ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ (Ιούλιος 2007)

Το πρόβλημα με το περιβάλλον είναι ότι το θυμόμαστε, όταν έχουμε πια περάσει το σημείο επιστροφής. Οι παγκόσμιες εξελίξεις -και η Ελλάδα δεν αποτελεί διόλου εξαίρεση- διαμορφώνουν την ακόλουθη ει­κόνα σε σχέση με την πολιτική αντιμετώπιση του θέματος: καθυστερημένη αντίληψη και δημοσιοποίηση του επείγοντος της απειλής, διάχυση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε ό­λες τις κομματικές παρατάξεις και συνακό­λουθη συρρίκνωση της δύναμης των «πράσι­νων» κομμάτων, προσπάθεια για διεθνείς συμφωνίες που είναι καταδι­κασμένες να μείνουν σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμο­στες, αδυναμία απάντησης στο μέγα ερώτημα των ο­ρίων της ανάπτυξης και των αναπτυξιακών και πε­ριβαλλοντικών ανισοτή­των μεταξύ των διαφόρων περιοχών του κόσμου, ε­πιβολή -κυρίως εδώ- του «νόμου των ΗΠΑ», που αρνούνται να δουν το ζήτημα στην οικουμενική διάσταση του και με προσανατολισμό στο μέλλον. Εκθέσεις εκ­πονούνται πολλές και δυσοίωνες προφητείες εκφέρονται από παντού, και όλο και πιο γρή­γορα επαληθεύονται. Η πολιτική δεν έχει ό­μως προσαρμόσει το ρυθμό της στην κλιμα­τική αλλαγή και η διαταραχή, κάθε τόσο, της έμφοβης μακαριότητας από ένα τσουνάμι, μια πλημμύρα, ένα τυφώνα ή ένα πέρα από τα όρια καύσωνα λειτουργεί περισσότερο ως άλ­λοθι -πώς να τα βάλεις με τη φύση;- παρά ως αφετηρία άλλων επιλογών.

Η κλεψύδρα έχει γυρίσει ανάποδα, η άμμος τελειώνει και αυτοί που παίρνουν τις α­ποφάσεις την κοιτούν, ελπίζοντας ότι θα στα­ματήσει από μόνη της να κυλά. Προς το πα­ρόν την αναμέτρηση κερδίζουν οι δυνάμεις της συντήρησης, υπό την ουσιαστική έννοια του όρου: οι πολιτικοί και οι πολιτικές εκεί­νες που δεν τολμούν να αλλάξουν σήμερα για να μην πνίγουν αύριο, που μετακυλίουν διαρ­κώς την ευθύνη των αποφάσεων στους επό­μενους, που λένε παχιά λόγια και αναβάλλουν τα επώδυνα έργα.

Έστω και σε αυτή την ατελή από πλευράς συνειδητοποίησης και κινητοποίησης φάση υπάρχει ένα όριο α­ντίστασης της πολιτικής και της «κοινωνίας των πολιτών». Πρόκειται γι’ αυτό που θα ο­νόμαζα «κατώφλι της μη χειροτέρευσης»: α­φού, έστω και καθυστερημένα, έγινε δεκτή η μετατροπή του περιβάλλοντος από πηγή ζω­ής σε απειλή κατά της επιβίωσης, είναι -κατ’ ελάχιστον- αδιανόητη η άσκηση οποιασδή­ποτε πολιτικής χωρίς συνυπολογισμό αυτής της παραμέτρου και η λήψη οποιουδήποτε μέ­τρου συμβάλλει στην έστω και μικρή επιδεί­νωση της περιβαλλοντικής κατάστασης.

Από αυτή την άποψη, ξεπερνά τα όρια της πολιτι­κής ευθύνης και μπαίνει στη σφαίρα του κοι­νωνικού εγκλήματος η αποδυνάμωση ενός σώματος σαν την Πυροσβεστική σε μια χώρα σαν την Ελλάδα ή η εισαγωγή (έστω κι αν με­τά αποσύρονται) διατάξεων μειωτικών της προστασίας των δασών (είναι άραγε τυχαίο ότι η περιοχή της Πάρνηθας που πρόσφατα αποτεφρώθηκε είχε αποτελέσει αντικείμενο «αξιοποίησης» μέσω προεδρικού διατάγμα­τος, για το οποίο υπήρξε, ευτυχώς, αρνητική γνωμάτευση του Συμβουλίου της Επικρατεί­ας;). Από πλευράς δε κοινωνίας δεν αρκεί πια η επαγρύπνηση, χρειάζεται και υπέρβαση της αμιγώς «αμυντικής» στάσης: διεκδικήσεις και όχι μόνο διαδηλώσεις.

Μια πρόσφατη νομική και θεσμική ε­ξέλιξη δίνει αρκετές δυνατότητες. Πρόκειται για τη νομολογιακή μετα­τροπή του δικαιώματος στο περιβάλλον σε «κοινωνικό» δικαίωμα, το άνοιγμα σε συλλο­γικές προσφυγές και τη διαδικασία ελέγχου παραβιάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη (διαδικασία που πρώτο στην Ελλάδα α­ξιοποίησε το Ίδρυμα της φωτισμένης Αλίκης Μαραγκοπούλου και πέτυχε την καταδίκη του ελληνικού κράτους για τις συνθήκες εργασίας και τα μέτρα υγείας στα λιγνιτωρυχεία της Πτολεμαΐδας). Ποιος ξέρει αυτές τις διαδικα­σίες ή ποιος γνωρίζει, σε αντιπαράθεση με τις αοριστίες της κυβέρνησης, τις σαφείς και με­τρήσιμες δεσμεύσεις που υπάρχουν στο πρό­γραμμα του ΠΑΣΟΚ για το περιβάλλον; Θα α­φεθεί ο επερχόμενος εκλογικός αγώνας να μην αγγίξει καν αυτά τα θέματα; Απέναντι στους περιβαλλοντικούς κινδύνους η απά­θεια ισοδυναμεί πλέον με αυτοχειρία.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» στις 16 Ιουλίου 2007, σ. 6.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print