ΣτΕ 2978/2010 [Παράνομη ΕΠΟ για εργαστήριο μαρμάρων σε περιοχή αμιγούς κατοικίας]

Περίληψη

-Ζητήματα σχετικά με το επιτρεπτό της εγκαταστάσεως βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή επαγγελματικού εργαστηρίου σε ορισμένο τόπο από άποψη χρήσεων γης εξετάζονται και κατά το στάδιο της χορήγησης ή ανανέωσης αδείας λειτουργίας σε επιχείρηση που λειτουργούσε ήδη υπό προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς.

-Η προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων για εργαστήριο κοπής μαρμάρων δεν είναι νόμιμη, αφού η λειτουργία του δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των επιτρεπόμενων χρήσεων σε καθεστώς αμιγούς κατοικίας. Η Διοίκηση, η οποία ανακριβώς βεβαιώνει ότι πρόκειται για περιοχή γενικής κατοικίας, όφειλε, να ερευνήσει το ζήτημα αυτό κατά την έγκριση περιβαλλοντικών όρων.

-Μετά την ακύρωση των περιβαλλοντικών όρων και η άδεια λειτουργίας του επίμαχου εργαστηρίου χάνει το νόμιμο έρεισμά της, δεν είναι όμως δυνατό να ακυρωθεί, εφόσον δεν προσβάλλεται ενπροκειμένω παραδεκτώς. Διαφορετικό είναι το ζήτημα της ανακλήσής της από τη Διοίκηση είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος των ενδιαφερομένων.

