ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (Ιούνιος 2006)
-
Στ. Δήμας, Αποδελτίωση Αρθρων
Πέμπτη 8 Ιουνίου 2006
Ι
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Επίτροπο Διοικήσεως κα. Ηλιάνα Νικολάου για την πρωτοβουλία της να διοργανώσει αυτή την ομιλία, η οποία δείχνει ότι τα θέματα περιβάλλοντος προσελκύουν το ενδιαφέρον της κυπριακής κοινής γνώμης, της κυπριακής διοίκησης και των πολιτών. Είναι γεγονός ότι ο θεσμός του Εθνικού Διαμεσολαβητή ή του Επιτρόπου Διοικήσεως, όπως είναι γνωστός στην Κύπρο, είναι πολύ σημαντικός για την σωστή λειτουργία του κράτους. Ο ρόλος δε του Διαμεσολαβητή έχει ιδιαίτερη σημασία για το περιβάλλον, αφού τα σχετικά θέματα ενδιαφέρουν μεγάλο αριθμό πολιτών, οι οποίοι μεταφέρουν τα παράπονά τους και τους προβληματισμούς τους στο Διαμεσολαβητή.
ΙΙ
Πρόθεση μου είναι, αφού αναφερθώ στην εφαρμογή του περιβαλλοντικού κοινοτικού κεκτημένου στην Κύπρο, να επισημάνω παράλληλα τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Κύπρος και ιδιαίτερα τις κλιματικές αλλαγές.
Το κοινοτικό κεκτημένο σε θέματα περιβάλλοντος καλύπτει σήμερα ένα πολύ ευρύ φάσμα θεμάτων και αριθμεί 250 νομοθετικές πράξεις, εκ των οποίων οι 150 είναι οδηγίες. Η έγκαιρη και ορθή ενσωμάτωση του νομοθετικού αυτού κεκτημένου στο εθνικά δίκαια των κρατών μελών και η αποτελεσματική εφαρμογή του αποτελούν μία τεράστια πρόκληση τόσο για τις εθνικές αρχές όσο και για την Επιτροπή. Πράγματι, κάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου στην εσωτερική έννομη τάξη του. Από την πλευρά της η Επιτροπή, δυνάμει της Συνθήκης, εποπτεύει την ορθή εφαρμογή του και, αν διαπιστώσει την ύπαρξη παραβιάσεων, κινεί τις προβλεπόμενες νομικές διαδικασίες.
Εξαιτίας τόσο του πολύπλοκου χαρακτήρα της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας όσο και του ενδιαφέροντος των ευρωπαίων πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος, ο αριθμός των υποθέσεων που σχετίζονται με πιθανές ή διαπιστωμένες παραβιάσεις περιβαλλοντικού δικαίου είναι ο υψηλότερος σε σχέση με τους υπόλοιπους τομείς της κοινοτικής νομοθεσίας. Έτσι, από τις 5000 ανοιχτές υποθέσεις που εκκρεμούν στην Επιτροπή, οι 1200 αφορούν στην περιβαλλοντική νομοθεσία (δηλαδή ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 20%), ενώ κάθε χρόνο κατατίθενται 500 περίπου καταγγελίες για το περιβάλλον από πολίτες ή μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Χαίρομαι ιδιαίτερα που η Κύπρος έχει ελάχιστες υποθέσεις πιθανών ή διαπιστωμένων παραβιάσεων περιβαλλοντικού δικαίου. Πρέπει να τονίσω ότι οι κυπριακές αρχές αντιδρούν άμεσα στις επιστολές της Επιτροπής και δείχνουν εξαιρετική προθυμία να επιλύσουν τα όποια προβλήματα. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα βρίσκονται στο πλευρό τους για την όποια ενημέρωση και επιπλέον συνεργασία χρειάζεται. Με αυτόν τον τρόπο, η καλή συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και των κυπριακών αρχών θα βοηθήσει αποφασιστικά στην επίτευξη του απώτερου κοινού μας στόχου, που είναι η καθιέρωση μιας αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής.
