ΣτΕ 1378/2016 [Έγκριση ΟΕΔΑ Θήρας κατά τον αρχαιολογικό νόμο]

Περίληψη

-Ενόψει της ανάγκης προστασίας της δημόσιας υγείας και του γενικότερου φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στο οποίο εντάσσονται και οι αρχαιολογικοί χώροι, σε κατοικημένους και τουριστικούς τόπους, όπου είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη η εξεύρεση χώρων για τη δημιουργία οργανωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης και επεξεργασίας απορριμμάτων, λόγω της μικρής έκτασής τους και της υπαγωγής στο σύνολό τους σε προστατευτικό πλαίσιο που καθορίζεται είτε από τη νομοθεσία προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, είτε από τη χωροταξική ή πολεοδομική νομοθεσία, είναι κατ’ αρχήν ανεκτή, υπό ιδιαίτερα αυστηρούς όρους η αναζήτηση τέτοιων χώρων ακόμη και σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Στην εντελώς εξαιρετική αυτή περίπτωση, η επιλογή ενός αρχαιολογικού χώρου για την άσκηση της εν λόγω δραστηριότητας, η οποία, πάντως, δεν πρέπει επ’ ουδενί να συνιστά ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων, θα πρέπει να αιτιολογείται εξαντλητικά από τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, τόσο ως προς την πρόκρισή της σε σχέση με τις λοιπές θέσεις του συγκεκριμένου τόπου ή τα προστατευόμενα στοιχεία της φύσης του, όσο και ως προς την μη πρόκληση βλάβης, άμεσης ή έμμεσης, από τη δραστηριότητα αυτή τόσο στις σωζόμενες, όσο και στις μη εμφανείς αρχαιότητες της επιλεγείσας θέσης. Τούτο στοιχεί και προς τις ειδικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, οι οποίες απαγορεύουν την εγκατάσταση χώρων υγειονομικής ταφής σε κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους που έχουν χαρακτηρισθεί ζώνη Α, κατά την έννοια του ν. 3028/2002, δηλαδή σε περιοχές απόλυτης απαγόρευσης άσκησης οικοδομικής ή άλλης δραστηριότητας.

-Ενόψει του ότι όλη η νήσος Θήρα έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικός τόπος και ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ενόψει της αρχής ότι κάθε περιοχή ή νήσος φέρει, από την πλευρά της διαχείρισης των απορριμμάτων, τα δικά της βάρη, χωρίς να είναι επιτρεπτή η μετάθεση του προβλήματος σε άλλη νήσο, και του γεγονότος ότι θα υποβληθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού για νεώτερη έγκριση η τελική μελέτη του Ο.Ε.Δ.Α., στην οποία, βάσει της ήδη χορηγηθείσας έγκρισης, η οποία καθ’ εαυτή δεν είναι αναγκαίο να επανεξετασθεί, και εντός του πλαισίου της, θα αποτυπώνονται με ακρίβεια τα όρια, η έκταση της επιχειρούμενης εγκατάστασης καθώς και οι θέσεις των κτιρίων, θα περιγράφονται αναλυτικά οι μέθοδοι διαχείρισης και επεξεργασίας των απορριμμάτων και θα εκτίθενται οι επιπτώσεις λειτουργίας του στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον της περιοχής, όπως και οι προτεινόμενοι τρόποι αντιμετώπισής τους, η προσβαλλόμενη πράξη, έχοντας σταθμίσει όλους τους υφιστάμενους παράγοντες, παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένη. Δεν ασκεί δε εν προκειμένω επιρροή ούτε επηρεάζει τη νομιμότητα της εν λόγω αιτιολογίας το γεγονός ότι η θέση που υποδείχθηκε ως η δεύτερη καταλληλότερη με την μελέτη φέρεται ότι ευρίσκεται εκτός ορίων αρχαιολογικού χώρου, δεδομένου ότι το στοιχείο αυτό ρητά συνεκτιμήθηκε κατά της προσβαλλόμενης πράξης και αναφέρθηκε ότι πρόκειται απλώς για την περιοχή, στην οποία δεν έχει ακόμη διενεργηθεί συστηματική ανασκαφική έρευνα.

Πρόεδρος: Αγγ. Θεοφιλοπούλου
Εισηγητής: Χρ. Λιάκουρας

Βασικές σκέψεις

Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση α) της ΥΠΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/Φ21/32656/14949/2215/1178/5.3.2013 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία εγκρίθηκε το αίτημα του Δήμου Θήρας για την ίδρυση και λειτουργία Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην περιοχή των ορυχείων Μαυρομάτη του Δημοτικού Διαμερίσματος Μεγαλοχωρίου, Δήμου Θήρας, Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, β) της υπέρ του ανωτέρω αιτήματος γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, που διατυπώθηκε στην 1/8.1.2013 συνεδρίασή του.
Επειδή, με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς ασκείται η κρινόμενη αίτηση τόσο από το πρώτο αιτούν σωματείο, βάσει των αναφερόμενων στο προσκομισθέν καταστατικό σκοπών του, όσο και από τα αιτούντα φυσικά πρόσωπα, που φέρονται, κατά τα προσκομισθέντα στοιχεία, ως κάτοικοι του οικισμού Μεγαλοχωρίου. Συνεπώς, ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός της παρέμβασης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Οι ανωτέρω δε αιτούντες ομοδικούν παραδεκτώς, εφόσον, επιπλέον, προβάλλουν κοινούς λόγους ακυρώσεως. Εξάλλου παραδεκτώς παρεμβαίνει υπέρ του κύρους των προσβαλλομένων πράξεων ο Δήμος Θήρας, στην εδαφική περιφέρεια του οποίου επιχειρείται η λειτουργία της επίμαχης εγκατάστασης.
Επειδή, η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη, με την εγκρίθηκε από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας το αίτημα του Δήμου Θήρας για την ίδρυση και λειτουργία Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην προαναφερόμενη θέση, συνιστά εκτελεστή πράξη, παραδεκτώς προσβαλλόμενη με την υπό κρίση αίτηση. Συνεπώς, ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός του παρεμβαίνοντος Δήμου είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Επειδή, απαραδέκτως προσβάλλεται η από 8.1.2013 γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, εφόσον στερείται εκτελεστότητας λόγω του γνωμοδοτικού της χαρακτήρα.
