ΠΕ ΣτΕ 109/2023 [Έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) περιοχής στη θέση “Κολυμπήθρες” Δ.Κ. Νάουσας Πάρου, καθορισμός χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης και περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ]

– Δημοσιεύθηκε από το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ το Πρακτικό Επεξεργασίας «Έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) περιοχής στη θέση “Κολυμπήθρες” Δ.Κ. Νάουσας Πάρου, καθορισμός χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης και περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ»

Βασικές σκέψεις

Με το υπό επεξεργασία σχέδιο προεδρικού διατάγματος επιχειρείται η έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) σε περιοχή στη θέση “Κολυμπήθρες” της Δ.Κ. Νάουσας του Δήμου Πάρου (ν. Κυκλάδων), καθώς και ο καθορισμός χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης και η περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ. Το σχέδιο προτείνεται από τους Υφυπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σύμφωνα με την εξουσιοδότηση της παρ. 3β του άρθρου 8 του
ν. 4447/2016 (Α’ 241), ύστερα από την 11/2023 γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), συνυπογράφεται δε από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, διότι μεταβάλλει τις χρήσεις γης, καθώς και τους όρους και περιορισμούς δόμησης, επί εκτάσεως που διέπεται από την αρχαιολογική νομοθεσία. Όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο, το παρόν σχέδιο προωθείται για τη ρύθμιση των χρήσεων γης και των λοιπών όρων δόμησης, κατά παρέκκλιση του εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) Πάρου (ΑΑΠ 148/2012) και της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Κολυμπηθρών (Δ’ 533/1988), σε ακίνητα συνολικής έκτασης 327,84 στρ., προκειμένου η περιοχή να λειτουργήσει ως ζώνη οργανωμένης ήπιας τουριστικής ανάπτυξης υπερτοπικής κλίμακας.
Ο νομοθέτης προέβη στη μεταρρύθμιση του συστήματος χωρικού σχεδιασμού (χωροταξικού και πολεοδομικού) αρχικώς με τον
ν. 4269/2014 (Α’ 142) και ακολούθως με τον ν. 4447/2016 (Α’ 241). Ο τελευταίος αυτός νόμος κατάργησε, με το άρθρο 14, τα άρθρα 1 έως 13α του ν. 4269/2014 και καθιέρωσε – στο πρότυπο του προηγουμένου νόμου – σύστημα σχεδιασμού με σκοπό, κατά την εκτίμηση της οικείας αιτιολογικής έκθεσης, την ενίσχυση της αναπτυξιακής προοπτικής της Χώρας, την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης (ΣτΕ Ολομ. 2564/2022 σκ. 15). Κατά το άρθρο 1 του νόμου αυτού, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με την παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4759/2020 (Α’ 245/9.12.2020), ως χωροταξικός σχεδιασμός νοείται “ο σχεδιασμός, που εκπονείται σε εθνική ή περιφερειακή κλίμακα, με τον οποίο τίθενται οι μεσοπρόθεσμοι ή και μακροπρόθεσμοι στόχοι της ανάπτυξης και οργάνωσης του χώρου, καθώς και οι γενικές κατευθύνσεις και οι αναγκαίες, όπου απαιτείται, ρυθμίσεις, για τη διαμόρφωση των οικιστικών περιοχών, των περιοχών ασκήσεως παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και των περιοχών προστασίας” (παρ. 1 περ. δ’), ενώ ως πολεοδομικός νοείται “ο σχεδιασμός, με τον οποίο καθορίζονται οι κανόνες για τη χρήση, τη δόμηση και την εν γένει εκμετάλλευση του εδάφους στον αστικό χώρο και την ύπαιθρο” (παρ. 1 περ. ε’). Στο ίδιο άρθρο καθορίζονται ως “οργανωμένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων” οι περιοχές που αναπτύσσονται, βάσει ολοκληρωμένου σχεδιασμού, προκειμένου να λειτουργήσουν κατά κύρια ή αποκλειστική χρήση ως οργανωμένοι χώροι για την ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (άρθρο 1 παρ. 1 περ. ιγ’). Περαιτέρω, ως οργανωμένες μορφές ανάπτυξης δραστηριοτήτων ορίζονται, εκτός από τους οργανωμένους υποδοχείς δραστηριοτήτων της περ. ιγ’, τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα του άρθρου 8 του ν. 4002/2011 (Α’ 180) και τα Μικτά Τουριστικά Καταλύματα Μικρής Κλίμακας του άρθρου 10Α του ν. 4002/2011. Εξάλλου, κατά το άρθρο 2 του νόμου, όπως ισχύει κατόπιν της τροποποιήσεως και αντικαταστάσεώς του με την παρ. 1 του άρθρου 99 του ν. 4685/2020 (A’ 92), ο χωρικός σχεδιασμός “ασκείται σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και διακρίνεται, ανάλογα με τον χαρακτήρα του, σε χωροταξικό ή πολεοδομικό” (παρ. 1). Στην κατηγορία του χωροταξικού σχεδιασμού υπάγονται, μεταξύ άλλων, τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια του άρθρου 5 (πρώτο επίπεδο) και τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια του άρθρου 6 (δεύτερο επίπεδο), ενώ στην κατηγορία του πολεοδομικού σχεδιασμού υπάγονται τα πολεοδομικά σχέδια τα οποία εκπονούνται σε τοπική κλίμακα και τα οποία διακρίνονται σε δύο επίπεδα σχεδιασμού. Στο πρώτο επίπεδο του πολεοδομικού σχεδιασμού περιλαμβάνονται: α) Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια του άρθρου 7, “τα οποία ρυθμίζουν τη βιώσιμη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της εδαφικής περιφέρειας μιας ή περισσοτέρων Δημοτικών Ενοτήτων” [και αποτελούν την εξέλιξη των ΓΠΣ και των ΣΧΟΟΑΠ της προϊσχυσάσης πολεοδομικής νομοθεσίας (άρθρο 7 παρ. 14)] και β) Τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) του άρθρου 8, “τα οποία αποτελούν υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων” (παρ. 2). Περαιτέρω, στην παράγραφο 5 του τροποποιηθέντος, με την παρ. 1 του άρθρου 99 του ν. 4685/2020, άρθρου 2 του ν. 4447/2016, ορίζεται ότι, όπου στην νομοθεσία απαντώνται οι όροι “Τοπικό Χωρικό Σχέδιο” και “Ειδικό Χωρικό Σχέδιο”, νοούνται εφεξής, αντιστοίχως, το “Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο” [ΤΠΣ] και