ΛΙΜΝΑΖΕΙ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΠΡΕΣΠΩΝ (Φεβρουάριος 2006)

Την περασμένη Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου, σε όλο τον πλανήτη, εορτάστηκε με πανηγυρικές εκδηλώσεις και ανακοινώσεις θετικών ε­πιτευγμάτων η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, μια ημέ­ρα αφιερωμένη στις λιμνοθάλασσες, στα έλη, στις λί­μνες και τα ποτάμια, και γε­νικά σε όλα εκείνα τα μέρη που συνυπάρχει το στερεό με το υγρό στοιχείο. Είναι φανερό ότι η παγκόσμια κοινότητα έχει αναγνωρίσει ότι τα σύνθετα οικοσυστή­ματα που περιέχουν οι υ­γρότοποι είναι πολύτιμα για τη διατήρηση της βιολογι­κής ποικιλότητας, προσφέροντας ενδιαίτημα σε πολλά και απειλούμενα είδη πανί­δας και χλωρίδας ενώ πα­ράλληλα παρέχουν σημαντικότατες υπηρεσίες στον άνθρωπο, μεταξύ των άλ­λων συμβάλλοντας καθορι­στικά στην ομαλή λειτουρ­γία του υδατικού κύκλου.

Φαίνεται όμως ότι η χώρα μας δεν συμμερίζεται την ί­δια άποψη. Κι όμως, η Ελλά­δα έχει κυρώσει τη Συνθήκη Ραμσάρ για τους Υγροτόπους ήδη από το 1974 και δέκα ελληνικοί υγρότοποι-από το Κοτύχι έωs το Δέλ­τα του Έβρου και από το Με­σολόγγι έως τη Λίμνη Κερκί­νη- έχουν κηρυχθεί περιο­χές Ραμσάρ Διεθνούς Σημασίας. Κατά καιρούς, κάποια μέτρα έχουν παρθεί για την προστασία και συνετή τους διαχείριση, σποραδικά όμως και χωρίς συνέχεια. Το 1991 μάλιστα δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Ελλη­νικό Κέντρο Βιοτόπων ­Υγρότοπων, ενώ το 2003 ι­δρύθηκαν φορείς διαχείρισης σε όλους τους υγρότοπους Ραμσάρ οι οποίοι όμως είτε παραμένουν αδρανείς είτε υπολειτουργούν. Πα­ράλληλα, η Λίμνη Κορώνεια κινδυνεύει να εξαφανιστεί, η κατάσταση στον Έβρο εί­ναι ανεξέλεγκτη, ενώ η χώρα μας καταδικάστηκε πρό­σφατα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το ανεπαρ­κές θεσμικό πλαίσιο και άρα την αδυναμία αποτελεσματικής προστασίας των υγρό­τοπων του Μεσολογγίου. Αυτά εξηγούν γιατί όλες μέ­χρι το 1998 και από τότε οι επτά από τις δέκα περιοχές Ραμσάρ περιλαμβάνονταν στον Πίνακα του Montreux, που αφορά εκείνους τους υγροτόπους σοβαρά προβλήματα ­μια ευρωπαϊκή αρνητική«πρωτιά». Χαρακτηριστικό παράδειγμα έλλειψης ενδιαφέροντος είναι η πλήρης α­πουσία εκπροσώπων της χώρας μας από την Παγκό­σμια Διάσκεψη της Συνθήκης Ραμσάρ, που έγινε στην Kampala της Ουγκάντα τον Νοέμβριο του 2005. (Μόνη άλλη ευρωπαϊκή χώρα που δεν εκπροσωπήθηκε ήταν η ΠΓΔΜ).

Επικρίσεις

Κατά τη Διάσκεψη συζη­τήθηκε επικριτικά η πολιτι­κή και πρακτική της Ελλάδας για τους υγρότοπους και καταχωρήθηκε αρνητική μνεία για το θέμα αυτό στο σχετικό ψήφισμα.

Και όμως η Ελλάδα έχει να επιδείξει τουλάχιστον μια σημαντική και μάλι­στα με διεθνείς προεκτά­σεις πρωτοβουλία στον το­μέα της διαφύλαξης των υ­γρότοπων και της αειφόρου χρήσης των πόρων τους. Αναφερόμαστε στην περί­πτωση των δύο λιμνών Μι­κρής Και Μεγάλης Πρέ­σπας, τις οποιες μοιραζόμα­στε με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ. Στην ευαίσθητη και εγκαταλελειμμένη μέχρι πρόσφατα αυτή περιοχή, ιδρύθηκε το 1991 η περιβαλ­λοντική οργάνωση Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), από δέκα μη κυβερ­νητικές οργανώσεις , επτά ελληνικές και τρεις προερχόμενες από άλλες κοινοτι­κές χώρες (Γαλλία, Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο).

Η ΕΠΠ εγκαταστάθηκε ε­πιτόπου, στον Άγιο Γερμα­νό Πρεσπών, και ξεκίνησε να εργάζεται αθόρυβα αλλά αποτελεσματικά στο επι­στημονικό, το πρακτικό αλ­λά και το κοινωνικό επίπε­δο, καλύπτοντας τις αδυνα­μίες διαχείρισης του Δημο­σίου. Ας σημειωθεί ότι η Πρέσπα κηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1974, αλλά δεν απέκτησε φορέα διαχείρισης μέχρι πρόσφατα, ο οποίος και δεν λειτουργεί λό­γω έλλειψης στήριξης και χρηματοδότησης.

