ΣτΕ Ολ 212/2024 [Τροποποίηση της ΑΕΠΟ 2011 του έργου των Μεταλλείων Κασσάνδρας ως προς την εφαρμογή της ξηράς αποθέσεως αποβλήτων εμπλουτισμού στο Υποέργο Σκουριών]
Περίληψη
– Με την 212/2024 απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας απερρίφθη αίτηση ακυρώσεως σωματείων και φυσικών προσώπων (φερομένων ως κατοίκων ή δημοτών της ευρύτερης περιοχής εγκαταστάσεως του υποέργου Σκουριών των Μεταλλείων Κασσάνδρας) κατά της αποφάσεως με την οποίαν, κατόπιν εκπονήσεως Μελέτης Περιβάλλοντος (ΜΠ), ετροποποιήθη η ΑΕΠΟ του έτους 2011 του εν λόγω έργου [ΑΕΠΟ/2011] ως προς το συγκεκριμένο υποέργο. Με την απόφαση του Δικαστηρίου εκρίθησαν τα εξής:
1. Η υιοθετηθείσα με την προσβαλλομένη απόφαση μέθοδος διαχειρίσεως των αποβλήτων εμπλουτισμού του μεταλλείου των Σκουριών (αφύγρανση) προκειμένου το υποέργο να συμμορφωθεί με σχετικό όρο, ο οποίος είχε τεθεί κατά την αρχική αδειοδότησή του, με την ΑΕΠΟ/2011, συνεπάγεται, συνολικώς, ελάφρυνση των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του μεταλλείου, δεδομένου ότι, λόγω της εφαρμογής της, αποδεσμεύεται επιφάνεια δάσους, εμβαδού 325 στρεμμάτων, την οποίαν θα κατελάμβανε βάσει του αρχικού σχεδιασμού ο χώρος αποθέσεως αποβλήτων του Λοτσάνικου και επιτυγχάνεται η επί πλέον εξοικονόμηση ύδατος, λόγω της χρησιμοποιήσεως των ανακτωμένων από την αφύγρανση των αποβλήτων εμπλουτισμού υδάτων, ενώ η απόθεση στην εγκατάσταση του Καρατζά Λάκκου (ΕΟΕΔΕΑ) των αφυγρασμένων αποβλήτων εμπλουτισμού, τα οποία συνεχίζουν να συμπυκνώνονται κατά την διάρκεια της αποθέσεως σχηματίζοντας πιο σταθερές αποθέσεις εν σχέσει με τις αρχικώς αδειοδοτηθείσες, καθιστά την εγκατάσταση αυτήν ασφαλέστερη από περιβαλλοντικής απόψεως (ελαχιστοποίηση της πιθανότητος θραύσεως του αναχώματος) και ευνοεί την αποκατάσταση της τελικής επιφανείας της εγκαταστάσεως σε συμφωνία με το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής. Εν όψει τούτου, σε συνδυασμό και με την τεκμηρίωση από την ΜΠ της ανάγκης λειτουργικής βελτιώσεως του μεταλλείου των Σκουριών [το οποίο δεν κατατάσσεται, ως εκ του αντικειμένου του, άνευ ετέρου στην κατηγορία των δραστηριοτήτων εκείνων για τις οποίες απαιτείται η υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Κατηγορία Α1)], διά της αδειοδοτήσεως τεχνικής φύσεως, τροποποιήσεων, οι οποίες δεν μεταβάλλουν τον σχεδιασμό του υποέργου ούτε αλλοιώνουν ουσιωδώς την συνολική ταυτότητα και τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά του, την οποίαν η Διοίκηση αξιολόγησε ως επαρκή για την εφαρμογή και επί της τροποποιήσεως των αρχικώς εγκριθέντων περιβαλλοντικών όρων, νομίμως εκρίθη με την προσβαλλομένη απόφαση, η οποία ερείδεται επί των επιστημονικών δεδομένων της ΜΠ, ότι από την συνολική λειτουργία του μεταλλείου των Σκουριών δεν επέρχονται ουσιώδεις διαφοροποιήσεις στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τόσο του υποέργου των Σκουριών όσο και του έργου των Μεταλλείων Κασσάνδρας, με συνέπεια να μην είναι αναγκαία η εξ υπαρχής τήρηση της προβλεπομένης στον ν. 4014/2011 διαδικασίας εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων. Εξ άλλου, ουδεμίαν δύνανται να ασκήσουν επιρροήν επί της νομίμου και επαρκούς αιτιολογίας της προσβαλλομένης αποφάσεως οι επιφυλάξεις της αδειοδοτούσης αρχής (ΔΙΠΑ) ως προς το μη ουσιώδες των προταθεισών με την Μελέτη Περιβάλλοντος τροποποιήσεων, τις οποίες η Υπηρεσία αυτή διετύπωσε οικειοθελώς σε έγγραφό της προς τον αρμόδιο για την υπογραφή της προσβαλλομένης-τροποποιητικής ΑΕΠΟ Γενικό Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας [ΥΠΕΝ], αφ’ ενός διότι στις διατάξεις των άρθρων 6 και 11 παρ. 6 του ν. 4014/2011 και του άρθρου 7 της 167563/ΕΥΠΕ/2013 υπουργικής αποφάσεως δεν προβλέπεται διαδικασία διατυπώσεως “παρατηρήσεων-επιφυλάξεων” από την μόνη αρμόδια αδειοδοτούσα περιβαλλοντική αρχή προς άλλο όργανο του ΥΠΕΝ και, αφ’ ετέρου διότι η ίδια αδειοδοτούσα αρχή, κατόπιν συμπληρώσεως του φακέλου της τροποποιήσεως, βάσει των προτάσεων του ως άνω Γενικού Διευθυντού, αφού αξιολόγησε τις διαπιστώσεις, τις εκτιμήσεις και τις επιλογές της Μελέτης Περιβάλλοντος ως προς τις προταθείσες τροποποιήσεις, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μεταβολές τις οποίες θα επέφεραν οι τροποποιήσεις αυτές τόσο στο υποέργο των Σκουριών όσο και στο μείζον έργο των Μεταλλείων Κασσάνδρας δεν ήσαν ουσιώδεις.
