ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΑΡΘΡΟ 24 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ (Μάρτιος 2006)

Το άρθρο 24 του Συντάγματος απετέλεσε αντικείμενο αναθε­ώρησης μόλις κατά το έτος 2001. Εκείνη την εποχή έγιναν ενδελεχείς συζητήσεις, ακού­στηκαν όλες οι απόψεις και η αναθεωρητική Βουλή κατέληξε στο σημε­ρινό και ισχύον κείμενο.

Θεωρούμε επί της αρχής ότι οι συνταγμα­τικές διατάξεις, οι οποίες πρέπει εξ ορι­σμού να επιτελούν μια ιστορική προοπτική, δεν είναι δυνατόν να γίνονται αντικείμενο αναθεώρησης ανά πενταετία, διότι με τον τρόπο αυτό υποβαθμίζεται η κανονιστική εμβέλεια και εν τέλει το ίδιο το κύρος του Συντάγματος.

Η αναθεωρητική πρωτοβουλία στηρίζεται στο σαθρό επιχείρημα ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει «υπερβεί» το ρόλο του και με τις νομολογιακές του λύσεις ε­πί του άρθρου 24 του Συντάγματος, παρε­μποδίζει την οικονομική ανάπτυξη της χώ­ρας και τις επενδύσεις. Οι διαπιστώσεις αυτές είναι παντελώς ανακριβείς και εκ­πορεύονται από ορισμένους κύκλους -κυβερνητικούς και μη- είτε εκ του πονηρού είτε από άγνοια.

Το ορθόν είναι το ακριβώς αντίθετο: η φι­λοσοφία της νομολογίας του ΣτΕ συνοψίζε­ται στο ακόλουθο: προ πάσης επεμβά­σεως στο χώρο και εγκαταστάσεως των πάσης φύσεως δραστηριοτήτων πρέπει να προηγείται ο συνολικός χωροταξικός σχε­διασμός, με την εκπόνηση γενικών χωρο­ταξικών και περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων, σε συνδυασμό με την κατάρτιση δασολογίου και κτηματολογίου. Δηλαδή το ΣτΕ όχι μόνον δεν εμπόδισε τις επενδύ­σεις, αλλά παρακίνησε το Νομοθέτη και τη Διοίκηση να υλοποιήσουν τη συνταγματική περί σχεδιασμού υποχρέωσή τους, να «ξε­καθαρίσουν» τους κανόνες του παιχνιδιού, ούτως ώστε ο καθένας να γνωρίζει εκ των προτέρων πού, πότε και πώς μπορεί να α­σκηθεί κάθε επιχειρηματική και μη δρα­στηριότητα, όπως γίνεται σε όλες τις πο­λιτισμένες χώρες. Η μεθοδολογία και η φρασεολογία της νομολογίας του ΣτΕ επη­ρέασε ενίοτε και τον ίδιο το Νομοθέτη, όπως Ν. 2742/1999 περί χωροταξικού σχε­διασμού (οράτε την εισηγητική του έκθε­ση).

Δυστυχώς μέχρι σήμερα ο Νομοθέτης δεν ανταποκρίθηκε στη συνταγματική αυτή υ­ποχρέωση, και τούτο παρά το γεγονός ότι έχει παρέλθει διάστημα 30 και πλέον ετών από την ισχύ του Συντάγματος. Η ευθύνη του Νομοθέτη είναι τεράστια, διότι οι ό­ποιες ασάφειες υπάρχουν έχουν ως αιτία ότι οι πάσης φύσης χωροθετήσεις δραστηριοτήτων γίνονται αποσπασματικά και εν τέλει τυχαία.

Τόσο ο Νομοθέτης όσο και η Διοίκηση α­δράνησαν χαρακτηριστικά επί τριάντα και πλέον έτη να υλοποιήσουν αυτήν τη θεμε­λιώδη υποχρέωση και τώρα, προϊόντος του χρόνου, αντί να γίνει μια ύστατη προσπά­θεια -έστω και αργοπορημένα- για ένα στοιχειώδη σχεδιασμό, προτιμάται να απο­στεωθεί το ΣτΕ από το Συνταγματικό Έλεγχο και από άλλες αρμοδιότητες του, ούτως ώστε να «μην ενοχλεί» και η Νομοθετική και η Εκτελεστική Εξου­σία να μένει ανεξέλεγκτη.

Ειδικά για το θέμα των δασών και των δα­σικών εκτάσεων, η αναθεώρηση του 2001 προέβη στον εκσυγχρονισμό του άρθρου 24 και στην προσαρμογή του στις νέες συνθήκες και ανάγκες. Με την ερμηνευτι­κή δήλωση του αναθεωρημένου άρθρου 24, δόθηκε ο ορισμός του δάσους και της δασικής εκτάσεως. Κάθε περαιτέρω προ­σπάθεια αναθεωρήσεως, στην κατεύθυν­ση της μειώσεως της συνταγματικής προστασίας, είναι ανεπίτρεπτη και εκτός των ορίων της κρατικής δεοντολογίας, υπό την έννοια ότι δεν είναι ορθό το Κράτος να α­ναλαμβάνει πρωτοβουλία μειώσεως της προστασίας κατά τη σημερινή εποχή, ό­πως είναι κοινώς γνωστόν ότι οι δασικές εκτάσεις συρρικνώνονται.

