηκε με ειδική αιτιολογία.
14. Επειδή, επομένως, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.
