Νέοι Ευρωπαϊκοί κανόνες σχετικά με τη μείωση της σπατάλης σε ρούχα και τρόφιμα
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2025
– Από τις 16 Οκτωβρίου ισχύουν οι διατάξεις της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα [1] με διπλό στόχο τη μείωση της σπατάλης σε ρούχα και τρόφιμα και την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας.
Είναι ένα σημαντικό βήμα για να αντιμετωπιστεί η σπατάλη κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και τροφίμων.
Η αναθεωρημένη οδηγία θα προαγάγει την κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), προωθώντας ιδίως την καινοτομία και τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες βιομηχανικές και καταναλωτικές πρακτικές.
Όσον αφορά τη βιώσιμη διαχείριση των κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων, η αναθεωρημένη οδηγία θεσπίζει δύο βασικές δέσμες μέτρων για την αντιμετώπιση των σημαντικών επιπτώσεων που έχει ο ενωσιακός τομέας της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης για το περιβάλλον. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν το δικό τους σύστημα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού [2] για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα υποδήματα, στο πλαίσιο του οποίου θα εισπράττονται τέλη διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού τα οποία θα χρησιμοποιούνται για να χρηματοδοτηθεί η συλλογή, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η απόρριψη των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Επιπλέον, όλα τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διαχωρίζονται θα θεωρούνται πλέον απόβλητα. Έτσι θα υπάρχει σε όλα τα κράτη μέλη μια ενιαία ερμηνεία για το ποια κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα συνιστούν «απόβλητα» και ποια «μεταχειρισμένα» και τα κράτη μέλη θα πρέπει να φροντίζουν ώστε τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διαχωρίζονται να υποβάλλονται σε διαλογή πριν από τυχόν μεταφορά τους.
Η καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων συνιστά επίσης βασικό στόχο της οδηγίας. Έως το 2030, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν τη σπατάλη τροφίμων κατά 10% στην επεξεργασία και τη μεταποίηση και κατά 30% κατά κεφαλήν στο λιανικό εμπόριο και την κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των εστιατορίων, των υπηρεσιών εστίασης και των νοικοκυριών. Για να πετύχουν αυτούς τους στόχους τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν και να προσαρμόσουν αναλόγως τα προγράμματα πρόληψης της σπατάλης τροφίμων που εφαρμόζουν. Έως το 2027 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διενεργήσει συνολική επανεξέταση, για την παρακολούθηση της προόδου.
Σημειώνεται ότι η παραγωγή και η κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων έχουν επίσης σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το 2019 παρήχθησαν περίπου 12,6 εκατομμύρια τόνοι κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων, εκ των οποίων μόνο το ένα πέμπτο διαχωρίστηκε για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση. Ομοίως, από τα στοιχεία που έχουν υποβληθεί από το 2020 έως το 2023 παρατηρούνται υψηλά επίπεδα σπατάλης τροφίμων και καμία σαφής πτωτική τάση μέχρι στιγμής. Η αναθεωρημένη οδηγία είναι μια σημαντική ευκαιρία για να αντιμετωπιστούν αυτά τα πιεστικά ζητήματα.
Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία 20 μηνών για να μεταφέρουν την αναθεωρημένη οδηγία στην εθνική τους νομοθεσία και 30 μήνες για να εφαρμόσουν την Διευρυμένη Ευθύνη του Παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα προϊόντα υπόδησης.
Πρέπει επίσης να ορίσουν τις αρμόδιες αρχές που είναι υπεύθυνες για τον συντονισμό των μέτρων πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων έως τις 17 Ιανουαρίου 2026 και να προσαρμόσουν τα προγράμματα πρόληψης της σπατάλης τροφίμων έως τις 17 Οκτωβρίου 2027.
Νέλλη Παλαιολόγου
Νομικός για το Περιβάλλον – Μέλος ΔΣ WWF Ελλάς
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=OJ:L_202501892
[2] Η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (EPR) είναι μια πολιτική προσέγγιση που καθιστά τους παραγωγούς υπεύθυνους για τα προϊόντα τους καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, συμπεριλαμβανομένου του σταδίου μετά την κατανάλωση.(https://www.oecd.org/en/publications/2024/04/extended-producer-responsibility/4274765d.html)
