Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ (Απρίλιος 2011)

Τα όσα διαδραματίζονται στην Ιαπωνία είναι πλέον λίγο πολύ γνωστά. Μετά τον τρομακτικής έν­τασης σεισμό και το φονικό τσουνάμι που ευθύ­νονται ήδη για την απώλεια τουλάχιστον 10.000 αν­θρώπων, η διαρροή ραδιενέργειας από τον πυρηνικό σταθμό Φουκοσίμα απειλεί με πρόσθετες επιπλοκές τους κατοίκους των περιοχών που είχαν την ατυχία να βρί­σκονται στην «ακτίνα δράσης» των προβληματικών πυρηνικών αντιδραστήρων.

Είναι ακόμα νωρίς να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις και ίο μέγεθος της πυρηνικής αστοχίας, τη στιγμή μάλιστα που π ροή πληροφόρησης εκ μέρους των ιθυνόντων παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Η συζήτηση όμως γύρω από την ασφάλεια και το δόκιμο της πυρηνικής ενέργει­ας έχει ξανανοίξει. Και άνοιξε μια στιγμή που η πυρηνική ενέργεια άρχισε να παίρνει και πάλι τα πάνω της ως υποτίθεται μια «σοβαρή λύση» στο πρόβλημα της κλιμα­τικής αλλαγής.

Το πυρηνικό λόμπι έχει κάθε λόγο να κοιμάται ανήσυ­χο, ιδίως όταν σκέφτεται τις μέχρι πρότινος επιτυχίες του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανήγγειλε πρόσφατα το σχέδιο για την βελ­τίωση της ενεργειακής απόδοσης, όπου μεταξύ άλλων προβλέπει αύξηση της χρήσης πυρηνικής ενέργειας έως το 2050. Η Γερμανία αποφάσισε την επέκταση λειτουρ­γίας των ήδη παλιών πυρηνικών μονάδων της, η Γαλ­λία προσπαθεί να επεκτείνει το πυρηνικό της πρόγραμ­μα στο εξωτερικό τάζοντας τεχνογνωσία σε χώρες εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ΗΠΑ στοχεύουν στην ανάπτυξη ενός μεγάλου προγράμματος κατασκευής νέων πυρηνικών μονάδων, η Κίνα το ίδιο. Η Σουηδία αν και είχε αποφα­σίσει το κλείσιμο των πυρηνικών της μονάδων ανέκρουσε πρόσφατα πρύμνη, επιθυμώντας την επέκταση λειτουργίας, η Βουλγαρία και η Τουρκία ψάχνουν επεν­δυτές για νέους πυρηνικούς σταθμούς. Όλα τα παραπά­νω τίθενται πλέον σε αμφιβολία μετά ίο συμβάν στην Ιαπωνία, που υπενθύμισε σε όλους σκληρά παθήματα του 20ου αιώνα (Three Miles Island, Chernobyl).

Βάσει των τελευταίων συνθηκών είναι αναμενόμενο πως θα χαθούν αρκετά δις επενδύσεων σε πυρηνικές μονάδες κι αυτό δεν θα αρέσει σίγουρα στους λομπίστες της πυρηνικής ενέργειας. Η Ελβετία ανακοίνωσε ότι πα­γώνει την άμεση κατασκευή τριών νέων πυρηνικών σταθμών, η καγκελάριος Μέρκελ νιώθει τουλάχιστον άβολα (εν μέσω προεκλογικής περιόδου) με τις πιέσεις που τις πιέσεις που της ασκούνται για το άμεσο κλείσιμο των πυρηνι­κών μονάδων της χώρας, στην Ιταλία το δημοψήφισμα που επίκειται για την κατασκευή νέων πυρηνικών μο­νάδων θα καταλήξει πιθανότατα σε ένα ισχυρότατο «όχι», ο Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης οργανώνει «τεστ κοπώσεως» για την ασφάλεια των πυρηνικών μονάδων της Ευρώπης, η Ινδία ανακοίνωσε εκτεταμένο πρόγραμ­μα ελέγχου των δικών της μονάδων.

Αν σε αυτά προσθέσουμε την αναμενόμενη εκτίναξη των ασφάλιστρων των πυρηνικών μονάδων ανά τον κό­σμο, την αυστηροποίηση των διαδικασιών και άρα του κόστους κατασκευής νέων μονάδων και την διασπορά του φόβου στην παγκόσμια κοινή γνώμη, εύκολα κατα­λήγουμε στο συμπέρασμα πως η πυρηνική τεχνολογία σχάσης μοιάζει σαν ένας άσχημα λαβωμένος δράκος.

Βέβαια οι έχοντες συμφέροντα από την επέκταση των πυρηνικών προγραμμάτων των χωρών θα επιχειρήσουν έναν καταιγισμό συντονισμένων ενεργειών για την ανα­στροφή του αρνητικού κλίματος. Θα κάνουν λόγο για την ακραία κατάσταση στην οποία βρέθηκαν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, θα αναδείξουν υποτίθεται την γερα­σμένη τεχνολογία των μονάδων της Φουκοοίμα και θα την αντιπαραβάλλουν με τις υποτιθέμενες ασφαλέστερες νέες τεχνολογίες, θα προκαλέσουν την παρέλαση πυρηνικών «επιστημόνων» που θα διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους για τα καλά της πυρηνικής τεχνολογίας κ.ο.κ.

