ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ, ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΗΘΕΙΣ (Αύγουστος 2006)

«Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα…». Δεν υπάρχουν λό­για για να περιγράψει κανείς την πάλαι πο­τέ ομορφιά της Κασσάνδρας. Ένας επίγειος παράδεισος. Μια πανδαισία χρω­μάτων, με το πράσινο του πευκοδάσους να σβήνει μέσα στο γαλάζιο του Αιγαίου.

Ύστερα ήρθε η ανάπτυξη. Όπως του­λάχιστον νοούνταν τις δεκαετίες του ’60 και του ΄70. Και έφερε το εύκολο χρήμα. Η φύση άρχισε να προσελκύει τουρισμό. Και η γη άρχισε να γίνεται περιζήτητη και να πουλιέται ακριβά. «Τώρα οι χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα…». Τα χωράφια έγιναν οικόπεδα και το δάσος, διά της οδού των βασιλικών διαταγμάτων, προνομια­κό φιλέτο για ευνοουμένους. Ήταν η επο­χή που έμπαιναν τα θεμέλια των παράνο­μων καταπατήσεων, της άναρχης ανάπτυξης και

της αυθαίρετης δόμησης.

Αυτές ακριβώς τις εγκληματικές παραβάσεις εναντίον της φύσης έρχεται σήμερα ανα­δρομικά να νομιμοποι­ήσει η κυβέρνηση Κα­ραμανλή με τη «δασοκτόνο» αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Ολοκληρώνοντας τη «δουλειά» που ξεκίνησαν τότε οι πολι­τικοί πρόγονοι της.

Τα χρόνια περνούσαν και το περιβάλλον υποχωρούσε κάτω από την πίεση οικονομικών συμφερόντων αλ­λά και την απουσία χωροταξικού σχεδια­σμού. Η ανάπτυξη εξελίχθηκε και εδώ κα­τά τρόπο δυσανάλογο της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος. Με μεγάλους χαμένους το περιβάλλον, το οποίο έχασε την αρχική του μοναδικότητα, αλ­λά και τον τουρισμό, που δεν αναπτύχθη­κε σύμφωνα με τις δυνατότητες της περιοχής.

Δεν χρειάζεται, παρ’ όλα αυτά, να είναι κανείς φωστήρας για να αντιληφθεί ότι ένα πευκοδάσος σαν της Κασσάνδρας, καταπατημένο και δομημένο άναρχα, αποτελεί στόχο υψηλού κινδύνου για καλο­καιρινή πυρκαϊά. Είτε από αυτανάφλεξη είτε και από εμπρησμό. Και εν πάση περι­πτώσει, δεν ήταν… Κασσάνδρες όσοι εκτιμούσαν ότι όσο περισσότερα χρόνια περ­νούσαν από την προηγούμενη καταστροφή τόσο περισσότερο αυξάνονταν οι πιθανότητες για μια καινούργια!

Και όμως τα τελευταία δύο χρόνια οι κρατικές επενδύσεις για τη δασοπροστασία μειώθηκαν κατακόρυφα. Η επιλογή της λεγομένης απογραφής, με την οποία η κυβέρνηση πέτυχε, δια του διεθνούς δια­συρμού της χώρας, την απαξίωση του έρ­γου των πολιτικών της αντιπάλων, δεν άφηνε μεγάλα δημοσιονομικά περιθώρια. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων σχε­δόν μηδενίστηκε, προκειμένου να αντιμε­τωπιστούν τα επίτηδες διογκωμένα δη­μοσιονομικά ελλείμματα Η προστασία της δημόσιας περιουσίας και η πρόληψη των πυρκαϊών βαπτίστηκαν «σπατάλη» και οι αντίστοιχες δαπάνες περικόπηκαν. Από τα περίπου 2 εκατ. ευρώ που χρειάζονταν εφέτος το Δασαρχείο της Κασσάνδρας έλαβε μόνο 30.000. Με τα οποία ασφα-        λώς ούτε οι ανάγκες σε δασοπυροσβέστες μπόρεσαν να καλυ­φθούν ούτε το δάσος να καθαριστεί ούτε και να διανοιχθούν αντιπυρικές ζώνες και δα­σικοί δρόμοι.

