ΣτΕ 1689/2023 [Νόμιμη τοποθέτηση οικίσκων για τη στέγαση της προσχολικής αγωγής στον προαύλιο χώρο διδακτηρίων]
Περίληψη
– Οι προσβαλλόμενες πράξεις, δυνάμει των οποίων επετράπη η τοποθέτηση οικίσκων για τη στέγαση της προσχολικής αγωγής στον προαύλιο χώρο του 8ου Γυμνασίου και Λυκείου Αθηνών, εκδόθηκαν στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος του Δήμου Αθηναίων για το 6ο Διαμέρισμα των Αθηνών, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 220 του ν. 4610/2019. Οι διατάξεις αυτές εξυπηρετούν προεχόντως σκοπούς χωροταξικούς και πολεοδομικούς, καθώς και την εν γένει οργάνωση της δόμησης προκατασκευασμένων αιθουσών στον αύλειο χώρο μονάδων διαφορετικής βαθμίδας εκπαίδευσης. Ενόψει του προέχοντος αυτού χαρακτήρα των ειδικών νομοθετικών διατάξεων που διέπουν την έκδοση των προσβαλλόμενων πράξεων, η υπόθεση υπάγεται στην αρμοδιότητα του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικράτειας. Η κρινόμενη αίτηση, καθ’ ο μέρος στρέφεται κατά της πρώτης προσβαλλόμενης πράξεως του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων, η οποία δεν έχει ατομικό χαρακτήρα, δεν υπάγεται στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Διοικητικού Εφετείου αλλά στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικράτειας. Δεδομένου δε ότι και η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη περί χορηγήσεως εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας για την κατασκευή των οικίσκων, αποβλέπει στην υλοποίηση του αυτού έργου και είναι συναφής με την πρώτη, η κρινόμενη αίτηση δέον να κρατηθεί προκειμένου να εκδικαστεί από το Συμβούλιο της Επικράτειας στο σύνολό της και να μην παραπεμφθεί εν μέρει στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται, ως προς την πράξη αυτή, τούτο δε για λόγους οικονομίας της δίκης και κατ’ εφαρμογή της δικονομικής δυνατότητας που παρέχεται με τη διάταξη του άρθρου 34 παρ. 1 του ν. 1968/1991.
Προβάλλεται ότι η τοποθέτηση οικίσκων για τη στέγαση της προσχολικής αγωγής στον προαύλιο χώρο των διδακτηρίων, η οποία περιορίζει και να υποβαθμίζει τον χώρο αυτό, εκφεύγει του σκοπού του κληροδοτήματος “Μιχαήλ Κ. Νομικού”, ο οποίος συνίστατο στη δημιουργία σχολείων στο κληροδοτηθέν ακίνητο, και όχι νηπιαγωγείων, τα οποία, άλλωστε, δεν υπήρχαν κατά τον χρόνο σύνταξης της διαθήκης (1900), τούτο δε συνιστά παραβίαση του άρθρου 109 παρ. 1 του Συντάγματος. Ο Δήμος Αθηναίων, προκειμένου να επιτρέψει, κατά μεταβολή του κοινωφελούς σκοπού του κληροδοτήματος, την εγκατάσταση της προσχολικής αγωγής στα διδακτήρια “Μιχαήλ Κ. Νομικού”, με σκοπό την επωφελέστερη αξιοποίηση των διδακτηρίων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 109 παρ. 2 του Συντάγματος και στο άρθρο 10 του ν. 4182/2013, όφειλε, πριν από τη λήψη της πρώτης προσβαλλόμενης αποφάσεώς του, να υποβάλει σχετική αίτηση στο αρμόδιο κατά το άρθρο 825 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας δικαστήριο, μη πράττοντας δε τούτο κατέστησε την προσβαλλόμενη απόφασή του ακυρωτέα. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως προβαλλόμενος άνευ εννόμου συμφέροντος από τους αιτούντες, διότι η εκτέλεση της βούλησης του διαθέτη, κατ’ επίκληση της οποίας ο λόγος αυτός προβάλλεται, δεν συνδέεται με τις δημοσίου δικαίου υποχρεώσεις των δύο πρώτων εκ των αιτούντων, ως υπεύθυνων για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων τα οποία διευθύνουν, ούτε και με τους καταστατικούς σκοπούς του τρίτου αιτούντος σωματείου. Ούτε δε η ιδιότητα του εκτελεστή της διαθήκης, αυτή και μόνη, παρέχει στον πρώτο αιτούντα έννομο συμφέρον να αμφισβητήσει τον νομοθετικό σκοπό της εγκατάστασης των οικίσκων προσχολικής αγωγής στους αύλειους χώρους των σχολικών μονάδων του Δήμου Αθηναίων, σε δύο εκ των οποίων λειτουργούν τα Διδακτήρια του επίμαχου κληροδοτήματος.