το “Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο” [ΕΠΣ]. Με το προαναφερθέν άρθρο 8 του ν. 4447/2016, προβλέπεται, ειδικότερα, η κατάρτιση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων “για τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη περιοχών ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων που μπορεί να λειτουργήσουν ως υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων υπερτοπικής κλίμακας ή στρατηγικής σημασίας, για τις οποίες απαιτείται ειδική ρύθμιση των χρήσεων γης και των λοιπών όρων ανάπτυξής τους” (παρ. 1 περ. α’ πρώτο εδάφιο). Τα ΕΠΣ αποτελούν σύνολα κειμένων, χαρτών και διαγραμμάτων με τα οποία καθορίζονται το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης και τα βασικά προγραμματικά μεγέθη, όρια πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών, οι χρήσεις γης, οι όροι και περιορισμοί δόμησης, οι σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις, ζώνες ειδικών πολεοδομικών κινήτρων, το οδικό δίκτυο, τα λοιπά μεταφορικά, τεχνικά και περιβαλλοντικά δίκτυα και υποδομές, τα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, μέτρα υποστηρικτικά της αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και διαχείρισης συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών, καθώς και κάθε άλλο μέτρο, όρος ή περιορισμός που απαιτείται, ώστε να καταστεί η περιοχή επέμβασης κατάλληλη είτε για τη δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων είτε για την πραγματοποίηση των προγραμμάτων και παρεμβάσεων της παρ. 1. Αν η περιοχή μελέτης του ΕΠΣ περιλαμβάνει ολόκληρες δημοτικές ενότητες, μπορεί επίσης να καθορίζονται σε αυτές Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (παρ. 1 περ. β’). Τα ΕΠΣ, τα οποία “πρέπει να εναρμονίζονται με τα Ειδικά και Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια” (παρ. 1 περ. β΄), εντάσσονται ιεραρχικώς στο πρώτο επίπεδο πολεοδομικού σχεδιασμού, μαζί με τα εγκεκριμένα ΤΠΣ του άρθρου 7 του ιδίου ν. 4447/2016, μπορούν δε να περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για όλα τα θέματα που ρυθμίζονται από ΤΠΣ και να τροποποιούν ακόμη τις ρυθμίσεις τους (παρ. 1 περ. δ’). Τα ΕΠΣ εγκρίνονται με προεδρικό διάταγμα, το οποίο εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων. Η αρμόδια υπηρεσία και τα αρμόδια Συμβούλια ελέγχουν και την εναρμόνιση του περιεχομένου των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια, καθώς και τη συμβατότητα με αντίστοιχα σχέδια (Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων, ΤΠΣ, ΕΠΣ) στην ίδια και σε όμορες δημοτικές ενότητες. Με το προεδρικό διάταγμα έγκρισης του ΕΠΣ “εγκρίνονται επίσης και οι κατευθύνσεις, όροι και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, τα οποία πρέπει να τηρούνται κατά την υλοποίηση και εξειδίκευση των ΕΠΣ, σύμφωνα με τη σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων” (παρ. 3 περ. β΄). Με τα ΕΠΣ δύνανται να καθορίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης ακόμη και κατά παρέκκλιση από τους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δόμησης, καθώς και από τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού και της εκτός σχεδίου δόμησης, κατόπιν ειδικής μελέτης και σχετικής επιστημονικής τεκμηρίωσης (παρ. 1 περ. δα’, όπως προστέθηκε με την παρ. 7 του άρθρου 119 του ν. 4819/2021, Α’ 129/23.7.2021). Οι ρυθμίσεις των ΕΠΣ είναι δεσμευτικές για όλα τα εκπονούμενα ΤΠΣ, καθώς και για κάθε ένταξη των περιοχών που καλύπτονται από ΕΠΣ σε σχέδιο πόλεως. Για την κατ’ εξαίρεση τροποποίηση των ορίων και ρυθμίσεων των ΕΠΣ, με τα ΤΠΣ, απαιτείται ειδική αιτιολογία και σύμφωνη γνώμη του φορέα υλοποίησης του σχεδίου, έργου ή προγράμματος. Εξάλλου, ενόψει της παρ. 2α του άρθρου 8, σύμφωνα με την οποία, “Για τα ΕΠΣ εφαρμόζονται, κατά περίπτωση, οι περ. α` έως δ` της παρ. 3 του άρθρου 7, σε συνάρτηση με τους επιδιωκόμενους κάθε φορά στόχους”, ισχύουν, και για τα ΕΠΣ, οι ακόλουθες ρυθμίσεις του άρθρου 7 που έχουν τεθεί, καταρχήν, για τα ΤΠΣ: “1. (…) 4. Μετά από την έγκριση των [ΕΠΣ/ΤΠΣ], κάθε οικιστική, παραγωγική ή άλλη ανάπτυξη επιτρέπεται, μόνον εφόσον είναι συμβατή με τις χρήσεις γης και τους λοιπούς όρους και περιορισμούς που καθορίζονται με αυτά. 5. Σε περιοχές που έχουν ήδη πολεοδομηθεί, οι χρήσεις γης που καθορίζονται με τα [ΕΠΣ/ΤΠΣ], κατισχύουν αυτών που είχαν καθορισθεί με το ρυμοτομικό σχέδιο, χωρίς καταρχήν να απαιτείται η αναθεώρηση του υφισταμένου ρυμοτομικού σχεδίου, προκειμένου οι χρήσεις του να προσαρμοσθούν στις χρήσεις του [ΕΠΣ/ΤΠΣ]. Αναθεώρηση του ρυμοτομικού σχεδίου απαιτείται μόνον εάν απαιτείται περαιτέρω εξειδίκευση των χρήσεων γης που καθορίζονται με το νέο [ΕΠΣ/ΤΠΣ], όπως όταν πρόκειται για τον καθορισμό νέου ή τον αποχαρακτηρισμό εγκεκριμένου κοινόχρηστου ή κοινωφελούς χώρου. Το [ΕΠΣ/ΤΠΣ] δύναται επίσης να τροποποιεί και να αναδιαμορφώνει τους ισχύοντες όρους δόμησης (όπως το τελευταίο εδάφιο της παρ. 5 προστέθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 119 του ν. 4819/2021, Α’ 129/23.7.2021). 6. (…) 7.α) Η κίνηση της διαδικασίας για τη σύνταξη [ΕΠΣ/ΤΠΣ] γίνεται είτε από τον οικείο Δήμο είτε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. [Τα ΕΠΣ/ΤΠΣ] υπόκεινται σε διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (όπως η περ. α’ της παρ. 7 τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου δέκατου ένατου του