Επειδή, με την Κ.Υ.Α. 114218/27.10.1997 (Β΄ 1016) ορίστηκε το πλαίσιο των τεχνικών προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Με την παράγραφο 3 του Παραρτήματος Ι της απόφασης αυτής ορίζεται ότι απαγορεύεται η εγκατάσταση ΧΥΤΑ εντός των ζωνών Α΄ των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και των παραδοσιακών οικισμών, καθώς και εντός των ορίων των θεσμοθετημένων περιοχών προστασίας και των μεμονωμένων στοιχείων της φύσεως και του τοπίου (άρθρα 18, 19 και 21 του ν. 1650/1986), εκτός εάν η συγκεκριμένη χρήση έχει προβλεφθεί από άλλο διαχειριστικό σχέδιο ή από άλλη νομοθετική ρύθμιση. Εξάλλου, απαγορεύεται η εγκατάσταση χώρων υγειονομικής ταφής σε περιοχές εντός σχεδίου πόλεως, εντός οικισμών με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων κατοίκων, εντός ορίων οικοδομικών συνεταιρισμών πρώτης και δεύτερης κατοικίας, σε περιοχές ιδιωτικής πολεοδόμησης για οικιστική χρήση, όπως, επίσης, και σε περιοχές για τις οποίες ισχύει ειδική ή γενική απαγορευτική διάταξη, η οποία έχει τεθεί, μεταξύ άλλων, για λόγους εθνικής άμυνας και ασφάλειας (παρ. 3.1.). Περαιτέρω, με την ίδια απόφαση καθορίζονται αναλυτικώς τα κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης και επιλογής των περιοχών, όπου επιτρέπεται η λειτουργία χώρων υγειονομικής ταφής και εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων. Μεταξύ των κριτηρίων αυτών περιλαμβάνονται γεωλογικά, υδρογεωλογικά και υδρολογικά κριτήρια (σύνθεση, ποιότητα και διαπερατότητα εδάφους και υπεδάφους, διάβρωση, τεκτονικά χαρακτηριστικά, σεισμικότητα, βάθος στάθμης, απόσταση και σπουδαιότητα των δυνάμενων να επηρεαστούν ρεμάτων και τελικών αποδεκτών κ.ά.), περιβαλλοντικά κριτήρια (σπουδαιότητα χλωρίδας και πανίδας περιοχής, αισθητική κατάσταση του κυρίως χώρου εγκαταστάσεως, γενικά χωροταξικά κριτήρια, όπως απόσταση, σε συνδυασμό με τα στοιχεία φυσικής απόκρυψης της εγκατάστασης, από οικισμούς, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στρατόπεδα, χώρους με μόνιμη και εποχιακή παρουσία μεγάλου αριθμού ατόμων, αρχαιολογικούς χώρους, αεροδρόμια, βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις κ.ά.), λειτουργικά και γενικής φύσης κριτήρια (κλιματολογικές συνθήκες, έκθεση του χώρου σε επικρατούντες ισχυρούς ανέμους, εδαφομορφολογία του χώρου, χωρητικότητα – διάρκεια ζωής του χώρου κ.ά.), και κριτήρια οικονομικού κόστους (ευχέρεια εκτέλεσης, μέγεθος και τεχνική απλότητα των απαιτουμένων έργων υποδομής και περιβαλλοντικής προστασίας, αξία γης, διαθεσιμότητα δικτύων ύδρευσης και ηλεκτρισμού κ.ά.). Τέλος, με την ίδια απόφαση καθορίζονται τεχνικές προδιαγραφές για την κατασκευή των ΧΥΤΑ, και ειδικώς για την κατασκευή της γεωμεμβράνης τους, καθώς και των λοιπών εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων (παρ. 5 και 7 του Παραρτήματος Ι).
Επειδή, με τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος καθιερώνεται αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών πολιτιστικών αγαθών που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν, λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, την εν γένει πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Η προστασία αυτή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη διατήρηση στο διηνεκές αναλλοίωτων των εν λόγω πολιτιστικών στοιχείων και του χώρου που είναι αναγκαίος για την ανάδειξή τους σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα. Η προστασία αυτή έχει αφενός μεν προληπτικό, αφετέρου δε κατασταλτικό χαρακτήρα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση περιλαμβάνει την υποχρέωση άρσης της προσβολής του πολιτιστικού μνημείου και αποκατάστασης της προστατευόμενης μορφής του (ΣτΕ 565, 903, 3723, 4460/2005, 3700/2000, Ολομ. 3279/2003).
Επειδή, με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 (Α΄ 153) οργανώθηκε και εξειδικεύθηκε η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 αυτού, έχει ως σκοπό τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης χάριν της παρούσας και των μελλοντικών γενεών και την αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Με τις ίδιες διατάξεις ορίστηκαν, μεταξύ άλλων, οι προϋποθέσεις επέμβασης σε ακίνητο μνημείο και στον περιβάλλοντα χώρο. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 2 του νόμου αυτού ορίζεται ότι, «Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου: α) … γ) Ως αρχαιολογικοί χώροι νοούνται εκτάσεις στην ξηρά … οι οποίες περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία ή αποτέλεσαν ή υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν από τους αρχαιότατους χρόνους έως το 1830 μνημειακά, οικιστικά ή ταφικά σύνολα. Οι αρχαιολογικοί χώροι περιλαμβάνουν και το απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον που επιτρέπει στα σωζόμενα μνημεία να συντίθενται σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα…», ενώ στο άρθρο 3 παρ. 1 ορίζεται ότι, «Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας συνίσταται κυρίως: α) … β) στη διατήρηση και την αποτροπή της καταστροφής και της αλλοίωσης και γενικά κάθε άμεσης ή έμμεσης βλάβης της…». Περαιτέρω στο άρθρο 10 του ως άνω νόμου, με τίτλο «Ενέργειες σε ακίνητα μνημεία και στο περιβάλλον τους», ορίζεται ότι, 1. Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του. 2. …3. … η επιχείρηση οποιουδήποτε τεχνικού ή άλλου έργου ή εργασίας … πλησίον αρχαίου επιτρέπεται μόνο μετά από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Η έγκριση χορηγείται εάν η απόσταση από ακίνητο μνημείο ή η σχέση με αυτό είναι τέτοια ώστε να μην κινδυνεύει να επέλθει άμεση ή έμμεση βλάβη αυτού λόγω του χαρακτήρα του έργου ή της επιχείρησης ή της εργασίας. 4. Για κάθε εργασία, επέμβαση ή αλλαγή χρήσης σε ακίνητα μνημεία, ακόμη και αν δεν επέρχεται κάποια από τις συνέπειες της παραγράφου 1 σε αυτά, απαιτείται έγκριση που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου…», ενώ στο άρθρο 12 παρ. 4 ορίζεται ότι: «Οι διατάξεις των παραγράφων 1 έως 6 του άρθρου 10 εφαρμόζονται αναλόγως και για τους αρχαιολογικούς χώρους…». Τέλος, στο άρθρο 13 παρ. 1 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι: «Στους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως ή εκτός ορίων νομίμως υφισταμένων οικισμών, η άσκηση γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας ή άλλων συναφών δραστηριοτήτων, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα είναι δυνατή μετά από άδεια που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Οι όροι άσκησης γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας ή άλλων συναφών δραστηριοτήτων μπορεί να τίθενται και κανονιστικά με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού».