Επίσης, είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος που η Κύπρος έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για την ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών χωρίς καθυστέρηση. Είναι, παραδείγματος χάριν, εντυπωσιακή η απόλυτη συμμόρφωση της Κύπρου με τα αυστηρά πρότυπα της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης για τα ύδατα κολύμβησης.
Ωστόσο, παραμένουν κάποια προβλήματα ενσωμάτωσης του κοινοτικού δικαίου. ΄Οταν εντοπίζονται, κοινοποιούνται στις κυπριακές αρχές, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις. Εδώ θέλω να υπογραμμίσω ότι είναι αναγκαίο να γίνονται οι νομικές διορθώσεις που ζητούνται, ώστε να αποφεύγονται οι καταδίκες της χώρας αλλά και να προωθούνται έγκαιρα οι δράσεις που η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει προς όφελος του περιβάλλοντος. Αξίζει να θυμηθούμε εδώ ότι μετά την τελευταία νομολογία του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (σε υπόθεση αλιείας) τα πρόστιμα που επιβάλλονται στα κράτη-μέλη είναι υψηλότατα.
ΙΙΙ
Τα προβλήματα που ανακύπτουν σε ό,τι αφορά στον τομέα της φύσης σχετίζονται με την έλλειψη προστασίας των περιοχών με σημαντικό περιβαλλοντικό ενδιαφέρον. Η Κύπρος φιλοξενεί μεγάλο αριθμών οικοτόπων και ειδών, συχνά σπάνιων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο των υποχρεώσεών της βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, έχει ταξινομήσει ένα αριθμό προστατευμένων περιοχών, οι οποίες θα ενταχθούν στο λεγόμενο δίκτυο NATURA 2000, το ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο προστατευμένων περιοχών.
Αλλά σημαντικές ελλείψεις παραμένουν, όπως η ταξινόμηση της περιοχής της χερσονήσου του Ακάμα, η οποία είναι από τις πιο γνωστές. Οι σχετικοί νόμοι για την ενσωμάτωση των δύο οδηγιών έχουν ήδη προβλέψει τα νομικά μέσα για την αποτελεσματική προστασία αυτών των περιοχών. Και γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την ανάπτυξη των κατάλληλων διαχειριστικών σχεδίων, τα οποία συγχρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι εσφαλμένη αντίληψη ότι οι περιοχές του NATURA 2000 είναι «αυστηρά προστατευμένες» περιοχές. Το πρόγραμμα καθορίζει τις περιοχές εκείνες, όπου η διατήρηση της φύσης μπορεί να συνδυαστεί με ανθρώπινες δραστηριότητες -όπως ο τουρισμός, η γεωργία-, με την προϋπόθεση ότι σέβονται τους οικοτόπους και τα είδη που υπάρχουν στην περιοχή.
Η Επιτροπή έχει ήδη επιστήσει την προσοχή των κυπριακών αρχών στην ανάγκη συμμόρφωσής τους με την κοινοτική νομοθεσία. Όμως, λόγω των δυσκολιών του εγχειρήματος, δεν έχει υπάρξει ακόμη οριστική λύση. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσω ότι η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση έχει διαθέσει κοινοτικούς πόρους για τη χρηματοδότηση του δικτύου και περιμένουμε την αξιοποίησή τους από τις κυπριακές αρχές.
Λύση σε πολλά από τα παραπάνω προβλήματα (διαχείριση αποβλήτων, αποχετευτικά και εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ 2000, κλπ) προσφέρουν τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής που αποτελούν τον βασικό μοχλό για την πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΙV
Σχετικά με την πολιτική συνοχής θα ήθελα να επισημάνω επιγραμματικά ότι τρεις είναι οι βασικοί άξονες της περιβαλλοντικής διάστασης της πολιτικής συνοχής, όπως αυτή εφαρμόζεται μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής:
1. Συμβατότητα με την περιβαλλοντική νομοθεσία
Κάθε έργο που λαμβάνει κοινοτική χρηματοδότηση στα πλαίσια της πολιτικής για την συνοχή πρέπει να είναι σύμφωνο με τους κανόνες της προστασίας και βελτίωσης του περιβάλλοντος και της σχετικής νομοθεσίας (εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων-Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), προστασία της φύσης, διαχείριση και προστασία των υδάτων, εκπομπές ρύπων, απόβλητα κλπ.).
