Πρώτο νομοθέτημα για την παρακολούθηση της κατάστασης του εδάφους
Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2025
Στις 16 Δεκεμβρίου 2025, τέθηκε σε ισχύ η οδηγία για την παρακολούθηση και την ανθεκτικότητα του εδάφους , η οποία έχει ως στόχο να βελτιώσει την υγεία των εδαφών σε ολόκληρη την Ευρώπη, με σημαντικές επιπτώσεις για την ευρύτερη οικονομία.
Πρόκειται για ένα κοινό νομικό πλαίσιο για την προστασία, την παρακολούθηση και την αποκατάσταση των εδαφών σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο στόχος του είναι σαφής: να διασφαλιστεί ότι όλα τα εδάφη της ΕΕ είναι υγιή και ανθεκτικά έως το 2050.
Η οδηγία στην εισαγωγή της αναφέρει ότι «το έδαφος αποτελεί ζωτικό και περιορισμένο πόρο, ο οποίος θεωρείται μη ανανεώσιμος και αναντικατάστατος σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα. Είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία εν γένει».
Η υγεία του εδάφους είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη γεωργική παραγωγικότητα, την ανθεκτικότητα των φυτών στους επιβλαβείς οργανισμούς, και την ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων. Είναι κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και την κερδοφορία του γεωργικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ωστόσο, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ πάσχουν από υποβάθμιση των εδαφών τους, καθώς εκτιμάται ότι 60-70% των εδαφών κρίνονται επί του παρόντος μη υγιή. Η υποβάθμιση αυτή, υπογραμμίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κοστίζει στην ΕΕ πάνω από 50 δισ. ευρώ ετησίως.
Το νέο νομοθέτημα σκοπεύει στο να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του εδάφους απέναντι σε φυσικές καταστροφές, καύσωνες και ακραία καιρικά φαινόμενα, καθώς και σε άλλα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η διάβρωση, η ρύπανση και η απώλεια βιοποικιλότητας. Έτσι, θα ενισχυθεί η οικονομική ανταγωνιστικότητα και η επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ.
Τα κράτη μέλη πρέπει πλέον να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο και να θεσπίσουν πλαίσια παρακολούθησης του εδάφους. Η Επιτροπή αναφέρει ότι θα στηρίξει τη διαδικασία αυτή με εκτελεστικές πράξεις και σχετική καθοδήγηση.
Παρ’ όλο που η οδηγία δεν είναι ιδιαίτερα φιλόδοξη, τα κράτη μέλη μπορούν και θα πρέπει να προχωρήσουν περαιτέρω όσον αφορά τη μεταφορά και την εφαρμογή της στην εθνική έννομη τάξη, εάν γίνει σωστά, αυτό μπορεί να είναι η αρχή προς υγιή εδάφη στην Ευρώπη.
Νέλλη Παλαιολόγου
Νομικός για το Περιβάλλον
