ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ (Μάρτιος 2006)

Ποια είναι σήμερα η κατάσταση; Στο Σύ­νταγμα αναφέρεται στο άρθρο 24 ότι η προστα­σία του φυσικού και πολιτι­στικού περιβάλλοντος είναι υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του καθενός. Το κράτος υποχρεούται να παίρ­νει προληπτικά και κατα­σταλτικά μέτρα, στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Αυ­τήν τη γενική εξαγγελία ακο­λουθεί μια πολύ εξειδικευ­μένη αναφορά στα δάση και τις δασικές εκτάσεις, την προστασία τους, τη μη μετα­βολή του προορισμού τους, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτι­κή εκμετάλλευση ή άλλη χρήση που επιβάλλει το δη­μόσιο συμφέρον.

Επίσης στο κράτος ανα­γνωρίζεται αρμοδιότητα ρύθ­μισης και ελέγχου στη χωρο­ταξική αναδιάρθρωση, στην πολεοδόμηση και επέκταση πόλεων κ.λπ. με στόχο να εξυπηρετείται η λειτουργικό­τατα και ανάπτυξη των οικι­σμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Υποχρέωση του κράτους είναι επίσης η σύ­νταξη εθνικού κτηματoλoγί­ου. Τέλος ακολουθούν πολύ λεπτομερέστερες αναφορές στο πώς πρέπει να αντιμετω­πίζονται τα προβλήματα της ιδιοκτησίας και των ιδιοκτητών όταν το κράτος ασκεί οι­κιστική και πολεοδομική πο­λιτική ή προστασία των μνη­μείων και των παραδοσια­κών περιοχών και στοιχεί­ων.

Από την έ­ως τώρα εφαρμογή αυ­τών των συ­νταγματικών επιταγών γνωρίζουμε: την τε­ράστια διαμάχη για τα δάση και τον αμφισβητούμενο δα­σοκτόνο νόμο, καθώς και το«παράπονο», από επίσημα χείλη, ότι μολαταύτα την α­νάπτυξη της χώρας εμποδί­ζουν σημαντικά η δασική νο­μοθεσία και η αρχαιολογία… Τον χωροταξικό και πολεο­δομικό ρυθμιστικό ρόλο του κράτους τον ψάχνουμε πέρα από τις κατά καιρούς νομι­μοποιήσεις που παρέχει στα τετελεσμένα των εξελίξεων, από τα αυθαίρετα σε όλη τη χώρα έως την απολύτως α­ποχαλινωμένη ανάπτυξη της Αττικής, ιδιαίτερα των Με­σογείων, προσθέτοντας α­πλώς ότι, αν η ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους γι­νόταν κάποτε πραγματικότη­τα, το κριτήριο της λειτουργικότητας και ανάπτυξης των οικισμών και των καλύτερων όρων διαβίωσης δεν εγγυά­ται τίποτε το σπουδαίο, μια και η αξιολόγηση του τι εί­ναι λειτουργικό και τι βελ­τιώνει τη διαβίωση λογικά επαφίεται στη λογική του ήδη υπάρχοντος οικισμού αφε­νός και αφετέρου στην εύλο­γη επιθυμία των ήδη επωφε­λουμένων από την ύπαρξή του… Το εθνικό κτηματολό­γιο (εθνικό και όχι απλώς κάποιων περιοχών…) έχει α­ποσταλεί στις ελληνικές κα­ καλένδες. Ευτυχώς που μας έ­χει προκύψει η έμμεσα και άμεσα ρυθμιστική παρέμβα­ση της Συνθήκης Ε.Ε. και κοινοτικής (δηλαδή και ελληνικής) νομοθεσίας, ώστε οι ελλείψεις ή οι αδυναμίες εφαρμογής της δικής μας νο­μοθεσίας να μπαλώνονται ε­δώ κι εκεί, κυρίως με την α­πειλή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Ανησυχητική η υποβάθμιση του Συμβουλίου της Επικρατείας