2. Διάθεση πόρων για τη σωστή εφαρμογή ειδικών οδηγιών περιβάλλοντος
Τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής συμμετέχουν στη χρηματοδότηση σημαντικών επενδύσεων που επιβάλλονται από βασικές κοινοτικές οδηγίες στον τομέα του περιβάλλοντος, όπως είναι η χρηματοδότηση βιολογικών σταθμών που επιβάλλονται από την οδηγία 91/271, για την επεξεργασία αστικών λυμάτων ή υποδομών, για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, όπως ορίζουν οι οδηγίες 75/442 (Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα), 1999/31 (υγειονομική ταφή αποβλήτων κλπ). Ειδικώς μάλιστα το 50% του Ταμείου Συνοχής προορίζεται να χρηματοδοτήσει τέτοιου είδους έργα.
3. Ενσωμάτωση των αρχών περιβάλλοντος στην πολιτική συνοχής
Η πολιτική συνοχής δεν πρέπει απλώς να είναι συμβατή με την περιβαλλοντική νομοθεσία και να συμβάλλει στη σωστή εφαρμογή της, όπου απαιτούνται δαπανηρές υποδομές. Πρέπει να προχωρεί και ένα βήμα παραπέρα, να ενσωματώνει πλήρως την πολιτική περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι στον τομέα ενέργειας για παράδειγμα αναγνωρίζεται προτεραιότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις μεταφορές προτεραιότητα έχει ο σιδηρόδρομος, ενώ στη βιομηχανία προωθούνται οι καθαρές τεχνολογίες.
Στην περίοδο 2000-2006 ετέθησαν οι βάσεις, ώστε η προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος να αποτελεί σημαντικό και αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτικής συνοχής. Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύθηκαν περίπου 36δις € (27 από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και 9 από το Ταμείο Συνοχής) σε αμιγώς περιβαλλοντικά έργα, απαραίτητα για την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας του περιβάλλοντος, όπως η διαχείριση των αστικών λυμάτων και των στερεών αποβλήτων. Ταυτόχρονα προωθήθηκαν σημαντικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα θέματα προστασίας της φύσης, θέματα διαχειρίσεως αποβλήτων, θέματα εναλλακτικών μορφών ενέργειας.
Για την περίοδο 2007-2013 βρίσκεται στο τελικό στάδιο συζητήσεων τόσο το θέμα των πόρων στα διάφορα υποπρογράμματα όσο και ο τρόπος λειτουργίας των Διαρθρωτικών Ταμείων. Είναι εν τούτοις σίγουρο ότι το περιβάλλον και η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μία από τις προτεραιότητες της διευρυμένης Ευρώπης. Με βάση επομένως την ως τώρα εμπειρία, είναι επιτακτική η ανάγκη ο προγραμματισμός, ο οποίος έχει αρχίσει στις περισσότερες χώρες, να λάβει και στην Κύπρο πλήρως υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να επιφέρει σημαντική βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών.
Αναπόσπαστο και υποχρεωτικό μέρος αυτή τη φορά της προετοιμασίας αποτελεί και η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων και προγραμμάτων σύμφωνα με την οδηγία 2001/42/ΕΚ (γνωστή και ως Στρατηγική Εκτίμηση των Επιπτώσεων), η οποία δυστυχώς δεν έχει ενσωματωθεί πλήρως στην Κύπρο. Η οδηγία αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι εξασφαλίζει ότι οι ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εφαρμογή σχεδίων και προγραμμάτων, που αφορούν έργα υποδομής, λαμβάνονται υπόψη κατά την εκπόνησή τους και πριν από την έγκρισή τους μέσω μιας δημοκρατικής διαδικασίας πληροφόρησης και συμμετοχής των ίδιων των πολιτών.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχάσουμε και το πρόγραμμα ΕΙΡΕ, το οποίο μολονότι έχει μικρότερο προϋπολογισμό, σε σχέση με τα Διαρθρωτικά Ταμεία, έχει καθαρά περιβαλλοντικό χαρακτήρα και έχει συμβάλλει αποφασιστικά στη χρηματοδότηση σχεδίων με περιβαλλοντικό περιεχόμενο. Για την περίοδο 2007-2013, η Επιτροπή έχει προτείνει ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο το Life+, το οποίο φιλοδοξεί να καλύψει όλες τις πτυχές της περιβαλλοντικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων και δράσεων για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός του LIFE+ για την επταετή αυτή περίοδο ανέρχεται σε 2.2 δις€. Αυτό αντιστοιχεί σε 315 εκατομμύρια € ετησίως.