ν. 4787/2021, Α’ 44/26.3.2021). β) Η έγκριση των [ΕΠΣ/ΤΠΣ] γίνεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων. (…) Η αρμόδια υπηρεσία και το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων ελέγχουν και την εναρμόνιση του περιεχομένου των [ΕΠΣ/ΤΠΣ] με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια, καθώς και την έλλειψη αντιφάσεων με αντίστοιχα σχέδια όμορων δημοτικών ενοτήτων. Επίσης, με το ανωτέρω προεδρικό διάταγμα: βα) εγκρίνονται και οι κατευθύνσεις, όροι και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, τα οποία πρέπει να τηρούνται κατά την εξειδίκευση και υλοποίηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, σύμφωνα με τη σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ββ) οριοθετούνται προσωρινά οι οριογραμμές των υφιστάμενων, εντός των προς πολεοδόμηση περιοχών, υδατορεμάτων, βγ) εγκρίνεται προκαταρκτική μελέτη γεωλογικής καταλληλότητας στις περιοχές, για τις οποίες δεν υπάρχει γεωλογική μελέτη. (…)”
Όπως προκύπτει από τις ανωτέρω διατάξεις, με τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) – Ειδικά Χωρικά Σχέδια κατά το άρθρο 8 του
ν. 4447/2016, όπως ίσχυε πριν από την αντικατάστασή του με το άρθρο 11 του ν. 4759/2020 (βλ. ΠΕ 121/2021) – τα οποία εκπονούνται στις περιπτώσεις για τις οποίες απαιτείται ειδική ρύθμιση των χρήσεων γης και των λοιπών όρων ανάπτυξης περιοχών, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να οργανωθούν και να αναπτυχθούν περιοχές που μπορεί να λειτουργήσουν ως υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων υπερτοπικής κλίμακας ή στρατηγικής σημασίας, καθορίζονται οι χρήσεις γης, οι όροι και περιορισμοί δόμησης καθώς και κάθε άλλο μέτρο, όρος ή περιορισμός που απαιτείται, ώστε να καταστεί η περιοχή επέμβασης κατάλληλη για τη δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων και τίθενται οι αναγκαίες ρυθμίσεις για την επίτευξη των σκοπών τους εντός της περιοχής επέμβασης (άρθρο 8 παρ. 1 περ. β’ και γ’). Ενόψει του επιδιωκόμενου με το ν. 4447/2016 σκοπού της εναρμόνισης μεταξύ των σχεδίων ανά επίπεδο σχεδιασμού (εθνικό, περιφερειακό, τοπικό), προς την κατεύθυνση άμβλυνσης της υφιστάμενης ιεραρχικής δομής και προώθησης της σύνθεσης και αλληλοτροφοδότησης μεταξύ των επιπέδων σχεδιασμού (ΠΕ 135/2018, 100/2018), οι πολεοδομικές ρυθμίσεις των ΕΠΣ δεν δύνανται να αντίκεινται, για οποιονδήποτε λόγο, προς τις γενικές κατευθύνσεις και ειδικότερες ρυθμίσεις των σχεδίων και πλαισίων του χωροταξικού σχεδιασμού, ανάλογα, πάντοτε, με την προκύπτουσα από τα χωροταξικά σχέδια και πλαίσια δεσμευτικότητα των κατευθύνσεων και ρυθμίσεων (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 175-179/2021, Ολομ. 1705/2017 σκ. 16). Ειδικότερα, τα ΕΠΣ, ως εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις ή να συμμορφώνονται προς τυχόν ειδικότερες, αμέσου εφαρμογής, ρυθμίσεις του χωροταξικού σχεδιασμού, ώστε να τηρούνται οι γενικές επιλογές του υπερκείμενου αυτού σχεδιασμού και, κατ’ επέκταση, να επιτυγχάνεται η σύμφωνη με την αρχή της αειφορίας οργάνωση και διαχείριση του χώρου (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2564/2022, σκ. 34). Περαιτέρω, δεδομένου ότι τα ΕΠΣ προβλέπουν και οργανώνουν δραστηριότητες εν δυνάμει επιβαρυντικές για το περιβάλλον, μέσω της επιβαλλόμενης από την νομοθεσία διαδικασίας της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης, στην οποία υπόκεινται ως σχέδια, επιτυγχάνεται η περιβαλλοντική τους έγκριση με την ενσωμάτωση σε αυτά των κριτηρίων (κατευθύνσεων, όρων, μέτρων) για την προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή της επένδυσης, τα οποία είναι δεσμευτικά κατά την μεταγενέστερη περιβαλλοντική αδειοδότηση των επί μέρους έργων που θα τα υλοποιήσουν (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2564/2022 σκ. 34). Με το ανωτέρω περιεχόμενο, πολεοδομικό και περιβαλλοντικό, τα ΕΠΣ εντάσσονται στο ίδιο επίπεδο σχεδιασμού με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) και μπορούν να περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για όλα τα θέματα που ρυθμίζονται από ΤΠΣ, να τροποποιούν δε τις ρυθμίσεις των εγκεκριμένων ΤΠΣ και, κατά συνεκδοχή, των εγκεκριμένων Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ), εφόσον τα τελευταία, κατά τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 4447/2016, όπως ισχύει, νοούνται ως Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια του νόμου αυτού, τα οποία αναθεωρούνται και τροποποιούνται σύμφωνα με τους όρους του ν. 4447/2016 (άρθρο 7 παρ. 12 ν. 4447/2016, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 10 του ν. 4759/2020) [ΠΕ 111/2021, παρ. 6]. Εφόσον δε το προτεινόμενο ΕΠΣ περιλαμβάνει την τροποποίηση ΓΠΣ, πρέπει να τεκμηριώνεται, βάσει ειδικής, συστηματικής επιστημονικής μελέτης, ότι η εν λόγω τροποποίηση είναι αναγκαία για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και την αποτελεσματική αξιοποίηση της περιοχής επέμβασης, να εκτιμάται η “συμβατότητά” της με το ΓΠΣ, ειδικώς δε όταν καθίσταται αναγκαία η τροποποίηση των όρων δόμησης που ισχύουν σε μια περιοχή, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι προβλέψεις του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου για όμορες δημοτικές ενότητες, καθώς και άλλα τυχόν υφιστάμενα σχέδια προστασίας οικισμών ή υποκατάστατα πολεοδομικού σχεδιασμού που ισχύουν στην περιοχή, όπως Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), με σκοπό την ενότητα του πολεοδομικού σχεδιασμού και ειδικότερα τη βέλτιστη ένταξη των νέων ρυθμίσεων στον σχεδιασμό, μέσω του εντοπισμού και της άρσης ή της αποφυγής αντιφάσεων και αποσπασματικών ή μεμονωμένων ρυθμίσεων. [Πρβλ. τα διαφορετικώς ισχύοντα επί ΕΣΧΑΔΑ, ως προς τα οποία και σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 3986/2011, η τροποποίηση καθίσταται αναγκαία “… ιδίως