ΚΙΟΤΟ: ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 2012; (Οκτώβριος 2006)

Είναι γενικά αποδεκτό πλέον ότι οι αν­θρώπινες δραστηριότητες έχουν επι­δράσει αισθητά στο κλίμα του πλανήτη μας. Υπάρχει γενική συμφωνία ό­τι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη αυξή­θηκε τα τελευταία 100 χρόνια περίπου κα­τά 0,7° C, ενώ το 2005 ήταν το θερμότερο έτος από τότε που ξεκίνησαν οι μετρήσεις της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας σε πα­γκόσμιο επίπεδο. Μια σειρά από παρατη­ρήσεις σε ευαίσθητα σημεία, όπως οι πάγοι των πόλων, της Γροιλανδίας, και του Κι­λιμάντζαρο το αποδεικνύουν.

Η ανάλυση των μηχανισμών του πα­γκοσμίου κλίματος και η προσομοίωσή τους από αριθμητικά μοντέλα της τελευταί­ας γενιάς καταδεικνύουν ότι η συνεχιζόμε­νη αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων φαινομένου θερμοκηπίου στην ατμόσφαι­ρα θα έχουν σαν αποτέλεσμα σημαντικές ε­πιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως αύξηση της θερμοκρα­σίας, της επιφάνειας της θάλασσας, των α­κραίων καιρικών φαινομένων κ.λπ. Βέβαια τα αποτελέσματα δείχνουν ότι θα υπάρξει αρκετά μεγάλη διαφοροποίηση από περιο­χή σε περιοχή του πλανήτη. Oι αλλα­γές αυτές σε κάποια μέρη θα είναι ευεργετικές και σε άλλα ακόμη και καταστροφικές. Το σίγουρο είναι ότι ακόμη και αν ξεκινή­σουμε σήμερα να μειώνουμε τις εκπομπές μας, θα υποστούμε συνέπειες όχι ευχάρι­στες. Η αναμενόμενη τέταρτη εκτίμηση της Διε­θνούς Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (που συντάσ­σεται με τη συμμετοχή άνω των 800 ειδι­κών από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και αρκετοί από την Ελλάδα -Ε. Γεωργοπούλου, Σ. Μοιρασγεντής, Β. Κοτρώνη, Κ. Λαγουβάρδος, Χ. Γιαννακόπουλος) εκτι­μά την αυξητική πορεία της ατμοσφαιρι­κής συγκέντρωσης, ενόψει της μεγάλης α­νάπτυξης των μεγάλων ασιατικών χωρών, αναλύει τις επιπτώσεις και προχωρά στην εξέταση των οικονομικών διαστάσεων τό­σο των επιπτώσεων όσο και των μέτρων προσαρμογής, αλλά και της αναγκαίας ου­σιαστικής μείωσης των εκπομπών σε πα­γκόσμια κλίμακα.

Ενόψει αυτών η Ευρωπαϊκή Ένωση α­ποφάσισε ότι δεν είναι σώφρον να επιτρα­πεί αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμο­κρασίας πέραν των 2° C. Αυτό όμως σημαί­νει πως δεν θα πρέπει η συγκέντρωση του CΟ 2 και των άλλων αερίων στην ατμό­σφαιρα να υπερβεί τα 450 ppm από τα 370 ppm που είναι σήμερα και τα 270 ppm που ήταν πριν από περίπου 150 χρόνια, πριν δηλαδή από την έναρξη της βιομηχα­νικής εποχής. Αυτό με τη σειρά του μετα­φράζεται σε μειώσεις των εκπομπών σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 κατά 60%-70% μέχρι το 2050 για τις αναπτυγμένες χώρες και συγκράτηση της αύξησης των εκπομπών των αναπτυσσομένων χωρών σε αντίστοιχα κατά κεφαλήν επίπεδα, δηλαδή κοντά στα μισά από τα σημερινά των ανε­πτυγμένων χωρών.