V
Θα ήθελα να αναφερθώ τώρα στις περιβαλλοντικές προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, στην αντιμετώπιση των οποίων καλείται να συμβάλει και η Κύπρος.
Ο τομέας των κλιματικών αλλαγών αποτελεί αναμφίβολα βασική προτεραιότητα. Η συνέχιση της προσπάθειας για την καταπολέμηση του φαινομένου των κλιματικών αλλαγών είναι καίριας σημασίας, αφού πρόκειται για μία παγκόσμια απειλή, η οποία έχει αποδειχθεί ότι θα έχει καταστροφικές συνέπειες, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Επιπλέον, ο τομέας των κλιματικών αλλαγών είναι σημαντικός, γιατί δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κυότο των Ηνωμένων Εθνών, τα 15 παλαιά κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί από κοινού να μειώσουν κατά 8%, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που προκαλούν τη θέρμανση του πλανήτη μέχρι το 2012. Όλα τα νέα κράτη μέλη, εκτός από την Κύπρο και την Μάλτα, έχουν επίσης επιμέρους στόχους μείωσης εκπομπών. Το Πρωτόκολλο τέθηκε σε εφαρμογή στις 16 Φεβρουαρίου του 2005. Οι διατάξεις του περιλαμβάνουν συγκεκριμένους στόχους μείωσης των εκπομπών για τις βιομηχανοποιημένες χώρες και είναι νομικά δεσμευτικές για τα συμβαλλόμενα μέρη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ήδη υιοθετήσει την απαιτούμενη νομοθεσία, προτού τεθεί σε ισχύ το Πρωτόκολλο, και τα κράτη μέλη έχουν κάνει βήματα προς την κατεύθυνση της μείωσης των εκπομπών. Ένα πολύ σημαντικό μέσο είναι το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως γνωρίζετε, την 1η Ιανουαρίου του 2005 ξεκίνησε η εφαρμογή του. Το σύστημα καλύπτει περίπου 12.000 βιομηχανικές μονάδες στα 25 κράτη μέλη, οι οποίες ευθύνονται για το ήμισυ περίπου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Σύστημα προσφέρει έναν οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο προστασίας της ατμόσφαιρας και θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις να επιτύχουν τους στόχους του Κυότο.
Στο πλαίσιο αυτό, όλα τα κράτη μέλη όφειλαν να συντάξουν Εθνικό Σχέδιο Κατανομής Εκπομπών, θέτοντας όριο στις συνολικές εκπομπές CO2 από τις εγκαταστάσεις που καλύπτει το σχέδιο, από το 2005 έως το 2007. Οι εταιρίες που θα επιτύχουν μείωση των ορίων εκπομπών τους (με την εισαγωγή οικολογικών τεχνολογιών για παράδειγμα) μπορούν να διαθέσουν το περίσσευμα εκπομπών που τους αναλογεί σε άλλες εταιρίες. Έτσι, υπάρχει οικονομικό κίνητρο για καθαρότερη και φιλικότερη προς το περιβάλλον λειτουργία. Οι εταιρίες που υπερβαίνουν την ποσότητα εκπομπών που τους αναλογεί και δεν αντισταθμίζουν την υπέρβαση αγοράζοντας κατανομές, θα υποστούν κυρώσεις.