Πρόεδρος: Αγγ. Θεοφιλοπούλου
Δικηγόροι: Β. Βουτσάκης, Κ. Κηπουρός, Σ. Τζαβάρας

Βασικές σκέψεις

Επειδή με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση α) της υπ’ αριθμ. πρωτ. 11927/1.6.1998 απόφασης του Νομάρχη Αθηνών (Τομέας Ανατολικής Αθήνας, Τμήμα Ορυκτού Πλούτου και Βιομηχανίας), με την οποία ανανεώθηκε για απεριόριστη χρονική διάρκεια η άδεια λειτουργίας του εργαστηρίου κοπής και κατεργασίας πλακών Καρύστου και μαρμάρων του Γ. Σ. Χ., που βρίσκεται στην οδό Μ. στο Δήμο Ν. Ερυθραίας, β) της με αριθμ. πρωτ. 32044/30.6.2005 απόφασης του Νομάρχη Αθηνών (Γενική Διεύθυνση Έργων Υποδομής και Προστασίας Περιβάλλοντος – Δικτύων Εξυπηρέτησης, Διεύθυνση Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήμα Εγκρίσεων και Αδειών), με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του ως άνω εργαστηρίου, γ) της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης από το Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής της 2969/6.7.2006 προσφυγής των αιτούντων κατά των ως άνω πράξεων και δ) της 48005/12.9.2006 αποφάσεως του ίδιου Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας, με την οποία απορρίφθηκε η ως άνω προσφυγή των αιτούντων.
Επειδή οι αιτούντες κατά τα προσκομισθέντα είναι κύριοι γειτονικών προς το επίμαχο εργαστήριο ακινήτων, ασκούν την κρινόμενη αίτηση με έννομο συμφέρον, κατά το μέρος που στρέφεται κατά την πράξεως εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων, ισχυριζόμενοι ότι το επίμαχο εργαστήριο λειτουργεί κατά παράβαση των χρήσεων γης της περιοχής Νέας Ερυθραίας, που είναι περιοχή αμιγούς κατοικίας, και επηρεάζει δυσμενώς τις συνθήκες διαβίωσης των οικογενειών τους. Αντιθέτως, οι αιτούντες στερούνται εννόμου συμφέροντος κατά το μέρος που στρέφονται κατά της αδείας λειτουργίας του εργαστηρίου (11927/1.6.1998), δεδομένου ότι, όπως οι ίδιοι ομολογούν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή από τα τέλη του 2004 έως την άνοιξη του 2005. Τέλος, η απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας, με την οποία απορρίφθηκε ρητώς η από 6.7.2006 προσφυγή των αιτούντων κατά της νομαρχιακής απόφασης, εκδόθηκε αναρμοδίως κατά χρόνο στις 12.9.2006, δηλαδή μετά τη λήξη της προβλεπόμενης στο νόμο σχετικής εξηκονθήμερης ανατρεπτικής προθεσμίας, η οποία συμπληρώθηκε στις 4.9.2006. Ως εκ τούτου, η ακύρωση της απορριπτικής αυτής αποφάσεως είναι αλυσιτελής, δεδομένου ότι ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας στερείται πλέον της εξουσίας να επιληφθεί και πάλι της υποθέσεως και να επανεξετάσει την προσφυγή, αφού έχει εξαντληθεί η αρμοδιότητά του.
Επειδή, τα σχετικά με την εγκατάσταση και λειτουργία βιομηχανιών και βιοτεχνιών ζητήματα ρυθμίζονται κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, με τον ν. 2516/1997 «Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων…». (Α’ 159). Ειδικότερα, σχετικά με την εγκατάσταση των μονάδων αυτών ορίζεται με το άρθρο 4 του νόμου ότι (παρ. 1) «Για την εγκατάσταση ή την επέκταση των δραστηριοτήτων του παρόντος νόμου απαιτείται άδεια εγκατάστασης ….». Με το άρθρο 7 παρ. 1 του νόμου ορίζεται ότι «Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου απαγορεύεται η εγκατάσταση των δραστηριοτήτων που υπάγονται σε αυτόν σε περιοχή στην οποία έχει καθορισθεί, από πολεοδομικές διατάξεις, χρήση γης αντίθετη με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα», ενώ με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι «Για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, όπου δεν έχει καθορισθεί από πολεοδομικές διατάξεις συγκεκριμένη χρήση γης ή όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι συμβατή με τις χρήσεις που υπάρχουν, απαιτούνται να λαμβάνονται υπόψη: α) Η συνδρομή των διατάξεων του ν. 1650/1986, σε συνδυασμό προς την Κ.Υ.Α. 69269/5387/1990 (ΦΕΚ 678 Β’) και τυχόν περιορισμών που ισχύουν με βάση τις κείμενες διατάξεις, β) Οι αναγκαίες κατά τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, γνώμες και εγκρίσεις άλλων υπηρεσιών ή αρχών και ιδίως έγκριση περιβαλλοντικών όρων σύμφωνα με το ν. 1650/1986, όπως εκάστοτε ισχύει. Τα κριτήρια με βάση τα οποία χορηγείται η άδεια εγκατάστασης είναι: … β) Η φυσιογνωμία της περιοχής και οι επιπτώσεις της ιδρυόμενης δραστηριότητας στο περιβάλλον, στις περιπτώσεις που από τις ισχύουσες διατάξεις δεν προβλέπεται κατάρτιση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, γ) Η ασφάλεια και η υγεία των εργαζομένων στην εγκατάσταση, καθώς και των περιοίκων, δ) Οι υφιστάμενες συνθήκες γειτνιάσεως του γηπέδου ή του χώρου