στις περιπτώσεις που οι υφιστάμενες ρυθμίσεις και κατευθύνσεις είναι ασαφείς ή απορρέουν από ανεπίκαιρα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια [τα οποία] δεν έχουν υπαχθεί σε διαδικασία αξιολόγησης ή/και τροποποίησης ή αναθεώρησης μετά την πάροδο πέντε και πλέον ετών από την έγκριση ή την τελευταία αναθεώρηση ή τροποποίηση τους”.] Συνεπώς, κατά νόμον, επί των ΕΠΣ, όριο των εισαγόμενων τροποποιήσεων αποτελεί η μη ανατροπή, όχι μόνον του χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής (ΣτΕ Ολομ. 1705/2017), αλλά και της γενικής πρότασης πολεοδομικής οργάνωσης η οποία καθιερώνεται με τα προαναφερθέντα ΓΠΣ και λοιπά σχέδια, καθώς και των περιοριστικών (πολεοδομικών ή άλλης φύσεως) μέτρων που έχουν ληφθεί για τις ΖΟΕ, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τυχόν οικιστικές πιέσεις σε περιαστικές περιοχές, οι οποίες δεν έχουν αποτελέσει ακόμη αντικείμενο σχεδιασμού (πρβλ. ΣτΕ 2564/2022 σκ. 34, ΠΕ 196/2021 παρατ. 16). Η κατά τα ανωτέρω συστηματική επιστημονική τεκμηρίωση μπορεί να επιτυγχάνεται και στο πλαίσιο της εκπόνησης ΣΜΠΕ, καθώς και με την ευρεία δημοσιότητα στο πλαίσιο τηρήσεως της οικείας διαδικασίας (γνωμοδοτήσεις των αρμοδίων φορέων και διαβούλευση με το κοινό επί της εκπονηθείσης στρατηγικής μελέτης). Ειδικότερα, η ΣΜΠΕ περιέχει συνολική προσέγγιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σχεδιασμού, βάσει κριτηρίων στα οποία συμπεριλαμβάνεται και η μη επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων του αστικού περιβάλλοντος και η μη υπέρβαση της φέρουσας ικανότητος των περιοχών υποδοχής των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Εφόσον δε η επέμβαση επιδιώκεται σε περιοχές που προστατεύονται από την περιβαλλοντική και αρχαιολογική νομοθεσία, η αξιοποίηση των σχετικών εκτάσεων επιτρέπεται μόνον υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που θεσπίζει η διέπουσα τα ακίνητα αυτά ειδική νομοθεσία (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 1705/2017 σκ. 16). Στην περίπτωση δε εγκαταστάσεως δραστηριοτήτων σε μικρές νήσους, οι οποίες αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, απαιτείται, κατά τα ήδη γενόμενα δεκτά, οι προβλέψεις της ΣΜΠΕ να εναρμονίζονται με την έννοια της ήπιας ανάπτυξης. Εξάλλου, τα κριτήρια βάσει των οποίων διατυπώνεται η πρόταση του σχεδιασμού της ΣΜΠΕ αξιολογούνται από την Διοίκηση, με τη διατύπωση αιτιολογημένης κρίσης, μεταξύ άλλων, και επί της ανάγκης θέσπισης αποκλίσεων από τις ρυθμίσεις υφισταμένων πολεοδομικών σχεδίων ή ΖΟΕ και επί της μη ανατροπής του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της ευρύτερης περιοχής από την κατά τα ανωτέρω θέσπιση αποκλίσεων. Με το ανωτέρω εννοιολογικό περιεχόμενο, οι διατάξεις περί εισαγωγής ρυθμίσεων κατά την έγκριση ΕΠΣ, ακόμη και κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων πολεοδομικών σχεδίων, είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2564/2022 σκ. 34).
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, το προτεινόμενο ΕΠΣ αφορά σε έκταση της φερόμενης ιδιοκτησίας της ΕΚΤΕΡ ΑΕ, εκτάσεως 327.844 τμ, η οποία βρίσκεται στη χερσόνησο του Άι Γιάννη Δέτη, στην ευρύτερη θέση “Κολυμπήθρες”, το δε προτεινόμενο τμήμα επέμβασης αποτελεί τμήμα της οικιστικής ενότητας Νάουσας Πάρου, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου του υψώματος (Μυκηναϊκού Ανακτόρου) των “Κουκουναριών” και της παραλίας “Πλαστηράς”, στον όρμο Νάουσας της Πάρου (Β’ 849/25.9.1979). Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει προτείνει την αναριοθέτηση και επέκταση της κήρυξης του υφιστάμενου αρχαιολογικού χώρου προς νότια-νοτιοανατολικά και νότια-νοτιοδυτικά, ώστε να οριοθετείται με φυσικά όρια και να περιλαμβάνει και τις νησίδες Άγια Καλή και Άγιο Αρτέμη στον παρακείμενο όρμο. Η έκταση επέμβασης, στο σύνολό της, εμπίπτει στην ΠΕΠ 7 “Προστασία Τοπίου – Τόποι Ιδιαιτέρου Κάλλους” του ΓΠΣ του Δήμου Πάρου (ΑΑΠ 148/2.5.2012), ενώ, κατά ένα τμήμα της εμβαδού 72,33 τμ εμπίπτει και στη θεσμοθετημένη ΖΟΕ Κολυμπηθρών (Δ’ 533/27.7.1988). Το σχεδιαζόμενο έργο, το οποίο περιγράφεται ως ήπιος τουριστικός υποδοχέας, σε συνδυασμό με κέντρα αναψυχής, κοινοτικό περίπτερο, κάμπινγκ και κοινόχρηστους χώρους, με μέγιστο συντελεστή δόμησης 0,05 και υλοποιούμενο συντελεστή δόμησης στη Χωρική Ενότητα (ΧΕ) 1: 0,05, στη Χ.Ε. 2Α (αδόμητη) και στη ΧΕ 2Β: 0,02, χαρακτηρίζεται ως “ήπια παρέμβαση μικρής κλίμακας, καθώς επιφέρει αλλαγές στην περιοχή με την αστικοποίηση του τμήματος του ακινήτου, αλλά παράλληλα λαμβάνονται μέτρα για την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος”. Παρά την πυκνότητα των αρχαιολογικών θέσεων στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, δεν βρέθηκαν ιστάμενα μνημεία αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, όπως διαπιστώθηκε στις δύο αυτοψίες του αρχαιολόγου της υπηρεσίας. Όλες οι αρχαιολογικές θέσεις δεν έχουν ερευνηθεί ανασκαφικά. Το γήπεδο έχει οπτική επαφή με αρχαιολογικές θέσεις (Μυκηναϊκή Ακρόπολη, Φάρο του Κόρακα). Αρχικώς, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με το 175398/2.7.2021 έγγραφό της, γνωμοδότησε αρνητικά επί της υποβληθείσας ΣΜΠΕ, διότι η προτεινόμενη κάλυψη 5% και δόμηση 0,05, αντίθετα με τα προβαλλόμενα από τους μελετητές ότι “είναι συμβατές με τη φέρουσα ικανότητα του πολιτιστικού τοπίου” και ότι επιτυγχάνουν την “αναγκαία σύνθεση των μνημείων και του περιβάλλοντός τους σε μια ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα όπως ορίζεται στο άρθρο 2 του ν. 3028/2002”, συνιστούν, κατά την κρίση της, “ιδιαιτέρως μεγάλης κλίμακας (κάλυψη) και θα διαταράξουν