Εν πάση περιπτώσει, η ε­περχόμενη αναθεώρηση αυ­τές τις ελλείψεις και αδυνα­μίες θα έλθει να θεραπεύσει; Δεν διαφαίνεται κάποια τέ­τοια πρόθεση. Μόνο για τα  δάση γίνεται κουβέντα. Και επομένως δικαίως λένε πολ­λοί και έγκυροι υπερασπιστές του περιβάλλοντος ότι καλύτερα να μην γίνει καμιά αναθεώρηση, γιατί είναι πε­ρίπου βέβαιο ότι θα χειροτερεύσει την κατάσταση. Ιδίως όταν οι αναθεωρητικές δια­θέσεις περιλαμβάνουν μια σαφή υποβάθμιση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ερμηνεύοντας την αρχή της αειφορίας και άλλες διε­θνείς και κοινοτικές συμφω­νίες έχει συμβάλει σημαντι­κά στο «πρασίνισμα» της γε­νικόλογης νομοθεσίας και της διαρκώς υπεκφεύγουσας και παρανομούσας διοίκη­σης. Αν πάντως η αναθεω­ρητική προσπάθεια προχω­ρήσει, έχουμε το καθήκον να αναδείξουμε την προφανή πλέον αναντιστοιχία με τα πραγματικά προβλήματα της αειφορίας στη χώρα μας και να υποδείξουμε τους δρόμους μέσα από τους ο­ποίους οι αρχές της, με νομι­κές και πολιτικές συνέπειες, θα μπορούσαν να εισαχθούν στο Σύνταγμα. Δεν χρειάζο­νται πολύλογες εξαγγελίες, αλλά σίγουρα η συνταγματική αναγνώριση και έτσι κα­τοχύρωση εννοιών όπως η υποχρέωση ένταξης της προστασίας του περιβάλλοντος σε όλες τις κρατικές πολιτικές ανάπτυξης, η αντικειμενική περιβαλλοντική ευθύνη για πλήρη αποκατάσταση ζημιών και αλλοιώσεων από οικονομικές και άλλες πρωτοβουλίες πέρα δηλαδή από την ήδη ξεπερασμένη και απλή αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει», που ούτε κι αυτή υπάρχει έτσι κι αλλιώς στο Σύνταγμα…) η ρητή αναγνώριση του δικαιώματος των πολιτών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους ντοκουμέντα που αφο­ρούν την πολιτική ως προς το περιβάλλον, να μετέχουν στη διαμόρφωση των γενι­κών κατευθύνσεων της ε­φαρμοζόμενης πολιτικής, να καταφεύγουν στη Δικαιοσύ­νη στο όνομα της εφαρμογής της νομοθεσίας και της αναζήτησης των ευθυνών και για την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών καταστροφών κ.λπ.

Να «πρασινίσουμε» το δικό μας Σύνταγμα

Τέτοιες κατευθύνσεις υ­πάρχουν φυσικά ήδη, ρητά ή εν σπέρματι, στη Συνθήκη, στην κοινοτική νομοθεσία και σε διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα. Πράγματι, αλλά γιατί να μην περιληφθούν και ρητά στο Σύνταγμα δίνοντάς τους έτσι και την ανώτατη νομική και συμβολική αναγνώριση και κατοχύρωση, που θα απαγο­ρεύσει να εμφανίζονται κατά καιρούς αμφισβητήσεις που θεωρούν αυτά τα πράγμα τα εισαγόμενα και επιβαλλόμε­να από τους «ξένους», για να μην προσθέσω και από την… παγκοσμιοποίηση; Εξάλλου και άλλα πολλά στο Σύνταγ­μα δεν κάνουν τίποτε άλλο από την ενσωμάτωση στον συνταγματικό μας πολιτισμό αρχή και πρακτική που διε­θνώς διαμορφώθηκαν και τελικά αφομοιώθηκαν από την κοινωνική και πολιτική μας εξέλιξη.

Θα πρόσθετα ότι οι σημε­ρινές δυσοίωνες εξελίξεις (συνταγματική αδυναμία της Ε.Ε., προσπάθεια απαξίω­σης των διεθνών οργανι­σμών και συμβάσεων από τις ΗΠΑ και όχι μόνον…) που μπορούν να οδηγήσουν σε αποκοινοτικοποίηση ή -αλ­λιώς αποολοκλήρωση της Ευρώπης αλλά και του κόσμου δεν εγγυώνται, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, ότι οι ελλείψεις και αδυναμίες του Συντάγματος μας θα καλύπτονται από μία ζώσα και δυναμικά εξελισσόμενη παγκόσμια και κοινοτική νομοθεσία. Καλό θα ήταν επομένως να προσπαθήσουμε, πα­ράλληλα με την αντίσταση σε αυτήν την αποδιάρθρωση και τη συνεργασία για την ε­πανεκκίνηση της ενοποιητικής διαδικασίας στην Ευρώ­πη και τον κόσμο, να «πρασινίσουμε» όσο το δυνατόν περισσότερο το δικό μας Σύ­νταγμα και τη συνακόλουθη νομοθεσία και πολιτική και σε αυτό το έργο θα έπρεπε να επικεντρώσουμε σημαντικό τμήμα των προσπαθειών μας. Και εννοώ ασφαλώς ό­σους και όσες δεν περιμέ­νουν λύσεις από άλλους ή α­πό κάποιο απώτατο μέλλον, δεν παραιτούνται από την αι­σιοδοξία της θέλησης, όσο κι απαισιόδοξη κι αν είναι η ανάλυσή τους για το μουντό σήμερα, και όχι μόνο το πολιτικό…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η κυριακάτικη Αυγή» την Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2006, σ. 9.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print