Επειδή, κατά την έννοια των ως άνω διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου, κάθε επέμβαση επί και πλησίον αρχαίου πρέπει κατ’ αρχήν να αποβλέπει στην προστασία και στην ανάδειξή του, να ενεργείται δε ενόψει των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών και του είδους των προστατευτέων ευρημάτων και επί τη βάσει των δεδομένων της αρχαιολογικής επιστήμης, απαγορευομένων επεμβάσεων και χρήσεων μη συμβατών προς την κατά προορισμό χρήση του αρχαίου (ΣτΕ Ολομ. 3454/2004, 3279/2003, 3824/2007, 2057/2007). Περαιτέρω, οι πράξεις των αρμόδιων οργάνων της Διοίκησης, με τις οποίες επιτρέπεται η εκτέλεση έργων ή δραστηριοτήτων επί και πλησίον αρχαίου μνημείου, πρέπει να είναι ειδικώς αιτιολογημένες ως προς την κρίση ότι με τα έργα ή τις δραστηριότητες αυτές προστατεύεται, αναδεικνύεται ή, πάντως, δεν παραβλάπτεται ουσιωδώς το μνημείο ή ο περιβάλλων αυτό χώρος. Από τις ίδιες διατάξεις συνάγεται ότι οι επεμβάσεις εντός αρχαιολογικού χώρου, οι οποίες αποτελούν ειδικότερη περίπτωση επέμβασης πλησίον αρχαίου μνημείου, επιτρέπονται μόνον κατόπιν προηγούμενης άδειας του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του αρχαιολογικού συμβουλίου, η οποία χορηγείται μόνον εφόσον δεν επέρχεται κίνδυνος άμεσης ή έμμεσης βλάβης όχι μόνον ενός ή περισσότερων από τα σωζόμενα μνημεία, εμφανή ή μη, τα οποία ευρίσκονται εντός του αρχαιολογικού χώρου, αλλά και του ελεύθερου χώρου που τα περιβάλλει (πρβλ. ΣτΕ 3723/2005, 565/2005, 4460/2005, 3700/2000). Κατά την έννοια, επίσης, του συνόλου των ως άνω διατάξεων, οι οποίες, υπό το φως του άρθρου 24 του Συντάγματος, είναι στενά ερμηνευτέες, δραστηριότητες, οι οποίες, ως εκ της φύσης τους και των εγγενών κινδύνων που εμπεριέχει η άσκησή τους, όχι μόνον δεν αποβλέπουν στην προστασία και την ανάδειξη των μνημείων και του περιβάλλοντος χώρου, αλλά προκαλούν βλάβη αυτών, δεν επιτρέπεται να αναπτύσσονται εντός των ορίων κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου. Τέτοιου είδους δραστηριότητα αποτελεί προεχόντως η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων, δεδομένου ότι οι συνέπειές της είναι, ως εκ της φύσης τους, ασύμβατες με την προστασία των αρχαίων. Τούτο άλλωστε προκύπτει και από τις ειδικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, οι οποίες εισάγουν κριτήρια αποκλεισμού για την εγκατάσταση χώρων υγειονομικής ταφής σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος (ΣτΕ 293/2010). Ενόψει, όμως, της ανάγκης προστασίας της δημόσιας υγείας και του γενικότερου φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στο οποίο εντάσσονται και οι ίδιοι οι αρχαιολογικοί χώροι, σε κατοικημένους και τουριστικούς τόπους, όπου είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη η εξεύρεση χώρων για τη δημιουργία οργανωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης και επεξεργασίας απορριμμάτων, λόγω της μικρής έκτασής τους και της υπαγωγής στο σύνολό τους σε προστατευτικό πλαίσιο που καθορίζεται είτε από την αρχαιολογική νομοθεσία είτε από τη νομοθεσία προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, είτε από την χωροταξική ή πολεοδομική νομοθεσία, είναι κατ’ αρχήν ανεκτή, υπό ιδιαίτερα αυστηρούς όρους η αναζήτηση τέτοιων χώρων ακόμη και σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Στην εντελώς εξαιρετική αυτή περίπτωση, η επιλογή ενός αρχαιολογικού χώρου για την άσκηση της εν λόγω δραστηριότητας, η οποία, πάντως, δεν πρέπει επ’ ουδενί να συνιστά ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων, θα πρέπει να αιτιολογείται εξαντλητικά από τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, τόσο ως προς την πρόκρισή της σε σχέση με τις λοιπές θέσεις του συγκεκριμένου τόπου ή τα προστατευόμενα στοιχεία της φύσης του, όσο και ως προς την μη πρόκληση βλάβης, άμεσης ή έμμεσης, από τη δραστηριότητα αυτή τόσο στις σωζόμενες, όσο και στις μη εμφανείς αρχαιότητες της επιλεγείσας θέσης. Τούτο στοιχεί και προς τις ειδικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, οι οποίες απαγορεύουν την εγκατάσταση χώρων υγειονομικής ταφής σε κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους που έχουν χαρακτηρισθεί ζώνη Α, κατά την έννοια του ν. 3028/2002, δηλαδή σε περιοχές απόλυτης απαγόρευσης άσκησης οικοδομικής ή άλλης δραστηριότητας.
Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων του, ο παρεμβαίνων Δήμος Θήρας ανέθεσε την εκπόνηση ειδικής μελέτης για τον εντοπισμό και την επιλογή θέσεων ολοκληρωμένης εγκατάστασης διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) για τη νήσο Θήρα. Στην εν λόγω μελέτη με θέμα “Εντοπισμός και επιλογή θέσεων ολοκληρωμένης εγκατάστασης διαχείρισης απορριμμάτων”, η οποία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2011, εξετάζονται και αναλύονται οκτώ εναλλακτικές θέσεις, μεταξύ των οποίων και η θέση “Ορυχεία Μεταξά – Μεγαλοχωρίου”, η οποία και βαθμολογήθηκε πρώτη, ως η προσφορότερη. Ο παρεμβαίνων Δήμος, με την 295/24.7.2012 απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου, ενέκρινε την εκπονηθείσα μελέτη, αποδεχόμενος και τη βαθμολόγηση των θέσεων. Ο αυτός Δήμος, με την 483/3.9.2012 αίτησή του προς τον Προϊστάμενο της ΚΑ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, ζήτησε την λεπτομερή διερεύνηση της δυνατότητας ίδρυσης και λειτουργίας ΟΕΔΑ σε έκταση αρχαιολογικού χώρου και ειδικότερα στη θέση του Ορυχείου Μεταξά. Η εν λόγω Εφορεία με το 9923/3.10.2012 έγγραφό της πρότεινε να εξεταστεί η δυνατότητα λειτουργίας ΟΕΔΑ στον επίμαχο χώρο κατ’ εξαίρεση, και παρά τις μέχρι τώρα θέσεις της, υπό τις εξής προϋποθέσεις: “1. Να συγκεντρωθεί ολόκληρος ο ΟΕΔΑ στη βόρεια “λεκάνη των ορυχείων”, από τον λαιμό και πέρα, καθώς σε αυτήν δεν διασώζεται το στρώμα της «μαυρόης» και η περιοχή αυτή δεν βρίσκεται σε οπτική επαφή – εξαιτίας του στενού λαιμού που τις συνδέει – με την υπόλοιπη έκταση των ορυχείων, όπου διασώζονται τα προϊστορικά κατάλοιπα αλλά και κατά τόπους το στρώμα της «μαυρόης», ώστε να μην επέλθει βλάβη στο περιβάλλον του σωζόμενων αρχαιοτήτων. Η συνολική έκταση της περιοχής αυτής ανέρχεται σε 68,5 στρ. περίπου με το “λαιμό” και σε 60 στρ. χωρίς αυτόν, έκταση που επαρκεί για την εγκατάσταση του ΟΕΔΑ, 2. Να μην θιγούν σε καμία περίπτωση οι περιοχές, στις οποίες διασώζεται το στρώμα «μαυρόης», 3. Η κατασκευή και λειτουργία του έργου να μην αποκλείσει τη δυνατότητα επίσκεψης της περιοχής από ειδικούς επιστήμονες (αρχαιολόγους, γεωλόγους κ.λπ.), 4. Στο πλαίσιο του έργου και με δαπάνες αυτού να ληφθεί κάθε μέριμνα, σε συνεργασία με την Εφορεία, για την προστασία και ανάδειξη των αποκαλυφθέντων οικοδομικών λειψάνων (καθαρισμός, στερεωτικές εργασίες, περίφραξη, εξασφάλιση πρόσβασης των υπαλλήλων της Υπηρεσίας και ειδικών μελετητών και επιστημόνων κ.λπ.), 5. Να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη των συναρμοδίων Υπηρεσιών, 6. Η τελική μελέτη να υποβληθεί προς έγκριση στην Υπηρεσία μας, 7. Όλες οι εργασίες να γίνουν με επίβλεψη της Υπηρεσίας μας και 8. Μετά τη διακοπή της λειτουργίας του ΧΑΔΑ στα όρια του αρχαιολογικού χώρου των ορυχείων Καραγιώργη να αποκατασταθεί πλήρως ο αρχαιολογικός χώρος με την απομάκρυνση των απορριμμάτων που έχουν αποτεθεί σε αυτόν μετά από την υποβολή και έγκριση από την Υπηρεσία μας σχετικής μελέτης”. Προκειμένου δε να καταλήξει στην ανωτέρω γνωμοδότηση, η εν λόγω Υπηρεσία περιέγραψε τον προτεινόμενο χώρο Ο.Ε.Δ.Α. και διατύπωσε την άποψή της ως εξής: «Όπως αναφέρεται στο αίτημα του Δήμου, η θέση του ορυχείου Μεταξά στην κορυφή της βαθμολογίας οφείλεται κυρίως στην απόκρυψη, τη σχετικά μεγάλη διαθέσιμη έκταση, την ευκολία κατασκευής, την απόστασή της από θεσμοθετημένα όρια οικισμών και σχεδίων πόλης, τον περιορισμένο αριθμό κατοικιών στην περιοχή, την ήδη υποβαθμισμένη εικόνα κ.ά. Σύμφωνα με το αίτημα η προβλεπόμενη ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων θα γίνεται αρχικά με ανακύκλωση και συναφείς ενέργειες και εν συνεχεία με επεξεργασία με τη μέθοδο της κομποστοποίησης των βιοαποικοδομήσιμων/οργανικών υλικών. Τα υπολείμματα θα οδηγούνται σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) στην ίδια περιοχή με την εγκατάσταση επεξεργασίας οργανικών στερεών αποβλήτων. Ο Χ.Υ.Τ.Υ. και η μονάδα επεξεργασίας των αποβλήτων αποτελούν τα κύρια στοιχεία της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (Ο.Ε.Δ.Α.). Αναλυτικά στοιχεία στο στάδιο αυτό, όπως προκύπτει τόσο από το αίτημα αλλά και την εν λόγω Μελέτη, σχετικά με την έκταση και το είδος των εγκαταστάσεων δεν υφίστανται, καθώς η σχετική μελέτη θα εκπονηθεί μετά την οριστική επιλογή της θέσης. Σύμφωνα, πάντως με προφορική ενημέρωσή μας αλλά και από τα σχέδια που συνοδεύουν το ανωτέρω σχετικό αίτημα, ο Ο.Ε.Δ.Α. θα περιλαμβάνει το χώρο Χ.Υ.Τ.Υ., την κτηριακή μονάδα επεξεργασίας, δεξαμενή πλυσίματος τροχών, ζυγιστήριο – φυλάκειο, δεξαμενή στραγγισμάτων, συνεργείο και αποθήκη – διοικητήριο, η συνολική δε έκταση που απαιτείται για την εγκατάστασή του ανέρχεται σε 60 στρέμματα. Ο χώρος των Χ.Υ.Τ.