Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΄ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ WWF ΕΛΛΑΣ (Ιούνιος 2006)
-
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Τετάρτη 21 Ιουνίου 2006
Το Μάιο του 2005 το WWF Ελλάς παρουσίασε σε δημόσια εκδήλωση μια εκτενή έκθεση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας (Βλ. σχετικά το δικτυακό τόπο του: www.wwf.gr) που είχε εκπονήσει επιστημονική ομάδα. Τα μέσα ενημέρωσης, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και η κοινή γνώμη χαιρέτισαν αυτή την πρωτοβουλία. Ο λόγος ήταν προφανής. Σ’ ένα ενιαίο ευσύνοπτο κείμενο, που είχε συνταχθεί με επιστημονική αξιοπιστία, αποτυπώνονταν επιτέλους η κατάσταση του περιβάλλοντος εκεί που κυρίως πάσχει, δηλαδή στο επίπεδο όχι των κανόνων δικαίου αλλά της εφαρμογής τους.
Για πρώτη φορά αποδείχθηκε ό,τι ήταν γνωστό σε όλους. Η έκπτωση που υφίσταται το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον στη χώρα μας οφείλεται προπάντων στην ανεπάρκεια του ΥΠΕΧΩΔΕ και, γενικότερα, στην ολιγωρία της διοίκησης. Κυβέρνηση και διοίκηση αδυνατούν να τηρήσουν τις επιταγές του περιβαλλοντικού Συντάγματος και της κοινής νομοθεσίας. Επίσης δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει απέναντι τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στη διεθνή κοινότητα. Η αναντιστοιχία του ισχύοντος δικαίου και της εφαρμογής του στην πράξη έχει προσλάβει προ καιρού ακραίες διαστάσεις.
Ευχάριστη έκπληξη αποτελεί το γεγονός ότι το WWF Ελλάς επανέρχεται, παρουσιάζοντας μία συνοπτική τη φορά αυτή έκθεση για τις σχετικές εξελίξεις τον τελευταίο χρόνο (Βλ. σχετικά την Ετήσια ΄Εκθεση του WWF Ελλάς, Δεσμεύσεις χωρίς Εφαρμογή: Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα, στο www.wwf.gr). Έκπληξη, γιατί δυστυχώς η συνέχιση ανάλογων πρωτοβουλιών στη χώρα μας δεν είναι πάντοτε αυτονόητη. Ο αναγνώστης αποκτά έτσι μία σαφή εικόνα των προβλημάτων που διαπιστώνονται στην εφαρμογή ιδίως του κοινοτικού δικαίου. Θα περίμενε κανείς να σημειωθεί μικρή έστω πρόοδος. Από την προσεκτική ανάγνωσή της προκύπτει όμως ακριβώς το αντίθετο.
Τα πορίσματα της έκθεσης στις εννέα περιοχές γύρω από τις οποίες δομείται είναι πράγματι αποκαλυπτικά. Σε όλες -δηλαδή την πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες, την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και τις κλιματικές αλλαγές, τα ύδατα, το φυσικό περιβάλλον και την προστασία των ειδών, το θόρυβο, τα χημικά και τη βιοτεχνολογία, τα απόβλητα και τέλος τη βιομηχανία- παρατηρείται οπισθοδρόμηση. Ερωτάται λοιπόν, δίχως υπερβολή, διαθέτουμε περιβαλλοντική πολιτική;
Το ερώτημα έχει τεθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Τα τελευταία χρόνια ακολουθούμε ωστόσο, χωρίς προφάσεις, τον ολισθηρό δρόμο της αβασάνιστης κατασπατάλησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου μας. Θα μπορούσε λοιπόν να υποστηρίξει κανείς ότι όχι μόνο δεν έχουμε, αλλά και δεν ενδιαφερόμαστε να αποκτήσουμε αξιόπιστη περιβαλλοντική πολιτική. Στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της πολιτικής μας το περιβάλλον καταλαμβάνει, αν όχι την τελευταία, μία από τις τελευταίες θέσεις.
Για του λόγου το αληθές θα ήταν χρήσιμο να συμβουλευτεί κανείς τα παραρτήματα της έκθεσης του WWF Ελλάς. Εκεί αποτυπώνονται, με τρόπο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, η παράλειψη προσαρμογής του κοινοτικού δικαίου σε δεκαπέντε οδηγίες, η εκκρεμότητα έξι υποθέσεων στο ΔΕΚ και η εξέλιξη της διαδικασίας παραπομπής της Ελλάδας στο Δικαστήριο σε εικοσιδύο υποθέσεις. Και να σκεφθεί κανείς ότι στις περιπτώσεις που επιχειρούμε την εναρμόνιση του εθνικού προς το κοινοτικό δίκαιο τα ελλείμματα και οι στρεβλώσεις αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο καθώς επίσης ότι δυστροπούμε με κάθε μέσο να συμμορφωθούμε στις αποφάσεις του ΔΕΚ.