σημαντικά και μη αναστρέψιμα το περιβάλλον των μνημείων που αποτελούν μάρτυρες της συνεχούς κατοίκησης και ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή”. Με το ίδιο έγγραφο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων πρότεινε, σε περίπτωση θετικής γνωμοδότησης από το αρμόδιο όργανο (ΚΑΣ) να τεθούν, μεταξύ άλλων, οι όροι της προηγούμενης επιφανειακής έρευνας και της διακοπής των εργασιών σε περίπτωση που βρεθούν αρχαία, οπότε να επακολουθήσει σωστική ανασκαφική έρευνα με δαπάνες του φορέα του έργου / της αποφυγής οποιασδήποτε οπτικής επαφής με τους αρχαιολογικούς χώρους και ειδικά με την μυκηναϊκή ακρόπολη των κουκουναριών / της μείωσης της οπτικής βλάβης του τοπίου με την επιβολή γαιωδών χρωμάτων στις κολυμβητικές δεξαμενές / του σεβασμού του παραδοσιακού τρόπου αρχιτεκτονικής με την ανέγερση λιθόκτιστων κτισμάτων / της γενικής μείωσης των διαμορφώσεων κλπ. Ακόμη πιο αυστηρές απόψεις είχε διατυπώσει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με το από 7.10.2019 έγγραφό της, επί του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου που είχε υποβάλει το πρώτον η εταιρεία-φορέας του έργου, απορρίπτοντας τους προτεινόμενους όρους δόμησης “σε ένα αλώβητο τοπίο” και δεχόμενη ότι οι περιορισμοί δόμησης που ισχύουν βάσει του ΓΠΣ Πάρου αποτρέπουν ικανοποιητικά την οπτική βλάβη στον αρχαιολογικό χώρο, ιδίως στο περιβάλλον του βραχώδους λόφου της Ακρόπολης των Κουκουναριών χωρίς να ανατρέπουν την αναγκαία σύνθεση των μνημείων και του περιβάλλοντός τους σε μία “ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα”. Τελικώς, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), κατόπιν αυτοψίας που διενεργήθηκε στις 19.11.2021 από μέλη του ΚΑΣ, με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) και συνεργατών του γραφείου του, υπηρεσιακών παραγόντων από τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, του Προϊσταμένου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και της Προϊσταμένης του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με σκοπό τη διαπίστωση της σχέσης – οπτικής επαφής του συγκεκριμένου ακινήτου από τη Μυκηναϊκή Ακρόπολη των Κουκουναριών, ενέκρινε την υποβληθείσα ΣΜΠΕ για το εξεταζόμενο ΕΠΣ, με την από 7.12.2021, ομόφωνη γνωμοδότησή του (Συν. 49η/Θέμα 12ο). Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα επίσημα πρακτικά της επίμαχης 49/7.12.2021 συνεδρίασης του ΚΑΣ, τα μέλη του αξιολόγησαν την αλλαγή των όρων δόμησης σε περιοχή προστατευόμενη από την αρχαιολογική νομοθεσία, στην οποία ισχύουν ειδικοί όροι δόμησης βάσει ΓΠΣ, με σκοπό τη χωροθέτηση “οργανωμένου υποδοχέα τουριστικών δραστηριοτήτων”, όπως ορίζεται στο άρθρο 1 του ν. 4179/2013. Δεν υποβλήθηκαν αρχιτεκτονικά σχέδια, τα οποία επρόκειτο να ζητηθούν στο επόμενο στάδιο της εφαρμογής της μελέτης. Δεδομένου ότι σε όλη την έκταση του επίμαχου ακινήτου δεν υπάρχουν επιφανειακές αρχαιότητες και ότι στις λοιπές αρχαιολογικές θέσεις δεν υπάρχουν ορατά μνημεία, εξετάστηκε κυρίως η ύπαρξη ή μη οπτικής επαφής από την Ακρόπολη των Κουκουναριών. Η απόσταση του ακινήτου από τον λόφο των Κουκουναριών είναι 850μ από την κορυφή και 350μ από τις υπώρειες του λόφου. Το πόρισμα της αυτοψίας που διατάχθηκε από το ΚΑΣ έχει ως εξής: “1. Το ακίνητο καταλαμβάνει τμήμα πρανούς και την κορυφή του λόφου που έχει άμεση γειτνίαση με τη θάλασσα. Ευρίσκεται σε περιοχή που αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο και το τοπίο παραμένει έως σήμερα αλώβητο από ανθρωπογενείς επεμβάσεις. 2. Διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει καμία οπτική επαφή του ακινήτου με τις επιμέρους αρχαιολογικές θέσεις του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, παρά μόνον με τμήμα του λόφου της Ακρόπολης των Κουκουναριών. Η οπτική αυτή επαφή εντοπίζεται στο νότιο τμήμα του ακινήτου που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου της εν λόγω έκτασης. Το τμήμα αυτό προτείνεται να παραμείνει αδόμητο.” Το ΚΑΣ, αποδεχόμενο το ως άνω πόρισμα της αυτοψίας, την ύπαρξη δρόμου παραπλεύρως του επίμαχου ακινήτου που διασφαλίζει την ανεμπόδιστη πρόσβαση, θέαση και απόλαυση των μνημείων, την πρόθεση των επενδυτών, αφενός μεν, να ανεγείρουν χαμηλά, πέτρινα κτίρια που εντάσσονται πλήρως στο πετρώδες τοπίο, αφετέρου δε, να αφήσουν πέριξ του προστατευόμενου λόφου ζώνη με ικανό πλάτος, επί της οποίας οι κατασκευές να μην ξεπερνούν το ύψος της κορυφογραμμής, έθεσαν τους ακόλουθους όρους στη χορηγηθείσα έγκρισή τους: “1. Να προβλεφθεί αδόμητη ζώνη ικανού πλάτους στο νότιο άκρο της ιδιοκτησίας, ώστε το ύψος τυχόν κατασκευών να μην ξεπερνάει το ύψος της κορυφογραμμής και να μην υπάρχει καμία οπτική επαφή αυτών από την κορυφή της μυκηναϊκής ακρόπολης. 2. Να προηγηθεί επιφανειακή έρευνα σε όλη την έκταση του γηπέδου. Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των εργασιών, να πραγματοποιηθεί σωστική ανασκαφική έρευνα, από τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτηθεί η συνέχιση ή μη των εργασιών, σύμφωνα με το άρθρο 37 του Αρχαιολογικού Νόμου.” Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, ειδικώς δε ενόψει των όρων που έθεσε κατόπιν αυτοψίας το ΚΑΣ, τους οποίους άλλωστε είχε προτείνει το πρώτον η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, παρίσταται αιτιολογημένη η τελική χορήγηση έγκρισης από το ΚΑΣ, από την άποψη τηρήσεως του αρχαιολογικού νόμου, για την υπό όρους ένταξη του επιδιωκόμενου με το ΕΠΣ έργου στον χώρο των μνημείων, στον περιβάλλοντα αυτών χώρο και στο τοπίο, κατά τρόπο ώστε να μη διασπάται η ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα της περιοχής.