Υ. χωροθετείται στη βόρεια «λεκάνη», όπου σημειώνεται η αρχική έκτασή του και προβλέπεται δυνατότητα επέκτασης (διακεκομμένη γραμμή), ενώ το κτήριο της μονάδας επεξεργασίας χωροθετείται στη μεσαία «λεκάνη», η οποία βρίσκεται σε οπτική επαφή με το χώρο όπου έχουν ανασκαφεί και διασώζονται τα κτηριακά προϊστορικά κατάλοιπα στη νησίδα Α1. Σύμφωνα με το αίτημα, ο Χ.Υ.Τ.Υ. χωροθετείται στη βόρεια «λεκάνη» των ορυχείων, όπου δεν υφίστανται αρχαιότητες, ενώ η μονάδα επεξεργασίας στη μεσαία «λεκάνη», σε οπτική επαφή με τη νησίδα, όπου διασώζονται τα προϊστορικά κτηριακά κατάλοιπα του μεσοκυκλαδικού οικισμού. Επίσης, σύμφωνα με την προφορική διαβεβαίωση του εκπροσώπου του Δήμου, δεν απαιτείται η διάνοιξη νέας πρόσβασης και κανενός είδους εκσκαφικές εργασίες, λόγω της διαμορφωμένης κατάστασης από την εξόρυξη στο χώρο, πράγμα που αποτελεί ένα από τους κύριους λόγους επιλογής της θέσης, καθώς η εγκατάσταση Χ.Υ.Τ.Υ. προϋποθέτει εκσκαφή σε μεγάλη έκταση προκειμένου να διαμορφωθεί ο χώρος απόθεσης των επεξεργασμένων απορριμμάτων. Ύστερα από τα παραπάνω και επειδή: α. ο προτεινόμενος χώρος εγκατάστασης, λόγω της δραστηριότητας του λατομείου έχει εκσκαφεί σε μεγάλο βάθος με αποτέλεσμα να έχει χαθεί ο ορίζοντας της «μαυρόης», όπου εντοπίζονται τα προϊστορικά κατάλοιπα, β. δεν θα πραγματοποιηθεί καμία περαιτέρω εκσκαφική δραστηριότητα για τις ανάγκες εγκατάστασης και λειτουργίας του Ο.Ε.Δ.Α., γ. ο Χ.Υ.Τ.Υ. χωροθετείται σε τμήμα του ορυχείου, όπου δεν έχουν βρεθεί αρχαιότητες, ενώ λόγω της διαμορφωμένης ανάπτυξης των ορυχείων αυτό αποκρύπτεται και δεν βρίσκεται σε οπτική επαφή με το τμήμα του χώρου, όπου οι αρχαιότητες, δ. η δημιουργία Ο.Ε.Δ.Α. θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση του Χ.Α.Δ.Α. που λειτουργεί στο άμεσο περιβάλλον του αρχαιολογικού χώρου του ορυχείου Καραγιώργη, έχοντας, μάλιστα, εισχωρήσει σε αυτόν, πράγμα που θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την προστασία του περιβάλλοντος ολόκληρου του νησιού, ε. οι λοιπές θέσεις της μελέτης, στο σύνολό τους, περιλαμβάνονται σε αρχαιολογικούς χώρους και βρίσκονται πλησίον, ή εντός Ζωνών Προστασίας Αρχαιοτήτων, ενώ η δεύτερη στην κατάταξη θέση στα Άσπρα Χώματα βρίσκεται σε αλώβητη μέχρι σήμερα περιοχή, μη ερευνημένη αρχαιολογικά, στ. πρόκειται για κοινωφελές έργο ιδιαίτερης σημασίας για τη δημόσια υγεία και το δημόσιο συμφέρον, ζ. από την υλοποίηση και λειτουργία του δεν προβλέπεται άμεση καταστροφή αρχαίων». Εν συνεχεία, και ύστερα από σχετικό ερώτημα του παρεμβαίνοντος Δήμου, η 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με το 4758/28.11.2012 έγγραφό της, αφού ανέφερε ότι πλησίον της προτεινόμενης θέση βρίσκονται τρεις ναοί, τους οποίους και περιγράφει αναλυτικά, κατέληξε ως εξής: “Από τη μέχρι τώρα έρευνα στο αρχείο της Υπηρεσίας μας αλλά και από αυτοψία αρμοδίου υπαλλήλου προκύπτει ότι οι τρεις ναοί που αποτελούν τυπικά δείγματα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του νησιού, χρονολογούνται στα όψιμα μεταβυζαντινά χρόνια και ως εκ τούτου εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν. 3028/2002. Μετά τα ανωτέρω από πλευράς αρμοδιοτήτων 2ης ΕΒΑ διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για τη χωροθέτηση της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Δήμου Θήρας στη θέση που εμφαίνεται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα, διότι οι δραστηριότητές του θα προκαλέσουν άμεση βλάβη στους προαναφερόμενους ναούς που θα επιβαρυνθούν σε βαθμό να περιπέσουν σε αχρησία εφόσον ευρίσκονται εντός του χώρου που προορίζεται για ΧΥΤΥ. Η Εφορεία αναγνωρίζει ότι η εξεύρεση χώρου για τη λειτουργία ΧΥΤΥ είναι αναγκαίο δημόσιο έργο, θα επιθυμούσε πάντως την αναζήτηση εναλλακτικής λύσης σε άλλη θέση. Ωστόσο, σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό, “κατ’ οικονομίαν” εγκρίνει την προτεινόμενη θέση με τον όρο να κατατεθούν προς έγκριση στη 2η ΕΒΑ όλες οι αρχιτεκτονικές μελέτες των βοηθητικών κτισμάτων που βρίσκονται στον περιβάλλοντα χώρο των ναών καθώς και οι απαιτούμενες μελέτες, σε όλα τα στάδια, για την έγκριση του έργου”. Ακολούθως, η υπόθεση εισήχθη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο στην 1/8.1.2013 συνεδρίαση του γνωμοδότησε υπέρ του αιτήματος του Δήμου Θήρας για τη ίδρυση και λειτουργία ΟΕΔΑ στη συγκεκριμένη θέση. Αιτιολογία της θετικής γνώμης ήταν ότι «από το υφιστάμενο ανάγλυφο που έχει διαμορφωθεί από το παλαιό, ανενεργό ορυχείο, οι εγκαταστάσεις που θα γίνουν δεν θα είναι ορατές και δεν θα προκύπτει από αυτές άμεση ή έμμεση βλάβη επί των εντοπισμένων προϊστορικών οικιστικών καταλοίπων, καθώς και των δύο ναϋδρίων του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου». Η εν λόγω γνωμοδότηση βασίσθηκε στις εισηγήσεις των προϊσταμένων της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων και της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Παιδεία και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Τουρισμού. Οι ανωτέρω εισηγήσεις, όπως αποτυπώνονται στην γνωμοδότηση, έχουν ως εξής: «Η μελέτη και η πρόταση που κατετέθη από το Δήμο Θήρας για την ίδρυση και λειτουργία της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων, αντιμετώπισε εφτά θέσεις και κατέληξε στη συγκεκριμένη που απασχολεί το Συμβούλιο, και την οποία η εισηγήτρια παρουσιάζει στα μέλη. Τονίζει πως με βάση τις περιβαλλοντικές προϋποθέσεις και εκτιμήσεις είναι η καλύτερη θέση, διότι σε αυτήν ήταν λιγότερες οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για την εγκατάσταση τέτοιων χώρων διαχείρισης απορριμμάτων. Η εγκατάσταση τοποθετείται μέσα σε πολύ παλιά ανενεργά ορυχεία ελαφρόπετρας και μαυρόης, όπως λέγεται το πέτρωμα που υπάρχει στη Σαντορίνη, στην περιοχή της Καλντέρας. Πρόκειται για πολύ παλιά λατομεία τα οποία έχουν λειτουργήσει ήδη απ’ τη δεκαετία του ’30 και έχουν σταματήσει τη λειτουργία για την απόληψη της θηραϊκής γης το ’60 και ’70. Ο χώρος Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων χωροθετείται με λειτουργίες και εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν δύο τομείς: Την επεξεργασία και κομποστοποίηση των οργανικών καταλοίπων και το χώρο υγειονομικής ταφής των μη οργανικών καταλοίπων και των λοιπών καταλοίπων. Αυτό σημαίνει ολοκληρωμένη εγκατάσταση. Συνεχίζοντας λέει πως ένα τμήμα συμπίπτει με τα όρια του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της περιοχής και θυμίζει στα μέλη ότι όλο το νησί είναι κηρυγμένο ως ενιαίος αρχαιολογικός χώρος, όπου υπάρχουν διάφοροι διάσπαρτοι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, πέρα από τις κηρύξεις της Καλντέρας ως τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Η κήρυξη των ανενεργών ορυχείων Ερμή Μαυρομάτη ως αρχαιολογικού χώρου είχε γίνει το ’88. Το 1990 έγινε ο καθορισμός της ΖΟΕ, όπως εγκρίθηκε και τροποποιήθηκε το 2012..… Όσον αφορά στην κήρυξη που είναι αρμοδιότητα της Δ.Κ.Π.Α. και της ΚΑ΄ Ε.Π.Κ.Α. σημειώνει την ύπαρξη μικρών λόφων που από τη συγκέντρωση κεραμικής και άλλων επιφανειακών ευρημάτων συνάγεται πως είναι προϊστορικοί οικισμοί της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, εντοπισμένοι, αλλά όχι ερευνημένοι…Στο συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο και στη θέση των παλιών ορυχείων έχουν απορριφθεί από παλιά αιτήματα για οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα, ανέγερση ξενοδοχείων κ.ά.…. Η εισηγήτρια διευκρινίζει πως η συζήτηση αφορά στην προέγκριση χωροθέτησης και πως η μελέτη θα γίνει σε επόμενο στάδιο. Η αρμόδια ΚΑ΄ Ε.Π.Κ.Α. προτείνει ομοίως τη συγκεκριμένη θέση ως καταλληλότερη απ’ όλες τις θέσεις στο νησί της Σαντορίνης, γιατί οι υπόλοιπες έχουν προβλήματα, όπως π.χ. εγγύτητα σε ορατά μνημεία, Ζώνες Α απολύτου προστασίας, ενώ η συγκεκριμένη θέση έχει απλώς την κήρυξη. Έτσι η ΚΑ΄ Ε.Π.Κ.Α. ζητά να γίνει απομάκρυνση και περιορισμός των εγκαταστάσεων κατά το δυνατόν βορειότερα, προκειμένου να απομακρυνθούν από τα σημεία των εντοπισμένων αρχαιοτήτων …. τόσο η 2η Εφορεία όσο και η Διεύθυνση κρίνουν τη συγκεκριμένη θέση ως καταλληλότερη, καθώς με τον τρόπο που επιχωματώθηκε το εν λόγω ορυχείο, τη δεκαετία του ’60 δεν είναι ορατά σχεδόν από πουθενά, παρά μόνο από ψηλά. Ως προς τα ναΰδρια λέει πως ο Άγιος Δημήτριος και η Αγία Παρασκευή, καθώς και ο Ταξιάρχης δεν είναι κηρυγμένα μνημεία και το κυριότερο δεν αναφέρονται στο βιβλίο του Ι. Κουμανούδη: «Ναοί και Ναΰδρια της Νήσου Θήρας». Το βιβλίο αυτό είναι πολύ σημαντικό και σε αυτό στηρίζονται όλοι οι μετέπειτα ερευνητές της Σαντορίνης, γιατί ο συγγραφέας … κατέγραψε τα πάντα τη δεκαετία του ’50- πριν γίνει ο σεισμός. Το πιο πιθανόν είναι συνεπώς ότι πρόκειται για πολύ νεώτερα εκκλησάκια χωρίς ενδιαφέρον. Κατόπιν αυτών-συνεχίζει-δεν υπάρχει ουσιαστική αντίρρηση, διότι λίγο πιο δίπλα λειτουργεί ανεξέλεγκτη χωματερή, πάρα πολύ επιβλαβής και με τη συγκεκριμένη εγκατάσταση θα σταματήσει η βλάβη αυτή». Η εν λόγω γνωμοδότηση, η οποία περιέχει και τους όρους και προϋποθέσεις υπό της οποίες θα πρέπει να δοθεί η σχετική έγκριση, υιοθετήθηκε από την προσβαλλόμενη ΥΠΠΑΙΘΠΑ/ΓΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/Φ.21/32656/14949/2215/1178/ 5.3.2013 απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Συγκεκριμένα, οι όροι υπό τους οποίους εγκρίθηκε το αίτημα του παρεμβαίνοντος Δήμου είναι οι εξής: “1. Η Ο.Ε.Δ.Α. να χωροθετηθεί στη βόρεια λεκάνη των ορυχείων, καθώς σε αυτήν δεν σώζεται το στρώμα της μαυρόης και η περιοχή δεν έχει οπτική επαφή με την υπόλοιπη έκταση των ορυχείων, όπου βρίσκονται τα προϊστορικά κατάλοιπα και τα δύο ναΰδρια των μεταβυζαντινών χρόνων. 