Προβάλλεται ότι, εφόσον είχε κινηθεί η διαδικασία κήρυξης των Διδακτηρίων “Μιχαήλ Κ. Νομικός” ως νεώτερου μνημείου, με την κατάθεση σχετικής αίτησης από το αιτούν σωματείο, ο Δήμος Αθηναίων όφειλε να μην προχωρήσει σε οικοδομικές εργασίες στον προαύλιο χώρο των διδακτηρίων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 παρ. 3 του ν. 4067/2012, σε κάθε δε περίπτωση όφειλε να ζητήσει τη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 7 παρ. Ια και 1β του ν. 4495/2017. Και ο λόγος αυτός ακυρώσεως είναι απορριπτέος, προεχόντως διότι ερείδεται στην εσφαλμένη προϋπόθεση ότι πρόκειται για την ανέγερση μόνιμων κατασκευών, δυνάμενων να επιφέρουν βλάβη σε χώρο με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, ενώ, όπως προκύπτει από τις επίμαχες νομοθετικές διατάξεις πρόκειται για την ανέγερση προσωρινών και πρόχειρων οικίσκων, οι οποίοι εξυπηρετούν ειδικό σκοπό και έχουν περιορισμένο χρόνο λειτουργίας, ουδεμία δε ουσιώδης βλάβη δύναται να προκύψει στο πολιτιστικό περιβάλλον από κατασκευές με τα εν λόγω χαρακτηριστικά.
Προβάλλεται ότι δεν είναι σύμφωνη με το άρθρο 29 παρ. 2 του ν. 4495/2017, η έκδοση της (δεύτερης) προσβαλλόμενης πράξεως, διότι, σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, η έκδοση πράξεως εγκρίσεως εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, αντί της εκδόσεως οικοδομικής άδειας, προϋποθέτει ότι η αξία των εργασιών δόμησης δεν υπερβαίνει το ποσό των 25.000 ευρώ, στην προκειμένη, όμως, περίπτωση, ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 488.000 ευρώ περίπου. Ανεξαρτήτως του παραδεκτού της προβολής του λόγου αυτού ακυρώσεως, ενόψει της αοριστίας του ο λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος. Τούτο διότι η αξία των εργασιών δόμησης, την οποία επικαλούνται οι αιτούντες, αναφέρεται στο σύνολο των εργασιών δόμησης που επρόκειτο να λάβουν χώρα σε αύλειους χώρους σχολείων στον Δήμο Αθηναίων, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του Δήμου και όχι ειδικώς στις εργασίες για την ανέγερση οικίσκων στον αύλειο χώρο του 8ου Γυμνασίου και Λυκείου Αθηνών, ως προς το οποίο και μόνο ασκείται παραδεκτώς η κρινόμενη αίτηση.
Ενόψει των στοιχείων του φακέλου, λαμβανομένης δε ιδιαιτέρως υπόψη της, νομοθετικώς αναγνωρισμένης ως επείγουσας ανάγκης για άμεση εφαρμογή της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, η οποία, εν μέσω μάλιστα της πανδημίας του covid-19, υπαγόρευσε την προσωρινή λύση της εγκατάστασης οικίσκων σε αύλειους χώρους σχολείων. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι δυνατές εναλλακτικές λύσεις εξετάστηκαν επαρκώς, είναι δε νομίμως αιτιολογημένη η προσβαλλόμενη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων από την άποψη αυτή.
Πρόεδρος: Αικ. Χριστοφορίδου
Εισηγητής: Θ. Ζιάμου