Το υπό επεξεργασία σχέδιο εξετάζεται στη συνέχεια από την άποψη τηρήσεως των εξουσιοδοτικών διατάξεων του άρθρου 8 του
ν. 4447/2016, όπως εκτίθενται και ερμηνεύονται ανωτέρω, στις παρατηρήσεις 2 και 3. Σύμφωνα με την υποβληθείσα ΣΜΠΕ (βλ. ειδικότερα τη μελέτη ΕΠΣ – τεύχος Τ1 της ΣΜΠΕ-Τεχνική Έκθεση), το προτεινόμενο ΕΠΣ αφορά σε έκταση της φερόμενης ιδιοκτησίας της ΕΚΤΕΡ ΑΕ, περιγραφόμενη με τις ενδείξεις Χωρική Ενότητα 1 (Ε=217,06 στρ.), Χωρική Υποενότητα 2Α (Ε=51,12 στρ.) και Χωρική Υποενότητα 2Β (Ε=59,66 στρ.). Όλα τα τμήματα της ιδιοκτησίας αναφέρονται ως έχοντα πρόσοψη σε κοινοτική οδό. Η περιοχή επέμβασης χωροθετείται βορειοδυτικά της νήσου Πάρου και αποτελεί υποσύνολο της οικιστικής ενότητας Νάουσας, από την οποία απέχει 4 χιλιόμετρα περίπου. Το εγγύτερο οικιστικό μόρφωμα στην περιοχή είναι οι Κολυμπήθρες, ενώ ο εγγύτερος οικισμός είναι οι Καμάρες. Το επίμαχο ακίνητο καταλαμβάνει λοφώδη έκταση με ΝΑ-ΒΔ προσανατολισμό και υψόμετρα που κυμαίνονται από 30-125μ. Η έκταση είναι αδόμητη και καλύπτεται από χέρσες εκτάσεις και φρυγανική βλάστηση, ενώ από το εσωτερικό της διέρχεται ασφαλτοστρωμένη οδός που συνδέει την περιοχή με το κύριο οδικό δίκτυο του νησιού. Η πρόσβαση στο ακίνητο γίνεται μέσω τοπικής οδού που διέρχεται από τις περιοχές Λιβάδια και Κολυμπήθρες και συνδέεται με την επαρχιακή οδό Παροικιάς-Νάουσας. Στην άμεση περιοχή του ακινήτου εντοπίζεται η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Νάουσας-Πάρου. Το ακίνητο απέχει 11χλμ από τον οικισμό της Παροικιάς, όπου βρίσκεται ο λιμένας του νησιού που το συνδέει με Πειραιά, Ραφήνα και τα υπόλοιπα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, 16χλμ από τον οικισμό Πίσω Λιβάδι, όπου προγραμματίζεται να κατασκευαστεί ο νέος εμπορικός και επιβατικός λιμένας του Νησιού και 21χλμ από το νέο αεροδρόμιο που βρίσκεται νοτιοδυτικά του νησιού. Το προτεινόμενο ΕΠΣ είναι σύμφωνο με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού όσον αφορά στις προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου, ιδίως στους τομείς του τουρισμού και των υπηρεσιών, όπως αυτές διατυπώνονται στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Α’ 128/2008), στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Β΄ 1487/2003), καθώς και στο Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ 2014/2020 και στο ΠεΠ Νοτίου Αιγαίου έτους 2014. Οι κατευθύνσεις αυτές συνίστανται, μεταξύ άλλων, στην αναβάθμιση της εικόνας των τουριστικών προορισμών με την ανάδειξη στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας, στην ενίσχυση της συγκέντρωσης νέων μονάδων σε οργανωμένους υποδοχείς, στην ενθάρρυνση επενδύσεων ανάπτυξης υποδομών εναλλακτικών και ειδικών μορφών τουρισμού για τη σταδιακή αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού στη Ζώνη Α του Νοτίου Αιγαίου “Περιοχές Ποιοτικής Αναβάθμισης Εντατικών Τουριστικών Δραστηριοτήτων” (περιοχή επέμβασης), καθώς και στην προστασία, διαχείριση και σχεδιασμό του τοπίου σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου (ν. 3827/2010, Α’ 30). Σκοπός του προτεινόμενου ΕΠΣ είναι η υποδοχή σύνθετου κτιριακού, τουριστικού συγκροτήματος, το οποίο θα συγκεντρώνει υψηλού επιπέδου τουρισμό, ειδικού προορισμού και το οποίο θα οργανώνει την χαρακτηριζόμενη ως άτυπη και διάχυτη, εκτός σχεδίου δόμηση στην περιοχή, προκειμένου να επιτύχει την αναβάθμιση του τουρισμού σε όλο το Νότιο Αιγαίο, με ανάδειξη των ειδικών χαρακτηριστικών και της ηρεμίας της νήσου Πάρου και με τη διασφάλιση χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Η τεκμηρίωση της σκοπιμότητας θεσμοθέτησης του προτεινόμενου ΕΠΣ στη συγκεκριμένη περιοχή, κατά τροποποίηση μάλιστα του ισχύοντος ΓΠΣ, δίδεται στο κεφάλαιο 5.1. “Πρόταση Χωρικής Ανάπτυξης Περιοχής Επέμβασης” της μελέτης του ΕΠΣ, ως εξής: “… Οι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις δεν επιτρέπουν την ήπια οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής επέμβασης λόγω περιορισμού χρήσεων γης και μη λειτουργικών όρων δόμησης. Ο ήπιος χαρακτήρας της πρότασης προκύπτει από τον περιορισμένο συντελεστή δόμησης (0,05 μέγιστος κατά περιοχές ή 0,037 συνολικός), ο οποίος είναι πολύ χαμηλότερος αυτού που προβλέπει η γενική νομοθεσία περί εκτός σχεδίου δόμησης για τα τουριστικά καταλύματα (0,2), καθώς και από αυτόν που θα ήταν εφικτός μέσω ΣΤΚ (0,1) ή ΕΣΧΑΣΕ (0,2) και ο οποίος, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, επιλέγεται κατά κανόνα σε ορεινές ή νησιωτικές περιοχές. Η μη ανατροπή της χωροταξικής λειτουργίας της ευρύτερης περιοχής απορρέει σαφώς από το ότι ο χωρικός προορισμός της περιοχής επέμβασης, ως τουρισμού και δεύτερης κατοικίας, ταυτίζεται πλήρως με τα χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής, τόσο ως υπάρχουσα κατάσταση όσο και ως θεσμοθέτηση, που χαρακτηρίζεται ακριβώς από αυτές τις δύο κύριες δραστηριότητες. Σε τμήμα της περιοχής επέμβασης όπου υπάρχει εγκεκριμένη ΖΟΕ, διατηρούνται σχεδόν πλήρως τα όρια και οι ρυθμίσεις που έχουν καθοριστεί από αυτήν (όπως έχουν τροποποιηθεί προς το αυστηρότερο από το ισχύον ΓΠΣ) και μόνο κατ’ εξαίρεση, εντοπισμένα, και όχι σε επίπεδο χρήσεων και όρων δόμησης, γίνεται χρήση της δυνατότητας τροποποίησής τους που παρέχεται από την παρ. 6 του άρθρου 8 του ν. 4449/2016, επειδή αυτό κρίνεται απαραίτητο για την παραγωγική ανασυγκρότηση και επιχειρηματική ανάπτυξη της περιοχής επέμβασης. (…) Ειδικότερα, με την προτεινόμενη ανάπτυξη δεν ανατρέπεται η χωροταξική λειτουργία της ευρύτερης περιοχής, η οποία, σύμφωνα με το ισχύον Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Νοτίου Αιγαίου, εντάσσεται στη ζώνη Α (…) η οποία υπηρετείται κατεξοχήν με τη δημιουργία μιας οργανωμένης μορφής τουριστικής ανάπτυξης ήπιου χαρακτήρα, όπως αυτή που προωθείται από το προτεινόμενο ΕΠΣ. Εξάλλου, με την προτεινόμενη ανάπτυξη δεν ανατρέπεται και η πολεοδομική λειτουργία της ευρύτερης περιοχής, καθώς και ο εντοπισμένος χαρακτήρας της ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την ηπιότητα της λειτουργίας της (χαμηλοί αριθμοί