2. Όλες οι εργασίες θα πραγματοποιηθούν υπό την εποπτεία των συναρμοδίων Εφορειών Αρχαιοτήτων ΚΑ΄ Ε.Κ.Π.Α, και 2ης Ε.Β.Α. 3. Να μην εμποδίζεται η πρόσβαση στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο στις αρμόδιες Υπηρεσίες της Γ.Γ. Πολιτισμού του ΥΠΑΙΠΘΑ και στους ειδικούς επιστήμονες. 4. Να μην θιγεί το στρώμα της μαυρόης και να ληφθεί, με δαπάνη του έργου και σε συνεργασία με την ΚΑ΄ Ε.Κ.Π.Α., κάθε μέριμνα για την προστασία των αποκαλυφθέντων οικιστικών καταλοίπων. 5. Η τελική μελέτη της Ο.Ε.Δ.Α. να υποβληθεί προς έγκριση στις αρμόδιες Υπηρεσίες της Γ.Γ. Πολιτισμού του ΥΠΑΙΠΘΑ. 6. Μετά τη διακοπή λειτουργίας της Ο.Ε.Δ.Α. να αποκατασταθεί πλήρως ο χώρος. 7. Οι ανωτέρω όροι να περιληφθούν στην προς εκπόνηση Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων”. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την 23732/23.9.1972 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών όλη η νήσος Θήρα έχει χαρακτηρισθεί ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (Β΄ 820), ενώ με την 23732/22.12.1972 απόφαση του ίδιου Υπουργού όλη η νήσος έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικός τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (Β΄ 1127). Τέλος, με το από 16.2.1990 π.δ. (Δ΄ 139), όπως τροποποιήθηκε με το από 27.4.2012 π.δ. (Δ΄ 144), καθορίστηκε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου στο νησί της Θήρας, όπως δε προκύπτει από το υπ’ αριθμ. Τ.Π.Θ.407/17.3.2015 έγγραφο της Υπηρεσίας Δόμησης Θήρας, ο επίδικος χώρος βρίσκεται εν μέρει εντός της ζώνης ΙΙΙ της Ζ.Ο.Ε. Θήρας όπου, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 3.3. του π.δ/τος καθορισμού της, επιτρέπονται, μεταξύ άλλων, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΧΥΤΑ, ΧΤΥ, ΣΜΑ, ΚΔΑΥ και, εν μέρει, εντός της ζώνης Ι, όπου, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 1 του εν λόγω π.δ/τος, “απαγορεύεται η δόμηση ή αλλοίωση της μορφολογίας του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος”.
Επειδή, με την προσβαλλόμενη ατομική διοικητική πράξη δόθηκε η από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας κατ’ αρχήν έγκριση εγκατάστασης Ο.Ε.Δ.Α. της νήσου Θήρας σε περιοχή που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος. Η έγκριση αυτή βασίσθηκε στην ομόφωνη σχετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το οποίο, όπως προκύπτει από τα αναφερόμενα στην προηγούμενη σκέψη, είχε πλήρη γνώση όλων των παραμέτρων της υπόθεσης, αναφορικά τόσο με το είδος και τη σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων της επίδικης περιοχής, όσο και με την αξιολόγησή της σε σχέση με τις πιθανές άλλες υποψήφιες τοποθεσίες του νησιού για την εγκατάσταση του Ο.Ε.Δ.Α. Ειδικότερα, οι προϊστάμενοι των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού εισηγήθηκαν την έγκριση του σχετικού αιτήματος του παρεμβαίνοντος Δήμου, όχι μόνον διότι η επίμαχη θέση κρίθηκε ως η καταλληλότερη βάσει της βαθμολόγησής της από την ειδική τεχνική μελέτη “Εντοπισμός και επιλογή θέσεων Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων Δήμου Θήρας”, αλλά και διότι, σύμφωνα με την διαπίστωση της προϊσταμένης της ΚΑ Εφορείας Προϊστορικών – Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με την επιλογή της εν λόγω θέσης θα καταργηθεί ο Χ.Α.Δ.Α. που λειτουργεί στο άμεσο περιβάλλον άλλου αρχαιολογικού χώρου του ορυχείου «Καραγιώργη», έχοντας, μάλιστα, εισχωρήσει σε αυτόν, ενώ οι λοιπές θέσεις της ανωτέρω μελέτης, «στο σύνολό τους, περιλαμβάνονται σε αρχαιολογικούς χώρους και βρίσκονται πλησίον, ή εντός Ζωνών Προστασίας Αρχαιοτήτων». Περαιτέρω και αναφορικά με τις αρχαιότητες που έχουν εντοπισθεί στην επίμαχη θέση, τόσο στη γνωμοδότηση της αρμόδιας ΚΑ Εφορείας Προϊστορικών – Κλασσικών Αρχαιοτήτων όσο και σε εκείνη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η οποία αξιολόγησε τις σχετικές εισηγήσεις των προϊσταμένων των αρμοδίων υπηρεσιών, φωτογραφικό υλικό καθώς και τις απόψεις των ενδιαφερομένων πλευρών (δηλαδή εκπροσώπου των κατοίκων του όμορου οικισμού του Μεγαλοχωρίου και του παρεμβαίνοντος Δήμου), περιέχονται συγκεκριμένοι όροι που επαναλαμβάνονται και στην προσβαλλόμενη πράξη, σύμφωνα με τους οποίους ο Ο.Ε.Δ.Α. θα πρέπει να καταλάβει το τμήμα εκείνο της συνολικής διαθέσιμης έκτασης όπου όχι μόνον δεν διασώζεται πλέον το στρώμα της «μαυρόης», αλλά δεν υπάρχει ούτε καν οπτική επαφή με τα ανευρεθέντα προϊστορικά κατάλοιπα. Σε κάθε δε περίπτωση, από την εν λόγω εγκατάσταση δεν θα πρέπει να θιγεί το όποιο στρώμα «μαυρόης» συνεχίζει να υφίσταται καθώς και τα αποκαλυφθέντα, δηλαδή τα εντοπισμένα και μη ερευνημένα ακόμα, προϊστορικά οικιστικά κατάλοιπα του χώρου. Εξάλλου, και η προϊσταμένη της 2ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αν και αρχικά είχε διατυπώσει επιφυλάξεις, στην εισήγησή της ενώπιον του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου προέβη στη διαπίστωση ότι τα δύο ναΰδρια, με τα οποία, μάλιστα, δεν θα έχει οπτική επαφή ο προβλεπόμενος Ο.