Αν όμως στο ιδιαί­τερα κρίσιμο για τις δασικές πυρκαϊές επί­πεδο της πρόληψης δεν υπήρξε κρατική φροντίδα, στο επίπε­δο της επιχειρησιακής επέμβασης τα πράγματα εξελίχθηκαν κα­τά τρόπο κωμικοτραγικό. Διότι πώς να εξηγηθεί ότι την ημέρα του μεγάλου καύσω­να, την ημέρα δηλαδή με τον μεγαλύτερο κίνδυνο ανάφλεξης, ο μισός στόλος των πυροσβεστικών αεροσκαφών της περιοχής βρισκόταν σε προγραμματισμένη συ­ντήρηση;

Με τούτα και με τα άλλα, ένα αναμενό­μενο και απολύτως φυσικό για τον κύκλο της ζωής ενός δάσους φαινόμενο χαρα­κτηρίστηκε από τους υπευθύνους «θεομηνία». Και ο όρος «ατυχία» επανήλθε ύστερα από πολλά χρόνια στο επίσημο κυ­βερνητικό λεξιλόγιο. Για να περιγράψει την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να προλάβει και την ανικανότητά του να αντιδράσει αποτελεσματικά. Πρώιμα συμπτώματα μιας πολυδιαφημισμένης επανίδρυσης ενός κομματικού κράτους.

«… Και τα πουλιά πέφταν νεκρά στην υψικάμινο». Και ουδείς βρέθηκε να ανα­λάβει την ευθύνη. Μια κυβέρνηση που ήρ­θε υποσχόμενη βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη και η οποία κληρονό­μησε μια τεχνογνωσία και μια υποδομή που πριν από λίγα χρόνια συγκέντρωναν τη διεθνή επιδοκιμασία, εξάγοντας ομάδες διάσωσης σε γειτονικές χώρες αλλά και φέροντας με επιτυχία σε πέρας το τεράστιο στοίχημα της ασφαλείας των Ολυ­μπιακών Αγώνων, αποδείχθηκε ανίκανη να διαχειριστεί μια τυπική περίπτωση θερινής ρουτίνας.

Δέσμια μιας άσκοπα σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής που η ίδια προκάλεσε, ενός ατελέσφορου κρατικού μηχα­νισμού που καυχιέται ότι επανίδρυσε, καθώς και των νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών της, σύμφωνα με τις οποίες οι κρατικές επενδύσεις στην προστασία των συλλογι­κών αγαθών δεν είναι ανταποδοτικές βρίσκεται σήμερα υπόλογη για μια μεγάλη καταστροφή.

Το «κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε» περιγράφει με μεγάλη ευστοχία το σημερινό αδιέξοδο των σύγ­χρονων Επιμηθέων.

Οι οποίοι τώρα τρέχουν και δεν προ­λαβαίνουν. Διότι ακόμη και με καθαρά νεοφιλελεύθερους όρους το κόστος της εκ των υστέρων αποκατάστασης των ζημιών, επαυξημένο με το κόστος της αντιμετώπισης των αλυσιδωτών παράπλευρων απωλειών, θα απαιτήσει πολλαπλάσιες επενδύσεις από εκείνες που θα χρειάζονταν για μια πολιτική έγκαιρης πρόληψης. Υπολογίζοντας ως παράπλευρες απώλειες τον κίνδυνο πλημμύρων, την απειλή διάβρωσης του εδάφους, την αλλαγή του μικροκλίματος, καθώς και τη μείωση της φυσικής επαναπλήρωσης των υδροφορέων. Που θα προκαλέσουν περαιτέρω ταπεί­νωση της στάθμης των υπόγειων νερών, η οποία με τη σειρά της θα επιδεινώσει το φαινόμενο της υφαλμύρωσης, με αποτέλεσμα να ενταθεί ακόμη περισσότερο η απειλή της λειψυδρίας.

Επιπλέον, μια κυβέρνηση που διακη­ρύσσει σε υψηλούς τόνους ότι ο τουρισμός είναι ο σημαντικότερος αναπτυξιακός μοχλός της χώρας οδηγεί μια τουριστική πε­ριοχή σε οικονομική ύφεση. Το κόστος της οποίας, αθροιζόμενο με το υπόλοιπο κόστος της καταστροφής, αυξάνει κατα­κόρυφα την οικονομική ζημιά από την πυρκαγιά. Δίνοντας ένα καλό μάθημα σε όσους πιστεύουν ότι οι επενδύσεις στο περιβάλ­λον δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη και έχουν χαμηλό βαθμό οικονομικής απόδοσης.

Θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να επι­στρέψει η Περσεφόνη στην Κασσάνδρα. Τα τραύματα της φύσης είναι δύσκολα αναστρέψιμα και δεν θεραπεύονται με μια απλή επίκληση δημόσιας συγγνώμης. Που και αυτήν όμως ακόμη οι σύγχρονοι Επιμηθείς έσπευσαν αλαζονικά την επομένη να την ανακαλέσουν…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 29 Αυγούστου 2006, σ. 5.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print