εγκατάστασης της δραστηριότητας…». Εξάλλου, για την χορήγηση αδείας λειτουργίας των μονάδων αυτών ορίζεται, με την παρ. 1 του άρθρου 13 του νόμου, ότι «Για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας στις εγκαθιστάμενες ή επεκτεινόμενες δραστηριότητες μετά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, απαιτείται, μέσα στο χρονικό διάστημα ισχύος της άδειας εγκατάστασης, να υποβληθεί σχετική αίτηση ….», ενώ, με την παρ. 4 του αυτού άρθρου, ότι «Η άδεια λειτουργίας χορηγείται για αόριστο χρόνο εφόσον διαπιστωθεί από τα όργανα ελέγχου … ότι έχουν τηρηθεί οι περιβαλλοντικοί και λοιποί όροι και περιορισμοί της άδειας εγκατάστασης και ότι από τη λειτουργία της δραστηριότητας εξασφαλίζεται στην πράξη η προστασία του περιβάλλοντος ….», με την δε παρ. 6 ότι «Οι χορηγούμενες σύμφωνα με τη διαδικασία του παρόντος άρθρου άδειες λειτουργίας επανεξετάζονται, μετά από διενέργεια σχετικού ελέγχου, ως προς τους περιβαλλοντικούς και λοιπούς όρους, οι οποίοι δύνανται να τροποποιηθούν στις εξής περιπτώσεις: α. Με τη συμπλήρωση πενταετίας από την έκδοσή τους ή σε περίπτωση καταγγελίας εκ μέρους φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, των περιοίκων ή άλλων κοινωνικών φορέων, β. Εφόσον έχει επέλθει για οποιονδήποτε λόγο παράβαση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων. γ. Εφόσον μεταβληθούν τα περιβαλλοντικά δεδομένα που ίσχυαν κατά το χρόνο έκδοσής τους», και με τη παρ. 7 ότι «Σε περίπτωση μεταβολής της χρήσης γης, αν η δραστηριότητα δεν είναι συμβατή με τη νέα χρήση, είναι δυνατή η επιβολή ειδικών όρων αρχιτεκτονικής και αισθητικής προσαρμογής της δραστηριότητας προς τη νέα αυτή χρήση ….». Με τις μεταβατικές διατάξεις του νόμου ορίζεται (παρ. 2 άρθρου 18), ότι «Οι μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου εκδοθείσες άδειες λειτουργίας ορισμένης χρονικής ισχύος εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι τη λήξη τους. Κατά τη διάρκεια ισχύος τους εφαρμόζονται οι διατάξεις που ίσχυαν κατά το χρόνο έκδοσής τους, μόνον όμως εφόσον είναι συμβατές με τον παρόντα νόμο. Για τη χορήγηση νέας αδείας λειτουργίας αόριστης χρονικής ισχύος απαιτείται να έχει εξασφαλισθεί προηγουμένως η πλήρης συμμόρφωση των φορέων προς τις κείμενες διατάξεις περί προστασίας του περιβάλλοντος και υγιεινής των εργαζομένων και των περιοίκων …..» και ότι (παρ. 3 του αυτού άρθρου), «Για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας δραστηριότητας, για την οποία υπάρχει σε ισχύ άδεια εγκατάστασης πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, εφαρμόζονται σι διατάξεις που ίσχυαν κατά την έκδοση της άδειας εγκατάστασης, εφόσον η αίτηση υποβληθεί μέσα στο χρόνο ισχύος της άδειας εγκατάστασης». Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ζητήματα σχετικά με το επιτρεπτό της εγκαταστάσεως βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή επαγγελματικού εργαστηρίου σε ορισμένο τόπο από πλευράς διατάξεων περί καθορισμού χρήσεων γης εξετάζονται και κατά το στάδιο της χορηγήσεως ή ανανεώσεως αδείας λειτουργίας επιχειρήσεως λειτουργούσης ήδη υπό το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς. Εξάλλου, κατά την έννοια των παρ. 6 και 7 του ως άνω άρθρου 13 του ν. 2516/1997, η δυνατότητα αναπροσαρμογής των περιβαλλοντικών όρων και επιβολής ειδικών όρων αρχιτεκτονικής και αισθητικής προσαρμογής συγκεκριμένης δραστηριότητας, σε περίπτωση μεταβολής των χρήσεων γης, προϋποθέτει ότι η επίμαχη δραστηριότητα διαθέτει εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους και δεν έχει την έννοια ότι η Διοίκηση δεν ερευνά το καθεστώς χρήσεων της περιοχής κατά την ανανέωση των περιβαλλοντικών όρων που έληξαν. Αντιθέτως, η αρμόδια για την ανανέωση περιβαλλοντικών όρων βιομηχανίας ή βιοτεχνίας αρχή οφείλει να ελέγξει αυτοτελώς το επιτρεπτό της επίμαχης χρήσεως (πρβλ. ΣτΕ 1366/2006, 2242, 2072/2004). Τέλος, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 1337/1983 (Α΄ 33), βασικό στοιχείο του γενικού πολεοδομικούς σχεδίου (Γ.Π.Σ.), που συνιστά το πρώτο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, αποτελεί ο καθορισμός χρήσεων γης μέσα στην έκταση που αυτό καλύπτει, από τον οποίο και εξαρτάται κατά μεγάλο ποσοστό η πολεοδομική της οργάνωση και εξέλιξη. Ο καθορισμός των χρήσεων γης είναι δεσμευτικός και ο χρόνος εφαρμογής τους συμπίπτει με την ισχύ της εγκριτικής του ΓΠΣ υπουργικής απόφασης. Επομένως από τη δημοσίευση της εγκριτικής του ΓΠΣ υπουργικής απόφασης για μια περιοχή επιτρέπονται μόνο οι χρήσεις γης που αυτό προβλέπει (ΣΕ 2242/2004, 4047/1999).

Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, το εργαστήριο κοπής και επεξεργασίας πλακών Καρύστου & μαρμάρων ιδιοκτησίας Ζ. Σ. που βρίσκεται στην οδό Μ. στη Νέα Ερυθραία (οικ. τετραγ. 215) λειτουργεί στην εν λόγω θέση από την από 11-05-1977 Δήλωσή του στο Υπουργείο Βιομηχανίας. Με την υπ’ αριθμ. 7185/91/12-03-1992 απόφαση του Τμηματάρχη Τεχνικού Τμήματος της Διεύθυνσης Βιομηχανίας της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής χορηγήθηκε σε αυτόν άδεια λειτουργίας απεριόριστης χρονικής διάρκειας σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις. Με την 3450/25.06.1992 απόφαση του ιδίου οργάνου χορηγήθηκε άδεια λειτουργίας, κατόπιν εκσυγχρονισμού, διάρκειας τριών (3) ετών. Με την 5660/07.10.1992 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Βιομηχανίας της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής μεταβιβάστηκε η υπ’ αριθμ.3450/25.06.1992 άδεια λειτουργίας από τον Ζ. Σ. στον Γ. Σ. Χ. μέχρι τις 25.06.1995. Η ανωτέρω άδεια ανανεώθηκε από την ίδια υπηρεσία με την υπ’ αριθμ. 259/28.06.1995 απόφαση. Για την εν λόγω ανανέωσηπροσκομίστηκε η υπ’ αριθμ. 7154/26.02.1993 έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Η προαναφερθείσα άδεια λειτουργίας ανανεώθηκε με την 11927/01.06.1998 όμοια για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Με την προσβαλλόμενη υπ’ αριθμ. 32044/30-6-2005 απόφαση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Αθηνών χορηγήθηκε έγκριση περιβαλλοντικών όρων διάρκειας πέντε (5) ετών. Στην απόφαση αυτή αναφέρεται ως χρήση γης της περιοχής η γενική κατοικία. Όπως όμως προκύπτει από την 81787/4622/15.3.1988 απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ (Δ΄ 894/21.12.1988) με την οποία εγκρίθηκε το γενικό πολεοδομικό σχέδιο του Δήμου Ερυθραίας (Αττικής), με το ΓΠΣ αυτό προβλέπεται ότι στον οικιστικό ιστό του δήμου ορίζεται η αμιγής κατοικία, όπως προσδιορίζεται με το άρθρο 2 του από 23.2.87 π.δ. (κατοικία, κτήρια κοινωνικής προνοίας, αθλητικές εγκαταστάσεις, κτήρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, θρησκευτικοί χώροι, πολιτιστικά κτήρια). Υπό τα ανωτέρω δεδομένα η προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων για το επίμαχο εργαστήριο κοπής μαρμάρων δεν είναι νόμιμη, δεδομένου ότι η λειτουργία του δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των επιτρεπομένων σε καθεστώς αμιγούς κατοικίας χρήσεων, η δε Διοίκηση, η οποία ανακριβώς βεβαιώνει ότι πρόκειται για περιοχή γενικής κατοικίας, όφειλε, κατά τα ήδη εκτεθέντα, να ερευνήσει το ζήτημα αυτό κατά την έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη νομαρχιακή απόφαση πρέπει να ακυρωθεί για το λόγο αυτό βασίμως προσβαλλόμενο. Εξάλλου, ναι μεν μετά την ακύρωση των περιβαλλοντικών όρων και η άδεια λειτουργίας του επίμαχου εργαστηρίου χάνει το νόμιμο έρεισμά της, δεν είναι όμως δυνατό να ακυρωθεί, εφόσον δεν προσβάλλεται παραδεκτώς, κατά τα ήδη εκτεθέντα. Διάφορο βεβαίως είναι το ζήτημα της ανακλήσεώς της από τη Διοίκηση, είτε αυτεπαγγέλτως, είτε κατόπιν αιτήματος των ενδιαφερομένων, δεδομένου ότι η αίτησή τους δεν περιλαμβάνει τέτοιο αίτημα.