Οι μειώσεις αυτές είναι πραγματικά πο­λύ μεγάλες. Να σημειωθεί ότι το Πρωτό­κολλο του Κιότο έχει σαν στόχο τη μείωση των εκπομπών συνολικά κατά 5% μέχρι το 2012. Παρά ταύτα δεν έγινε αποδεκτό α­πό τις ΗΠΑ και την Αυστραλία και είναι αμ­φίβολο αν ο Καναδάς θα ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του. Οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν θέλουν να ακούσουν τίποτε για δεσμεύ­σεις. Θεωρούν ότι το όλο πρόβλημα δημι­ουργήθηκε από τις αναπτυγμένες χώρες και γι’ αυτό είναι αποκλειστικά δική τους ευθύνη να το αντιμετωπίσουν. Στις ανα­πτυσσόμενες χώρες βέβαια συμπεριλαμβά­νονται κατά τον ορισμό της Σύμβασης-Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ και χώρες με μεγάλο ΑΕΠ σε απόλυ­τες τιμές, όπως η Κίνα και η Βραζιλία, αλλά και κάποιες με μεγάλο κατά κεφαλήν εισό­δημα, όπως το Κουβέιτ.

Μειώσεις αυτού του μεγέθους σε εκπο­μπές πραγματικά αντιστοιχούν σε μία εκ βά­θρων αναδιοργάνωση της οικονομίας. Σαφώς κάτι τέτοιο προϋποθέτει αναδιάταξη του ενεργεια­κού τομέα. Πολλοί θα χάσουν, αλλά και πολ­λοί θα κερδίσουν. Μια τάξη του μεγέθους των αλλαγών μας δίνει ο Διεθνής Οργανι­σμός Ενέργειας, ο οποίος υπολογίζει ότι μό­νο στις αναπτυσσόμενες χώρες θα απαιτη­θούν 16 τρισεκατομμύρια δολλάρια για ενεργεια­κές επενδύσεις μέχρι το 2030. Ποιες τεχνο­λογίες θα προτιμηθούν (και ποιανού); Θα είναι κυρίως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνική τεχνολογία ή τεχνολογία καθαρού κάρβουνου; Και πόσο να συμμετέχουν και οι νέες τεχνολογίες εξοικονόμησης;

Οι αντιδράσεις αυτών που εκτιμούν ότι
δεν θα ωφεληθούν ή ότι θα χάσουν είναι μεγάλες. Η Σαουδική Αραβία πρωτοστατεί στις επιθέσεις κατά του Πρωτοκόλλου του Κιότο, γιατί φοβάται ότι θα μείνει με πολύ πετρέλαιο, χωρίς αγοραστές ή χωρίς ικα­νοποιητική τιμή, αν μειωθεί η ζήτηση. Οι ΗΠΑ φοβούνται ότι υστερούν έναντι των Ευρωπαίων σε τεχνολογίες ΑΠΕ και εξοι­κονόμησης ενέργειας. Οι Καναδοί θα ήθε­λαν να πουλήσουν την πυρηνική τεχνολο­γία τους, αλλά και τα πετρέλαιά τους. Οι Ρώσοι πάλι διά στόματος Πούτιν λένε ότι δεν θα τους πείραζε να ζεσταθεί λιγάκι η α­τμόσφαιρα και η Ρωσία. Η Βραζιλία θα ή­θελε να πουλήσει τα βιοκαύσιμά της. Και πάει λέγοντας.

Υπάρχουν όμως και άλλες πτυχές. Η Αγγλία, εκτός των άλλων, πρωτοστατεί στην εκστρατεία μείωσης των εκπομπών και λό­γω στρατηγικών ανησυχιών για την πολιτι­κή αστάθεια των πετρελαιοπαραγωγών χω­ρών τώρα που τους τελειώνουν τα πετρέ­λαια της Βόρειας Θάλασσας. Γι’ αυτό, αλλά και για άλλους λόγους, που ουσιαστικά α­φορούν την ενεργειακή απεξάρτηση, η Αγγλία, όπως η Δανία και η Γερμανία, έχουν ήδη α­νακοινώσει κυβερνητικές αποφάσεις μα­κροχρόνιων προγραμματισμών για μειώ­σεις των εκπομπών κατά 50% μέχρι το 2050. Η Γαλλία θα ανακοινώσει και επισή­μως το πρόγραμμα του 1/4 (Factor 4), δη­λαδή της μείωσης των εκπομπών τους διά του 4.

