ΣτΕ 944/2024 [Παράνομη ΑΕΠΟ έργου ΑΣΠΗΕ πλησίον ιστορικού τόπου εθνικής σημασίας]
Περίληψη
– Κατά την έννοια των διατάξεων του Ειδικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), οι αιολικές εγκαταστάσεις πρέπει καταρχήν να τοποθετούνται σε απόσταση επταπλάσια της διαμέτρου της ανεμογεννήτριας από τις θέσεις χαρακτηρισμένων μνημείων. Στην περίπτωση δε κατά την οποία το γινόμενο αυτό δίδει αποτέλεσμα μικρότερο των 500 μ., οι αιολικές εγκαταστάσεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 500 μ. από τις εν λόγω θέσεις, οι ίδιοι δε κανόνες ισχύουν για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών πλησίον ιστορικών τόπων. Σε κάθε περίπτωση, η προϋπόθεση για ελάχιστη απόσταση δεν ισχύει για τις ανεμογεννήτριες των οποίων οι άτρακτοι δεν είναι ορατές από τις θέσεις αυτές. Περαιτέρω, η εν λόγω ελάχιστη απόσταση αυξάνεται σε 3.000 μ. σε περίπτωση που πρόκειται για μνημείο εγγεγραμμένο στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ή μείζονος σημασίας μνημείο, αρχαιολογικό χώρο ή ιστορικό τόπο, με την έννοια ότι πρόκειται για στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς που θα ενέπιπτε στην αρμοδιότητα των Κεντρικών Συμβουλίων κατ’ άρθρο 50 παρ. 5 εδ. ββ του ν. 3028/2002, εάν απαιτείτο γνωμοδότηση για οποιοδήποτε άλλο ζήτημα που αφορά την προστασία του. Εξάλλου, κατά τον αρχαιολογικό νόμο δεν προβλέπεται χαρακτηρισμός μνημείου ή τόπου ως μείζονος σημασίας κατά την έκδοση της σχετικής απόφασης χαρακτηρισμού ούτε εγγραφή σε σχετικό κατάλογο, εναπόκειται δε στη Διοίκηση να προβεί σε σχετική κρίση, όταν τίθεται ζήτημα εφαρμογής τόσο της εν λόγω διάταξης της παρ. 5 εδ. ββ του άρθρου 50 του ν. 3028/2002.
Με την μπε διαπιστώθηκε ότι, σε απόσταση 3.000 μ. από τη θέση εγκατάστασης του έργου, δεν υφίσταται κανένα στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς εγγεγραμμένο στον σχετικό Κατάλογο ούτε άλλο μείζονος σημασίας μνημείο, αρχαιολογικός χώρος ή ιστορικός τόπος, παρά μόνον το Μαντείο των Δελφών σε απόσταση περίπου 15 χλμ. Η διαπίστωση αυτή είναι απότοκος της αντίληψης ότι ο οικισμός του Διστόμου, αν και αποτελεί σύμφωνα με την μπε σημαντικό μνημείο το οποίο κείται σε απόσταση 2.200 μ. από το αιολικό πάρκο (σε ευθεία γραμμή), δεν έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικός τόπος μείζονος σημασίας με διοικητική πράξη, ώστε να έλκει σε εφαρμογή την ανωτέρω ελάχιστη απόσταση. Η εν λόγω, όμως, εσφαλμένη παραδοχή καθιστά πλημμελή την μπε και τις βάσει αυτής εκδοθείσες αεπο. Και τούτο διότι, κατά την έννοια των εφαρμοστέων διατάξεων, η Διοίκηση όφειλε να προβεί σε εξειδικευμένη κρίση περί του εάν ο εν λόγω ιστορικός τόπος εμπίπτει ή όχι στην τελευταία αυτή διάταξη ως μείζονος σημασίας, καθ’ όσον σε αντίθεση με τον κατάλογο μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δεν υπάρχει αντίστοιχος κατάλογος μνημείων ή τόπων μείζονος σημασίας ούτε προβλέπεται εκ των προτέρων σχετικός χαρακτηρισμός. Εφόσον δε ήθελε θεωρηθεί ότι ο οικισμός του Διστόμου αποτελεί ιστορικό τόπο μείζονος σημασίας, να ελεγχθεί, στη συνέχεια, από τη Διοίκηση και το ζήτημα του ορατού ή μη των Α/Γ από τον οικισμό και να διαμορφωθεί, αναλόγως, η μπε και οι περιβαλλοντικοί όροι της δραστηριότητας, ώστε να τηρείται, σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ, το κριτήριο της ελάχιστης απόστασης των Α/Γ από τον οικισμό. Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει ν’ ακυρωθούν οι προσβαλλόμενες αεπο και να αναπεμφθεί η υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού να προβούν σε εξιδιασμένη κρίση περί του εάν ο προστατευόμενος από την αρχαιολογική νομοθεσία οικισμός του Διστόμου είναι μείζονος σημασίας ιστορικός τόπος, που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 50 παρ. 5 περ. ββ του ν. 3028/2002, λαμβάνοντας υπόψη την υπουργική απόφαση περί χαρακτηρισμού του – σύμφωνα με την οποία πρόκειται κατ’ αρχήν για ιστορικό τόπο εθνικής σημασίας – και τα δεδομένα που ελήφθησαν υπόψη για την έκδοσή της και, σε καταφατική περίπτωση, σε εξέταση του ζητήματος της οπτικής σχέσης του έργου με τον οικισμό.
Πρόεδρος: Μ. Γκορτζολίδου
Εισηγητής: Α. Σκούφαλος