Ε.Δ.Α., όχι μόνον δεν είναι κηρυγμένα, αλλά δεν παρουσιάζουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ενόψει του ότι όλη η νήσος Θήρα έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικός τόπος και ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ενόψει της αρχής ότι κάθε περιοχή ή νήσος φέρει, από την πλευρά της διαχείρισης των απορριμμάτων, τα δικά της βάρη, χωρίς να είναι επιτρεπτή η μετάθεση του προβλήματος σε άλλη νήσο, και του γεγονότος ότι θα υποβληθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού για νεώτερη έγκριση η τελική μελέτη του Ο.Ε.Δ.Α., στην οποία, βάσει της ήδη χορηγηθείσας έγκρισης, η οποία καθ’ εαυτή δεν είναι αναγκαίο να επανεξετασθεί, και εντός του πλαισίου της, θα αποτυπώνονται με ακρίβεια τα όρια, η έκταση της επιχειρούμενης εγκατάστασης καθώς και οι θέσεις των κτιρίων, θα περιγράφονται αναλυτικά οι μέθοδοι διαχείρισης και επεξεργασίας των απορριμμάτων και θα εκτίθενται οι επιπτώσεις της λειτουργίας του στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον της περιοχής, όπως και οι προτεινόμενοι τρόποι αντιμετώπισής τους, η προσβαλλόμενη πράξη, έχοντας σταθμίσει όλους τους υφιστάμενους παράγοντες, παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένη. Δεν ασκεί δε εν προκειμένω επιρροή ούτε επηρεάζει τη νομιμότητα της εν λόγω αιτιολογίας το γεγονός ότι η θέση που υποδείχθηκε ως η δεύτερη καταλληλότερη με την μελέτη φέρεται ότι ευρίσκεται εκτός ορίων αρχαιολογικού χώρου, δεδομένου ότι το στοιχείο αυτό ρητά συνεκτιμήθηκε κατά της έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης και αναφέρθηκε ότι πρόκειται απλώς για περιοχή, στην οποία δεν έχει ακόμη διενεργηθεί συστηματική ανασκαφική έρευνα. Συνεπώς, ο περί του αντιθέτου λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, με την προσβαλλόμενη πράξη εξετάστηκε από πλευράς και μόνον αρχαιολογικού νόμου το ζήτημα της πρόκλησης ή όχι βλάβης από την επίμαχη εγκατάσταση του Ο.Ε.Δ.Α. στους αρχαιολογικούς χώρους της νήσου. Σύμφωνα δε με τα ήδη εκτεθέντα, η προσβαλλόμενη πράξη αντιμετώπισε το εν λόγω ζήτημα με νόμιμη και επαρκή αιτιολογία. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ανεξαρτήτως εάν η επίδικη εγκατάσταση επιτρέπεται από το κανονιστικό χωροταξικό πλαίσιο της νήσου Θήρας και δεδομένου ότι, πάντως, ο επίμαχος χώρος δεν ευρίσκεται, κατά το εν προκειμένω κρίσιμο μέρος του, σε ζώνη Α απόλυτης απαγόρευσης, κατά την έννοια του άρθρου 13 του ν.3028/2002, ο προβαλλόμενος λόγος ακυρώσεως ότι η προσβαλλόμενη πράξη έχει εκδοθεί κατά παράβαση της ΚΥΑ 114218/1997 (Β΄ 1016) περί κατάρτισης πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η εγκατάσταση ΧΥΤΑ, μεταξύ άλλων, εντός κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου (άρθρο 3.1.1.), είναι απορριπτέος ως αβάσιμος εφόσον, ενόψει των ήδη εκτεθέντων για το επιτρεπτό της εγκατάστασης της επίμαχης μονάδας στο συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο, δεν τίθεται, κατά συνεκδοχή, ούτε θέμα παράβασης της διάταξης αυτής από την προσβαλλόμενη πράξη. Συναφώς, είναι απορριπτέος και ο ισχυρισμός ότι η προσβαλλόμενη πράξη δεν έλαβε υπόψη της τόσο τον όμορο οικισμό των Μεγαλοχωρίου, ο οποίος είναι μεταξύ εκείνων των οικισμών που έχουν χαρακτηρισθεί παραδοσιακοί με το από 19.10.1978 π.δ. (Δ΄ 594), όσο και την γενικότερη φυσιογνωμία και αισθητική της περιοχής.
Επειδή, προβάλλεται ότι, όταν εκδόθηκαν οι προσβαλλόμενες πράξεις, δεν υπήρχε η εγκριτική απόφαση της μελέτης για τη χωροθέτηση του ΟΕΔΑ διότι η υπ’ αριθμ. 295/24.7.2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του παρεμβαίνοντος Δήμου περί έγκρισης της προαναφερόμενης εκπόνησης ειδικής μελέτης για τον εντοπισμό και την επιλογή θέσεων ολοκληρωμένης εγκατάστασης διαχείρισης απορριμμάτων στη νήσο Θήρα είχε ήδη ακυρωθεί με την υπ’ αριθμ. 40891/5255/ 12.10.2012 απόφαση της Γενικής Γραμματέως Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι η ακύρωση της ανωτέρω απόφασης ουδεμία επίδραση ασκεί επί της νομιμότητας της προσβαλλόμενης πράξης του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία εγκρίθηκε, από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας, το αίτημα του Δήμου Θήρας για την ίδρυση και λειτουργία Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην επίμαχη περιοχή, το οποίο, σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να υποβληθεί και ανεξάρτητα από την εκπόνηση της ανωτέρω ειδικής μελέτης.
Επειδή, μη προβαλλόμενου άλλου λόγου ακυρώσεως η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, ενώ πρέπει να γίνει δεκτή η παρέμβαση.