Με όλα αυτά τα αντικρουόμενα συμφέ­ροντα και τις επιφυλάξεις πώς θα μπορούσε να βρεθεί ένας κοινά αποδεκτός τρόπος δράσης που να αντιμετωπίσει πραγματικά το πρόβλημα; Οι διεθνείς διαπραγματεύ­σεις για το Πρωτόκολλο του Κιότο ανέδει­ξαν τις δυσκολίες. Παρά ταύτα, κατέληξαν σε μία συμφωνία που, αν και δεν θα επιτύ­χει σημαντική μείωση των εκπομπών, έχει καθιερώσει ένα μηχανισμό για διεθνείς δια­πραγματεύσεις. Έχει επίσης αναπτύξει ένα σύστημα απογραφής των εκπομπών και παρακολούθησης της εξέλιξής τoυς που κά­νει δυνατή την αποτίμηση της μείωσης σε επίπεδο κράτους, ώστε να έχει νόημα να μιλά κανείς για ποσοτικές δεσμεύσεις και στόχους. Έχει τέλος ξεκινήσει και ένα σύ­στημα επιβολής κυρώσεων, πέραν της διε­θνούς κατακραυγής, για τη μη συμμόρφω­ση με τις υποχρεώσεις κάθε κράτους μέ­λους του Πρωτοκόλλου. Στο πλαίσιο αυτό του συστήματος έχει υιοθετηθεί και η Οδη­γία για την Εμπορία Δικαιωμάτων Εκπο­μπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πέτυχε να ορίσει τιμή για την εκπομπή του κάθε τόνου CΟ 2 και της εσωτερίκευσης του πε­ριβαλλοντικού κόστους του.

Μόνο που οι δεσμεύσεις στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου λήγουν το 2012. Τι θα γί­νει μετά; Πέρυσι στο Μόντρεαλ στη Συνάντηση των Μερών του Πρωτοκόλλου απο­φασίστηκε η έναρξη διαπραγματεύσεων για τη συνέχισή του, που πρέπει να τελεσφορή­σουν αρκετά σύντομα, ώστε να μην υπάρχει κενό μετά το 2012. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για μια ακόμη φορά πρωτοστατεί στις δια­πραγματεύσεις. Δεν έχει όμως ούτε η ίδια αποφασίσει τι είναι διατεθειμένη να βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ακού­γεται ότι η Γερμανία το 2007 κατά την προ­εδρία της θα εισηγηθεί ανάληψη στόχου μείωσης μέχρι το 2020 κατά 30% με βά­ση το 1990 και ότι η Αγγλία και η Δανία θα την υποστηρίξουν. Εμείς τι θα κάνουμε και πώς θα αποφασίσουμε; Σε πολλά κράτη-μέλη η θέση της χώρας αποφασίζεται μετά α­πό σοβαρή ανάλυση και ευρεία συζήτηση προς επίτευξη της πλατύτερης δυνατής συ­ναίνεσης, αφού άλλωστε η απόφαση αυτή θα αποτελέσει τη βάση για τις μακροχρό­νιες στρατηγικές σε καίριους τομείς, όπως η ενέργεια, το περιβάλλον, οι μεταφορές, οι κατασκευές κ.λπ. Μήπως θα πρέπει και ε­μείς να ξεκινήσουμε τη συζήτηση αυτή σε τεχνικό και πολιτικό επίπεδο με συμμετοχή όλων των κομμάτων; Το θέμα μάς αφορά ά­μεσα, αφού από το κλίμα μας, τις θάλασσες και το περιβαλλοντικό μας πλεονέκτημα ζούμε. Και βέβαια δεν αφορά μόνο εμάς, αλ­λά και τα παιδιά και εγγόνια, τα δικά μας και όλου του κόσμου.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση με τίτλο «Ο πλανήτης φλέγεται» της Εφημερίδας Η Καθημερινή-Τhe Economist τον Οκτώβριο του 2006

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print