2. Στο πλαίσιο του επικαιροποιημένου σχεδιασμού του μεταλλείου των Σκουριών, υπεβλήθη “Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων-Εγκατάσταση απόθεσης Υποέργου Σκουριών” (ΣΔΑ), ως αυτοτελές παράρτημα της ΜΠ. Από το επικαιροποιημένο ΣΔΑ σε συνδυασμό με το ΣΔΑ το οποίο είχε υποβληθεί κατά την αρχική αδειοδότηση προκύπτουν τα ακόλουθα: Τα παραγόμενα στο μεταλλείο απόβλητα κατόπιν της προσβαλλομένης τροποποιήσεως αποτελούνται από αδρανή στείρα εξορύξεως και απόβλητα εμπλουτισμού. Οι ίδιοι δε τύποι αποβλήτων προεβλέπετο να παράγονται στις μεταλλευτικές εγκαταστάσεις των Σκουριών ήδη κατά την αδειοδότηση των Μεταλλείων Κασσάνδρας με την ΑΕΠΟ/2011. Ο χαρακτηρισμός των αποβλήτων στο επικαιροποιημένο ΣΔΑ έγινε λαμβάνοντας υπ’ όψιν την 2009/360/ΕΚ απόφαση της Επιτροπής, με την οποία συνεπληρώθησαν οι ορισθείσες με την Οδηγία 2006/21/ΕΚ τεχνικές απαιτήσεις για τον χαρακτηρισμό των εξορυκτικών αποβλήτων και έχουν ακολουθηθεί οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί στον συγκεκριμένο τομέα στο πλαίσιο της Οδηγίας 2006/21/ΕΚ. Κατά τον αρχικό σχεδιασμό του υποέργου των Σκουριών εδόθη έμφαση στην διερεύνηση της τυχόν επικινδυνότητος των στερεών αποβλήτων του και η εκπόνηση των σχετικών μελετών ανετέθη στο Εργαστήριο Μεταλλουργίας του ΕΜΠ και στο Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του ΑΠΘ. Οι μελέτες αυτές, οι οποίες είχαν προσαρτηθεί και στο αρχικό ΣΔΑ, περιλαμβάνουν “δειγματοληψία αντιπροσωπευτικών δειγμάτων από την προτεινόμενη παραγωγική διαδικασία και συστηματική και διεξοδική διερεύνηση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών τους” και έχουν ενσωματωθεί στο Παράρτημα του επικαιροποιημένου ΣΔΑ. Εξ άλλου, όπως επίσης προκύπτει από το επικαιροποιημένο ΣΔΑ, κατόπιν της τροποποιήσεως του, διέποντος τον χαρακτηρισμό των αποβλήτων, νομοθετικού καθεστώτος και σε συμμόρφωση προς τις ως άνω μεταβολές, η παρεμβαίνουσα εταιρεία προέβη στην εκπόνηση μελέτης χαρακτηρισμού του “Αποβλήτου εμπλουτισμού Σκουριών” για την επαναξιολόγηση της επικινδυνότητος του αποβλήτου εμπλουτισμού του μεταλλείου. Η μελέτη αυτή έχει ενσωματωθεί στο ΣΔΑ με συνημμένη την τεχνική έκθεση του ΕΜΠ και εφήρμοσε, εκτός από το ως άνω νεώτερο νομοθετικό πλαίσιο, σειρά κατευθυντηρίων οδηγιών οι οποίες είχαν εκδοθεί, έως τον χρόνο συντάξεώς της, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων, ενώ “[γ]ια την εκτίμηση της επικινδυνότητας του αποβλήτου καταρτίσθηκε σχέδιο δειγματοληψίας…σύμφωνα με το πρότυπο CEN/TR 16365 ¨Χαρακτηρισμός αποβλήτων-Δειγματοληψία εξορυκτικών αποβλήτων¨ βάσει του οποίου προέκυψε το δείγμα στο οποίο πραγματοποιήθηκαν οι δοκιμές περιβαλλοντικού χαρακτηρισμού από το Εργαστήριο