φιλοξενουμένων, μικρή κυκλοφοριακή επίδραση), ιδίως όμως η πολύ περιορισμένη πολεοδομική επιρροή στις όμορες και ευρύτερα γειτονικές εκτάσεις της (διότι δεν απαιτείται σοβαρή διάνοιξη οδών, ούτε κατασκευή άλλων, εξωτερικών της επένδυσης, υποδομών, ενώ δεν υπάρχουν παράγοντες συνδεόμενοι με την επένδυση που να ενθαρρύνουν πολεοδομικές μεταβολές στην περιοχή) συντείνουν στην εκτίμηση ότι δεν αναμένεται καμία ουσιαστική επιρροή στην πολεοδομική λειτουργία της περιοχής, ούτε πολύ περισσότερο ανατροπή της.” Στα κεφάλαια 5.3 και 5.4 της μελέτης του ΕΠΣ αναφέρονται ειδικότερα τα εξής: “… Στην έκταση των 327 περίπου στρεμμάτων του γηπέδου αναπτύσσονται 2 Χωρικές Ενότητες: Στη ΧΕ1 εκτάσεως 217,06 στρ. (εντός ΠΕΠ 7 του ΓΠΣ Πάρου, εκτός ζωνών Α και Β της ΖΟΕ Κολυμπηθρών): Κύριες χρήσεις: Κατοικία (δεύτερη ή τουριστική). Τουριστικά καταλύματα, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής και λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις συμπεριλαμβανομένων σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Συνοδευτικές χρήσεις: Μικρές και ειδικές αθλητικές εγκαταστάσεις. Θρησκευτικοί χώροι. Πολιτιστικές εγκαταστάσεις. Χώροι Συνάθροισης κοινού / Συνεδριακά Κέντρα, εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών και υπεραγορές και πολυκαταστήματα μέχρι 1500 τμ συνολικής επιφάνειας δόμησης, γραφεία / Κέντρα έρευνας / Θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων. Επιτρέπονται μόνο Γραφεία, Εστίαση, Αναψυκτήρια, Αναψυχή, Στάθμευση (κτίριο-γήπεδο). Επιτρέπεται μόνο στάθμευση σε γήπεδα αυτοκινήτων μέχρι 3,5 τόνους κοινής χρήσης, μοτοσικλετών και μοτοποδηλάτων και στάθμευση τουριστικών λεωφορείων. Ειδικές τουριστικές υποδομές του ν. 4002/2011: Συνεδριακά Κέντρα, κέντρα θαλασσοθεραπείας, κέντρα αναζωογόνησης, κέντρα ευεξίας και αισθητικής και κέντρα καταδυτικού τουρισμού, με βάση τις ειδικότερες προδιαγραφές ανά είδος ειδικής τουριστικής υποδομής. Εγκαταστάσεις τεχνικής υποδομής (επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων, δεξαμενές νερού-αφαλάτωσης, τοπικές εγκαταστάσεις μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών) μόνο για την εξυπηρέτηση των κύριων χρήσεων. Από το ΕΠΣ εφαρμόζονται: σ.δ. 0,05, αρτιότητα και κατάτμηση 15 στρ., κάλυψη 5%, μέγιστη πυκνότητα: 8 κλίνες ανά στρέμμα, ημιϋπαίθριοι 20%, αριθμός ορόφων ένας με δυνατότητα δύο ορόφων σε ποσοστό που δεν θα ξεπερνά το 30% της συνολικής δομημένης επιφάνειας. Όροι του ΓΠΣ για την ίδια έκταση: Επιτρέπονται ισόγεια κατοικία, αρτιότητα 8 στρ με πρόσωπο 50μ σε οδό, ημιϋπαίθριοι 20 τμ, κάλυψη 120τμ, ύψος 3,50 από φυσικό έδαφος, απαγορεύονται υπόγειο, όροφος, πισίνα, αλλοίωση εδάφους, φύτευση γκαζόν, διάνοιξη νέων οδών. Στη ΧΕ 2Α, εκτάσεως 51,12 στρ, εντός ζώνης Α ΖΟΕ, διατηρούνται οι όροι και περιορισμοί δόμησης που προβλέπει το ισχύον ΓΠΣ Πάρου, δηλαδή απαγορεύεται η δόμηση, επιτρέπονται δε μόνον βοσκή και καλλιέργειες, σε συμφωνία και με τη ΖΟΕ. Στη ΧΕ 2Β, εκτάσεως 59,66 στρ, εντός της ζώνης Β της ΖΟΕ Κολυμπηθρών, εξακολουθούν να ισχύουν οι όροι και περιορισμοί δόμησης της ΖΟΕ, δηλαδή σ.δ. 0,02, μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ορόφων των κτιρίων ένας, ύψος 3,5μ. Προβλέπονται εργασίες οδοποιίας για την εξυπηρέτηση της Χ1. Συνολική δόμηση για την επίμαχη έκταση όπως προβλέπεται από το ΓΠΣ και τη ζώνη Β της ΖΟΕ: κέντρο αναψυχής 120τμ, κοινοτικό περίπτερο 100τμ, κάμπινγκ 150τμ, όριο κατάτμησης 10στρ και 4 στρ για το κοινοτικό περίπτερο. (…) Στην περιοχή επέμβασης επιτρέπεται η διάνοιξη των απολύτως απαραίτητων οδών για την εσωτερική οργάνωσή της, μέγιστου πλάτους 6μ.” Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία, το ΚΕΣΥΠΟΘΑ γνωμοδότησε θετικά για την έγκριση του υπό επεξεργασία ΕΠΣ, με την ακόλουθη αιτιολογία: “Ως προς τις προτεινόμενες χρήσεις γης, πέραν της γενικής κατηγορίας ‘Τουρισμός-Αναψυχή’ που προτείνεται για τη Χωρική Ενότητα 1, για τις υπόλοιπες Χωρικές Ενότητες 2Α και 2Β, που εμπίπτουν στη ΖΟΕ Κολυμπηθρών, διατηρούνται τα προβλεπόμενα από το ισχύον ΓΠΣ Πάρου. / Όπως αναφέρεται στην πρόταση και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, ο προτεινόμενος μέσος συντελεστής δόμησης 0,037 (ΧΕ1 0,05 και ΧΕ 2Β 0,02), είναι πολύ χαμηλότερος αυτού που προβλέπει η γενική νομοθεσία της εκτός σχεδίου δόμησης για τα τουριστικά καταλύματα (0,2), καθώς και αυτού που θα ήταν εφικτός μέσω της νομοθεσίας για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα – ΣΤΚ (0,1) ή ΕΣΧΑΣΕ (0,2), γεγονός που ενισχύει τον ήπιο χαρακτήρα της προτεινόμενης τουριστικής ανάπτυξης. / Ως προς τον μέγιστο αριθμό ορόφων, για τη Χωρική Ενότητα 1 προτείνεται, κατά παρέκκλιση των ισχυόντων όρων του ΓΠΣ Πάρου, η δυνατότητα δεύτερου ορόφου σε ποσοστό που δεν θα ξεπερνά το 30% της συνολικής δομημένης επιφάνειας, όρος ηπιότερος από τα επιτρεπόμενα της γενικής νομοθεσίας για την εκτός σχεδίου δόμηση. / Η πρόσβαση στην έκταση του ακινήτου γίνεται μέσω ασφαλτοστρωμένης οδού, από τις Κολυμπήθρες, για την οποία στο στάδιο της ΜΠΕ, όπως αναφέρεται και στην εισήγηση για την περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ, θα πρέπει να διασφαλιστεί η νομιμότητά της και τα τεχνικά της χαρακτηριστικά, προκειμένου να μπορεί να υποδεχτεί τον αναμενόμενο φόρτο της υλοποιούμενης επένδυσης. Συνοψίζοντας, η έγκριση ΕΠΣ στη ζητούμενη θέση είναι συμβατή με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό της περιοχής και έχει ως στόχο την προστασία και την ανάδειξη του τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με την ένταξή του σε μια ήπια οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη. Ειδικότερα, η προτεινόμενη ρύθμιση: α) διευκολύνει την ανάπτυξη ενός ήπιου τουριστικού σχεδίου που θα συμβάλει στην ποιοτική αναβάθμιση του τουρισμού σε συνδυασμό με την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, β) δεν ανατρέπει τον υπερκείμενο σχεδιασμό, γ) δεν ανατρέπει τη χωροταξική λειτουργία της ευρύτερης περιοχής του ΕΠΣ, η οποία χαρακτηρίζεται από τις κύριες δραστηριότητες του τουρισμού και της δεύτερης κατοικίας.”