Η Κύπρος δεν έχει επιμέρους δικούς της στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, όπως προανέφερα. Για το λόγο αυτό δεν έχει ενταχθεί στους μηχανισμούς που έχει δημιουργήσει η Επιτροπή για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κυότο. Θα ήθελα να ενθαρρύνω την Κύπρο να αναλάβει δράση για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, το οποίο είναι ένα σημαντικό διεθνές μέσο περιβαλλοντικής πολιτικής. Η Κύπρος θα πρέπει να δεσμευτεί και να προχωρήσει στη θέση στόχων για το Κυότο και επιπλέον να αρχίσει να καταβάλλει συγκεκριμένες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Παράλληλα, θα πρέπει να ιδρύσει σύντομα ένα αποτελεσματικό σύστημα αναφοράς για την παρακολούθηση των εκπομπών της χώρας. Θα ήθελα λοιπόν στο μέλλον να δω την Κύπρο να συνεπικουρεί την ευρωπαϊκή προσπάθεια εφαρμογής του Πρωτοκόλλου και να λαμβάνει ενεργό μέρος στη σημαντικότερη πρόκληση της επόμενης δεκαετίας-αλλά και πέρα από αυτή.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελεί επίσης μεγάλη πρόκληση για το μέλλον, και οι κλιματικές αλλαγές αναμένεται να ενισχύσουν αυτή την απειλή. Η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει αυτό το φαινόμενο από το 1992 στο πλαίσιο της Συνθήκης του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα. Σε επίπεδο κορυφής η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση έχει δεσμευτεί να αναστείλει την απώλεια βιοποικιλότητας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση ως το 2010, και μαζί με μεγάλο αριθμό άλλων κρατών, έχει υποσχεθεί να μειώσει σημαντικά τον παγκόσμιο ρυθμό απώλειας βιοποικιλότητας ως το 2010.
VΙ
Για την επίτευξη αυτών των στόχων χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια. Μόλις πριν από λίγες ημέρες το Κολλέγιο των Επιτρόπων υιοθέτησε την πρότασή μου για μια νέα Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο Αναστολή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2010-και μετά. Η Ανακοίνωση, χωρίς να εισηγείται την δημιουργία νέου νομοθετικού πλαισίου, δίνει έμφαση στην εφαρμογή της υφιστάμενης πολιτικής και εγκαινιάζει τη χρήση σαφών δεικτών για την αξιολόγηση της προόδου που συντελείται. Ελπίζω η Κύπρος να εντείνει τις προσπάθειές της για την αποτελεσματική διαχείριση των περιοχών Νatura 2000 και των υποστηρικτικών δράσεων και να ενισχύσει τη συμβολή της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης στη σημαντική μείωση του ρυθμού απώλειας βιοποικιλότητας.
Θα ήθελα, κλείνοντας, να τονίσω την μεγάλη σημασία που έχει για όλους μας η ορθή εφαρμογή του περιβαλλοντικού κοινοτικού κεκτημένου στην Κύπρο. Η συμμόρφωση με το περιβαλλοντικό κεκτημένο δεν αποτελεί μόνο νομική υποχρέωση έναντι της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Είναι υποχρέωση απέναντι στον ίδιο τον εαυτό μας, στο περιβάλλον που ζούμε και στις επόμενες γενεές, όπως επιτάσσει η αρχή της αειφορίας.
Η συμμόρφωση με το κεκτημένο απαιτεί επενδύσεις συχνά υψηλού κόστους, καθώς και τεχνογνωσία. Απαιτεί ακόμη και συναίνεση, που συνήθως χρειάζεται πολύ χρόνο. Πρόθεσή μου είναι να στηρίξω με όλα τα μέσα, χρηματοδοτικά και μη, την προσπάθεια της Κύπρου για έγκαιρη και ορθή συμμόρφωση και να χρησιμοποιήσω τη διαδικασία διαπιστώσεως παραβιάσεως μόνο στο μέτρο που δεν θα υπάρχει συμμόρφωση.
Ο τρόπος με τον οποίο κάθε κράτος διαχειρίζεται και προστατεύει το περιβάλλον του αποτελεί καθρέπτη του πολιτισμού του. Είναι αναγκαίο να δοθεί η απαιτούμενη προτεραιότητα στα έργα περιβάλλοντος σε εθνικό επίπεδο, και ακόμη να δοθεί ώθηση και στη παγκόσμια προσπάθεια για καταπολέμηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, που μας αφορούν όλους.
Κείμενο ομιλίας σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Επίτροπος Διοίκησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 26 Μαΐου 2006 στη Λευκωσία.