Σύμφωνα με την ορθή νομολογία του Συμ­βουλίου της Επικρατείας, επιτρέπεται η εκμετάλλευση του δάσους και των δασιών εκτάσεων, μόνον σύμφωνα με τον προορι­σμό τους και όχι κατά τρόπο που συνεπά­γεται τη μεταβολή τους. Όλως κατ’ εξαίρε­ση επιτρέπεται η μεταβολή του προορι­σμού των δασών και των δασικών εκτάσε­ων, όταν προέχει η χρήση αγροτικής εκμε­τάλλευσης ή άλλη που επιβάλλεται από το δημόσιο συμφέρον και την εθνική οικονο­μία. Εξάλλου, κατά τη νομολογία, παύουν να έχουν δασικό χαρακτήρα οι εκτάσεις που εντάχθηκαν σε σχέδιο πόλεως ή πο­λεοδομική μελέτη που δεν προσβλήθηκε.

Είναι προφανές ότι τόσο από το ίδιο το Σύνταγμα όσο και η νομολογία του ΣτΕ προβαίνουν στον ορθό συγκερασμό και τη στάθμιση των συνταγματικών αρχών και α­ξιών, ούτως ώστε αφ’ ενός να προστα­τεύεται αποτελεσματικά το δάσος και η δασική έκταση και αφ’ ετέρου να μην διακωλύεται το συμφέρον της εθνικής οικονο­μίας, όταν είναι υπέρτερο.

Συνεπώς, δεν συντρέχει λόγος αναθεώρη­σης. Ενδεχομένως να συντρέχει λόγος τροποποιήσεως του νομοθετικού πλαισί­ου, για να επισπευσθεί η σύνταξη δασολο­γίου και για να οργανωθεί καλλίτερα η δασών και των δασιών εκτάσεων, ο οποίος είναι νομοτεχνικά και επιστημονικά άρτιος. Και δύο λόγια για τις δασικές εκτάσεις. Η προστασία της δασικής εκτάσεως είναι ε­ξίσου ουσιαστική με εκείνη του δάσους, αν και ολιγότερο θεαματική. Είναι επιστημονι­κώς πανθομολογούμενο ότι η δασική έκτα­ση επιτελεί τεράστιο ρόλο για την προστα­σία της δασοβιοκοινότητος, εξίσου σημα­ντικό -αν όχι και σπουδαιότερο- με εκείνον του δάσους. Οι ξυλώδεις κορμοί των δασι­κών εκτάσεων συμβάλλουν αποφασιστικά στη συγκράτηση των εδαφών και αποτε­λούν το αναγκαίο στήριγμα για την προ­στασία του δάσους ως ενιαίου συνόλου. Η νοοτροπία του να κτίσουμε παντού μέχρι εκεί που υπάρχουν πεύκα είναι απαράδε­κτη και ξεπερασμένη.

Η πρόταση να εισαχθεί στο ίδιο το κείμενο του Συντάγματος ρήτρα κατά την οποία για τη θεμελίωση του δασικού χαρακτήρα πρέ­πει να χρησιμοποιούνται στοιχεία μόνον μετά το έτος 1975 είναι τελείως άστοχη, διότι θα καταλήξει στο παράδοξο και απα­ράδεκτο αποτέλεσμα να μην χαρακτηρίζο­νται ως δασικές οι εκτάσεις που αποξηλώ­θηκαν παρανόμως προ του έτους 1975. Σημειωτέον ότι ακόμη και προ του 1975, με την προϊσχύσασα νομοθεσία, υπήρχε θεσμοθετημένη η απαγόρευση μεταβολής των δασικών εκτάσεων ή αποξηλώσεως και καταστροφής τους. Η τυχόν σύνδεση της χρήσεως των δασι­κών εκτάσεων με τα χωροταξικά σχέδια εί­ναι τελείως άστοχη, αφού θα οδηγήσει στο να επιτρέπεται η μεταβολή της μορφής τους με αυτά, ενώ μέχρι σήμερα η μεταβο­λή των δασικών εκτάσεων επιτρέπεται μό­νο για εξαιρετικούς λόγους και πάντως ό­χι οικιστικούς.

Τυχόν εκ νέου αναθεώρηση του άρθρου 24 θα είναι καταστροφική, αφού η διευκόλυν­ση του αποχαρακτηρισμού των δασικών ε­κτάσεων θα έχει σοβαρές παρενέργειες και θα «επιβραβεύσει» τους καταπατητές και τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς. Επισημαίνεται και πάλι ότι η προστασία της δασικής εκτάσεως έχει μεγάλη σημασία για το σχηματισμό δασοβιοκοινότητος και είναι εξίσου σπουδαία με την προστασία του δάσους, αν και ολιγότερο «θεαματι­κή».

Το κείμενο αυτό επεξεργάσθηκε η Επιτροπη του Δ.Σ.Α. για την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Νομικός Φάκελος”, τ. 14, σ. 11.

Από την επιτροπή του Δ.Σ.Α. για την Αναθεώρηση του Συντάγματος στα άρθρα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, στην οποία προεδρεύει ο πρόεδρος του Δ.Σ.Α. Δημήτρης Παξινός κατετέθησαν οι παραπάνω εισηγήσεις για συζήτηση στο Δ.Σ.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print