Με τα ανωτέρω δεδομένα, η πολεοδομική έγκριση του υπό επεξεργασία ΕΠΣ δεν αιτιολογείται νομίμως, ιδίως όσον αφορά στην προτεινόμενη, σημαντικής τάξεως παρέκκλιση από τους ισχύοντες, κατά το προηγηθέν ΓΠΣ, όρους και περιορισμούς δόμησης και από τις χρήσεις γης, ιδίως στη μεγαλύτερη, κρίσιμη Χωρική Ενότητα 1. Συγκεκριμένα, δεν τεκμηριώνεται, με ειδικό τρόπο και με την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων για τη δυναμικότητα του έργου, ενόψει και των ενστάσεων που προβλήθηκαν κατά τη διαβούλευση, η ομαλή ένταξη του ακινήτου, με τους προτεινόμενους κατά παρέκκλιση όρους δόμησης, στο ισχύον ΓΠΣ, αλλά μόνον επιχειρείται, κατά τρόπο αφηρημένο, μία αριθμητική σύγκριση μεταξύ ισχυόντων (βάσει ΓΠΣ), θεωρητικά μέγιστων δυνατών (υπό την εκδοχή του ΣΤΚ ή του ΕΣΧΑΣΕ ή της εκτός σχεδίου δόμησης) και των προτεινόμενων μεγεθών. Όμως, σύμφωνα με όσα γίνονται δεκτά ανωτέρω στην παρατήρηση 3, η απαιτούμενη από τις εξουσιοδοτικές διατάξεις τεκμηρίωση πρέπει να έχει τη μορφή επιστημονικής, συστηματικής μελέτης με σκοπό, αφενός μεν, την απόδειξη της συμβατότητας των παρεκκλίσεων με το υφιστάμενο ΓΠΣ, καθώς και με άλλες δεσμεύσεις προκύπτουσες από το γενικότερο προστατευτικό καθεστώς της περιοχής, όπως όλα τα παραπάνω διαμορφώθηκαν σε βάθος χρόνου (πρβλ. ΣτΕ 164/2022), αφετέρου δε, την εναρμόνιση υφιστάμενων και νέων ρυθμίσεων, ως σύνολο, με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό. Τα συμπεράσματα δε της εν λόγω μελέτης πρέπει να έχουν ως επίκεντρο τη μη ανατροπή του πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, η κρίση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ δεν στηρίζεται σε μελέτη με τα ως άνω απαιτούμενα χαρακτηριστικά. Κατ’ ακολουθίαν, το ΚΕΣΥΠΟΘΑ δέχεται, κατά τρόπο συμπερασματικό, ότι δεν ανατρέπονται ο υπερκείμενος σχεδιασμός και η χωροταξική λειτουργία της περιοχής, χωρίς να εκφέρει ειδική και αιτιολογημένη κρίση περί της μη ανατροπής του πολεοδομικού καθεστώτος της περιοχής. Δεν είναι δε επαρκής η αιτιολόγηση που παρέχεται στην εγκριθείσα ΣΜΠΕ, από τον φορέα του έργου, ότι το ισχύον ΓΠΣ είναι παρωχημένο, ότι οι προτεινόμενες παρεκκλίσεις είναι αναγκαίες για την επίτευξη της εναρμόνισης με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου χωροταξικού σχεδιασμού και πάντως είναι ευνοϊκότερες από τα μέγιστα πολεοδομικά μεγέθη που ο φορέας του έργου θα ηδύνατο θεωρητικά να επιτύχει αν υιοθετούσε άλλες μορφές επένδυσης. Αντιθέτως, η διαπίστωση ότι το υφιστάμενο κείμενο υπερκείμενου πολεοδομικού σχεδιασμού (ΓΠΣ) δεν είναι πλήρως προσαρμοσμένο στους στόχους και τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου (περιφερειακού) χωροταξικού σχεδιασμού, οδηγεί στην υποχρέωση ειδικότερης αιτιολόγησης της προτεινόμενης απόκλισης από το ΓΠΣ, προκειμένου αμφότερα τα κείμενα πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου, ήτοι ισχύον ΓΠΣ και νέο ΕΠΣ, να υπαχθούν με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο στον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό. Η απαιτούμενη κατά τα ανωτέρω αιτιολόγηση δεν παρέχεται ούτε στην προεχόντως τεχνικού χαρακτήρα και καταρτισθείσα με βάση, προεχόντως, χωρικούς και κοινωνικούς δείκτες και περιβαλλοντικούς ορισμούς, μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής. Σε κάθε περίπτωση, η απόκλιση από το ΓΠΣ, καθώς και ο χαρακτηρισμός της επέμβασης στην ευπαθή περιοχή μιας μικρής νήσου, ως “ήπιας”, ιδίως ενόψει του μεγέθους της προτεινόμενης απόκλισης, πρέπει να αξιολογούνται αυτοτελώς, από τον επενδυτή και από τη Διοίκηση, και όχι σε συνάρτηση με τον σκοπό του ΕΠΣ ή τον υπερτοπικό και στρατηγικό του χαρακτήρα, ούτε σε συνάρτηση με τη βιωσιμότητα του έργου από περιβαλλοντική άποψη, τα οποία, πάντως, τεκμηριώνονται, καταρχήν, επαρκώς.
Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις, το παρόν σχέδιο δεν προτείνεται νομίμως.