Δεκαπέντε έτη μετά την ί­δρυσή της, η ΕΠΠ είναι εγκατεστημένη σε δικά της κτίρια, έχει κερδίσει την ε­μπιστοσύνη των κατοίκων της περιοχής και συνεργάζε­ται στενά με τον Δήμο Πρεσπών,
ενώ το προσωπικό της αποτελείται σε μεγάλο ποσοστό από Πρεσπιώτες.

Στις αρχές του 2000, με τη βοήθεια του WWF Ελλάς αλλά και της πρωτοβουλίας MedWet, η ΕΠΠ προώθησε την ιδέα συνεργασίας των τριών χωρών που μοιράζο­νται τη Μικρή και τη Μεγά­λη Πρέσπα. Η πρόταση έγι­νε δεκτή και από τα τρία μέ­ρη και με μια κοινή τους δή­λωση στον Άγιο Γερμανό στις 2 Φεβρουαρίου 2000, οι τρεις πρωθυπουργοί ανα­κοίνωσαν την ίδρυση του διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών. Η κίνηση αυτή χαιρετίστηκε παγκόσμια ως ένα σημαντικό βήμα συνεργασίας (και όχι μόνο για το περιβάλλον) στην ευαίσθη­τη αυτή περιοχή των Βαλ­κανίων.

Στο διάστημα που ακολούθησε, η Συνθήκη Ραμ­σάρ και το MedWet βοήθη­σαν να δοθεί μια συγκεκρι­μένη μορφή στο Πάρκο Πρεσπών, με την ίδρυση και λειτουργία Συντονιστικής Επιτροπής, η οποία α­ποτελείται από εκπροσώπους των αρμόδιων υπουρ­γείων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Μη Κυβερ­νητικών Οργανώσεων των τριών χωρών. Η Επιτροπή αυτή συνέρχεται κάθε εξά­μηνο εκ περιτροπής σε κά­θε μία από τις τρεις χώρες και προωθεί κοινά προ­γράμματα, δραστηριότητες και ρυθμίσεις. Ισως η σημαντικότερή της πρωτοβουλία ήταν η κατάρτιση κατά το 2001-2002 Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για όλη την περιοχή Πρεσπών, που εκπονήθηκε από επιστήμο­νες και των τριών χωρών, με Χρηματοδότηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτε­ρικών, του WWF Ελλάς και συντονισμό της ΕΠΠ.

Ήπια ανάπτυξη

Με βάση το σχέδιο αυτό, που εγκρίθηκε και από τα τρία μέρη, αναπτύχθηκε έ­να μεγαλόπνοο πρόγραμμα προστασίας και ήπιας ανά­πτυξης για τις δύο λίμνες, με χρηματοδότηση από το Παγκόσμιο Ταμείο για το Περιβάλλον (GEF) και το γερμανικό Δημόσιο, ύψους 12 περίπου εκατομμυρίων δολαρίων. Πριν από λίγες η­μέρες ανακοινώθηκε η έ­γκρισή του. Ποια καλλίτερη αφορμή για πανηγυρισμούς κατά την Παγκόσμια Ημέρα για τους Υγρότοπους; Η Πρέσπα. Δηλαδή μια επιτυ­χής διεθνής πρωτοβουλία στη Νοτιοανατολική Ευρώ­πη, με πρωτοποριακό περι­βαλλοντικό και κοινωνικό χαρακτήρα, που ξεκίνησε από την Ελλάδα. Μια πρω­τοβουλία που οδήγησε και στην έγκριση ενός προ­γράμματος ικανού να αλλά­ξει θετικά το πρόσωπο αυ­τής της ευαίσθητης αλλά υποβαθμισμένης περιοχής, ι­διαίτερα στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ.

Δυστυχώς, η ελληνική πολιτεία παραμένει αδρανής να παρακολουθεί από μακριά τις εξελίξεις. Το ΥΠΕΧΩΔΕ καθυστερεί στον διορισμό προέδρου και συμβουλίου του φορέα διαχείρι­σης για την ελληνική Πρέσπα. Τα αρμόδια ελληνικά υπουργεία αδιαφορούν επί μήνες στο σχέδιο κοινής δήλωσης των τριών μερών για την εδραίωση της συ­νεργασίας και τη συνολική διαχείριση των υδάτων. Συγκεκριμένες δεσμεύσεις ελ­ληνικών πρωτοβουλιών δεν υλοποιούνται. Προτάσεις προγραμμάτων που υπο­βάλλονται στο πλαίσιο του Πάρκου Πρεσπών απορρίπτονται με ασαφείς δικαιολογίες. Παρά τις δηλώσεις για διαβαλκανική συνεργα­σία, η συμμετοχή του ελλη­νικού κράτους στο Πάρκο Πρεσπών παραμένει θεω­ρητική.

Τέλος, χαρακτηριστικό εί­ναι ότι, κατά την τελευταία συνάντηση της Συντονιστικής Επιτροπής στον Άγιο Γερμανό τον Νοέμβριο του 2005, στην οποία μάλιστα προήδρευε η Ελλάδα, ανα­γκάστηκε η ΕΠΠ να καλύ­ψει τις δαπάνες για να δια­φυλάξει το κύρος της χώρας μας, μια και δεν είχε εγκρι­θεί η σχετική χρηματοδότη­ση από το ΥΠΕΧΩΔΕ (η ο­ποία εκκρεμεί ακόμα).

Ας ελπίσουμε ότι κάποτε θα αντιληφθούν οι διοικούντες ότι και περισσότερα πρέπει να πράξουν για την υλοποίηση των αρχών της αειφορίας, αλλά και να αναδείξουν τις όποιες θετικές ε­νέργειες και μάλιστα σε διε­θνές επίπεδο, αντί να παραπονούνται για τη δυσμενή κριτική που δέχονται από πολλές πλευρές.

Τ
ο άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2006, σ. 29.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print