Μεταλλουργίας του ΕΜΠ”. Το ως άνω πρότυπο εξειδικεύει την τεχνική και την διαδικασία της δειγματοληψίας στα εξορυκτικά απόβλητα, “δίνει πρόσθετες και ειδικές πληροφορίες σχετικά με την δειγματοληψία για τον έλεγχο των αποβλήτων [αυτών] και την ανάπτυξη των κατάλληλων σχεδίων δειγματοληψίας”, ακολουθεί τις γενικές γραμμές που αναπτύσσονται στο προβλεπόμενο στο άρθρο 2 παρ. 7 της 2009/360/ΕΚ αποφάσεως της Επιτροπής πρότυπο ΕΝ 14899 για τον χαρακτηρισμό των αποβλήτων και είναι συμπληρωματικό αυτού. Το τελευταίο δε αυτό πρότυπο έχει εφαρμοσθεί εν προκειμένω για την παραγωγή αντιπροσωπευτικού δείγματος των αποβλήτων εμπλουτισμού του μεταλλείου. Τέλος, τα βασικά συμπεράσματα των προαναφερθεισών μελετών παρατίθενται στο ΣΔΑ. Κατόπιν των ανωτέρω, νομίμως εθεωρήθη με την προσβαλλομένη ΑΕΠΟ το κατατεθέν με τον φάκελο της τροποποιήσεως επικαιροποιημένο ΣΔΑ.
3. Η έκδοση της προσβαλλομένης-τροποποιητικής ΑΕΠΟ δεν αντίκειται στην αρχή της βιωσίμου μεταλλείας, διότι ούτε η τροφοδοσία του εργοστασίου μεταλλουργίας των Μεταλλείων Κασσάνδρας (στην θέση Μαντέμ Λάκκος) απετέλει κατά το αρχικό Επενδυτικό Σχέδιο της παρεμβαινούσης εταιρείας “Ελληνικός Χρυσός” τον αποκλειστικό παραγωγικό σκοπό του υποέργου των Σκουριών ούτε η κατασκευή εργοστασίου μεταλλουργίας έχει εγκαταλειφθεί, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της νέας Επενδυτικής Συμφωνίας (ν. 4785/2021), αλλά, αντιθέτως, η παρεμβαίνουσα εταιρεία υποχρεούται να υποβάλει πρόταση μεταλλουργίας. Σε περίπτωση δε απορρίψεως της προτάσεως αυτής, με συνέπεια την μη λειτουργία του εργοστασίου μεταλλουργίας, επιβάλλεται στην παρεμβαίνουσα πρόσθετο μεταλλευτικό τέλος έως την λήξη της Συμβάσεως. Επί πλέον, η νέα Επενδυτική Συμφωνία προβλέπει στο άρθρο 22.2 ότι η ισχύουσα για το έργο των Μεταλλείων Κασσάνδρας ΑΕΠΟ/2011 θα ανανεωθεί ή θα αντικατασταθεί προ της λήξεως της ισχύος της, ενώ η προσβαλλομένη τροποποιητική ΑΕΠΟ περιλαμβάνει ειδικό όρο, δυνάμει του οποίου η κρινομένη τροποποίηση δεν καταλαμβάνεται από την νέα Σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της παρεμβαινούσης εταιρείας, ο οποίος δεν πλήσσεται με την αίτηση ακυρώσεως.
Δύο μέλη της συνθέσεως διετύπωσαν την γνώμη ότι η προσβαλλομένη ΑΕΠΟ είναι μη νόμιμη διότι, εν όψει των περιληφθεισών στο έγγραφο της αδειοδοτούσης αρχής επιφυλάξεων ως προς τον μη ουσιώδη χαρακτήρα της επιδίκου τροποποιήσεως και της διατυπωθείσης στο αυτό έγγραφο εκτιμήσεώς της ότι η επιχειρουμένη τροποποίηση της ΑΕΠΟ/2011 ήταν ουσιώδης, η Διοίκηση ώφειλε με ειδική αιτιολογία, η οποία ελλείπει εν προκειμένω, να καταλήξει στην περί του αντιθέτου κρίση της.
Πρόεδρος: Δ. Σκαλτσούνης
Εισηγητής: Ρ. Γιαννουλάτου
Πηγή: www.adjustice.gr