Η αλήθεια είναι ότι και στην περίπτωση του (πολύ με­γαλύτερου) ατυχήματος στο Τσερνομπίλ τα ίδια έλεγαν. Όμως ότι είναι νέο σήμερα παλιώνει αύριο, όλα τα μη­χανήματα έχουν συγκεκριμένο ευδόκιμο χρόνου ζωής, σε όλα τα μηχανήματα εισέρχεται ο παράγων άνθρωπος. Το μέγιστο ζήτημα, βάσει της παγκόσμια αναγνωρισμέ­νης αρχής της προφύλαξης, είναι το γεγονός πως η χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν έχει κανένα δι­καίωμα στο λάθος ή την αστοχία κάτω από οποιεσδήπο­τε συνθήκες. Απλά!

Πάντως, η ερώτηση γύρω από την σημερινή ή την αυ­ριανή ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι άκρως παραπλανητική και μια επιγραμματική απάντη­ση δόθηκε παραπάνω. Σήμερα, τα κρίσιμα ερωτήματα που σχετίζονται με το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη και το ρόλο της πυρηνικής ενέργειας είναι άλλα: Α) έχει βρεθεί μια αξιόπιστη και ακίνδυνη μέθοδος για την εξουδετέρωση των παραγόμενων πυρηνικών αποβλήτων από υφιστάμενες μονάδες; Β) είναι όντως πιο φθη­νή π πυρηνική ενέργεια ή άλλοι λόγοι -γεωπολιτικοί και διαπλεκόμενοι- επιβάλλουν τη χρήση της; Γ) υπάρχουν σήμερα άλλες λύσεις τεχνολογικά διαθέσιμες και οικο­νομικά ανεκτές ώστε να καλύψουμε τις παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες και να διασφαλίσουμε την αποτρο­πή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής;

Στο πρώτο ερώτημα να σημειώσω εν τάχει πως η δια­χείριση και ασφαλής εξουδετέρωση των ραδιενεργών αποβλήτων είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει λυθεί και δεν προβλέπεται να λυθεί στο κοντινό μέλλον. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, απαι­τούνται τουλάχιστον 1000 χρόνια πριν τα επίπεδα ραδιενέργειας των πυρηνικών αποβλήτων πέσουν στα επί­πεδα του φυσικού ουρανίου κατά τη στιγμή της εξόρυ­ξης. Επίσης, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος αστοχίας των υλικών αποθήκευσης, τρομοκρατικής επίθεσης και αν­θρώπινου λάθους. Εκτός αυτού, το «θάψιμο» των απο­βλήτων απλά μεταθέτει ίο πρόβλημα στις επόμενες γε­νεές, χωρίς να το λύνει.

Στο δεύτερο ερώτημα, αξίζει να αναφερθεί πως μελέ­τη της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Καλιφόρνια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πυρηνική ενέργεια είναι πιο ακριβή από κάθε ανανεώσιμη τεχνολογία, με εξαίρεση τη βιομάζα. Επιπρόσθετα, το γεγονός πως τα πυρηνικά προγράμματα της Τουρκίας και της Βουλγαρίας έχουν καταρρεύσει οικονομικά αποδεικνύει το δυσβάσταχτο, δύσκολα προβλέψιμο και απαγορευτικό κόστος αυτής της επικίνδυνης τεχνολογίας.

Τέλος στο τρίτο και ίσως σημαντικότερο ερώτημα, πο­λυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν πως σήμερα είναι εφικτό και με λογικό κόστος να καλύψουμε όλες μας τις ανάγκες σε παγκόσμιο επίπεδο, προχωρώντας σε στα­διακή απεξάρτηση από πυρηνικά και ορυκτά καύσιμα το αργότερο έως το 2050.

Η ενεργειακή ασφάλεια της ανθρωπότητας, το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας, η αποτροπή της κλιματικής αλλαγής είναι θέματα που συνδέονται άμεσα. Είναι θέ­ματα, όμως, πρωτίστως πολιτικά. Σήμερα που ο δράκος είναι άσχημα λαβωμένος δίδεται μια καλή ευκαιρία στους πολιτικούς ηγέτες του κόσμου να τον καταχωνιά­σουν οριστικά στο ράφι της ιστορίας. Δυστυχώς, οι αντι­κειμενικές πολιτικές συνθήκες είναι τέτοιες που δεν μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε για την ευτυχή κατάληξη των αιτημάτων μας για άμεση απεξάρτηση από την πυ­ρηνική ενέργεια. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος της «ανησυχίας» των ηγετών της Ευρώπης φαίνεται πως αποτελεί ένα καθαρά επικοινωνιακό τρικ και μια εύσχη­μη προσπάθεια εφησυχασμού της κοινής γνώμης. Όμως η μάχη άρχισε και πάλι να φουντώνει και αυτή τη φορά εύχομαι οι πολίτες να κλείσουν τα αυτιά χους στις πυ­ρηνικές «σειρήνες». Αυτή τη φορά, εμείς η «κοινωνία των πολιτών» πρέπει να δείξουμε την ωριμότητα που απαιτούν οι περιστάσεις και να αντιπαραθέσουμε με σα­φήνεια και νηφαλιότητα τους δρόμους που προτείνουμε για ένα καθαρό, ασφαλές και ειρηνικό μέλλον. Να δεί­ξουμε σε όλους και κυρίως τους πολιτικούς ότι, όπως θα έλεγε και ο Ομπάμα, ναι μπορούμε (να ζήσουμε χωρίς πυρηνικά).        

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Δαίμων της Οικολογίας» της Εφημερίδας «Αυγή της Κυριακής», 3 Απριλίου 2011, σ. 12.                          

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print