ΣτΕ Επ. Αν. 47/2023 [Εν μέρει αναστολή εκτελέσεως πράξεων περιβαλλοντικής αδειοδότησης ορισμένων έργων στον λιμένα Πειραιά]
Περίληψη
– Η χορηγούμενη αναστολή δεν αφορά εργασίες συντήρησης στο Λιμένα Πειραιώς, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες για την ασφαλή και απρόσκοπτη λειτουργία του Λιμένα και των υφιστάμενων εγκαταστάσεων αυτού και τυχόν περιλαμβάνονται στα έργα των οποίων αναστέλλεται, δια της παρούσης, η εκτέλεση, όπως είναι λ.χ. η ανακατασκευή των κρηπιδωμάτων και των δαπέδων στο υφιστάμενο τμήμα του προβλήτα Ηρακλέους. Οι εργασίες αυτές επιτρέπεται να εκτελεσθούν κατόπιν αδείας της αρμόδιας αρχής, στην οποία εναπόκειται να εκτιμήσει την αναγκαιότητα πραγματοποίησης των εν λόγω εργασιών συντήρησης, αποκατάστασης βλαβών ή φθορών κ.ο.κ.
Βασικές σκέψεις
- Επειδή, οι αιτούντες, επικαλούμενοι την ιδιότητα των Περιφερειακών Συμβούλων Πειραιά, των Δημάρχων Κερατσινίου – Δραπετσώνας και Περάματος, των Δημοτικών ή Κοινοτικών Συμβούλων Πειραιά, καθώς και την ιδιότητα των κατοίκων Πειραιά, Σαλαμίνας και Αίγινας, ζητούν την αναστολή εκτελέσεως των ακόλουθων, κατά χρονολογική σειρά, πράξεων: α) της κοινής απόφασης 104050/17.5.2006 των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Πολιτισμού, Μεταφορών και Επικοινωνιών και Εμπορικής Ναυτιλίας, με την οποία εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για το Επενδυτικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία Ο…. [‘Ό…. ΑΕ.”], β) της απόφασης 170400/11.9.2013 του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με την οποία προβλέφθηκε η κατασκευή επέκτασης του λιμένα Πειραιά προς τη νότια πλευρά, για την εξυπηρέτηση κρουαζιερόπλοιων, γ) της απόφασης 146842/5.3.2015 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας [εφεξής ΥΠΕΝ], περί παράτασης ισχύος της ΑΕΠΟ 104050/17.5.2006 έως τις 17.5.2016, δ) της απόφασης 9654/29.2.2016 της Γενικής Διευθύντριας Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, που αφορά (i) στη μετάθεση του προβλήτα πετρελαιοειδών από την βορειοδυτική πλευρά του προβλήτα III στη νότια, (ii) στη διάθεση βυθοκορημάτων από τις εργασίες κατασκευής του προβλήτα III σε θαλάσσιο χώρο (που ορίσθηκε με συντεταγμένες) και (iii) στη χρήση σκωρίας τύπου EAF της εταιρείας Χ….. Ε…. Α.Ε. ως υλικού επίχωσης και πλήρωσης των τσιμεντοκιβωτίων του προβλήτα III, ε) της απόφασης 32907/30.6.2016 της ίδιας Γενικής Διευθύντριας του ΥΠΕΝ, περί ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων για 2 έτη από την έκδοσή της, “προκειμένου να εκπονηθεί ολοκληρωμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το σύνολο των έργων”, στ) της απόφασης 5393/7.3.2018 της αυτής Γενικής Διευθύντριας, με την οποία εγκρίθηκε Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) “για την εγκατάσταση και λειτουργία εργοταξιακού χώρου που αφορά στην προκατασκευή φορέων από οπλισμένο σκυρόδεμα (κυψελωτά κιβώτια και πασσάλους), στην παρασκευή σκυροδέματος για τα δάπεδα, στις λοιπές εργασίες παρασκευής οπλισμένου σκυροδέματος για τις ανάγκες κατασκευής του έργου της Νότιας Επέκτασης του Επιβατικού Λιμένα Πειραιά”, ζ) της απόφασης 11021/30.7.2018 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, με την οποία τροποποιήθηκε περαιτέρω η ΚΥΑ 104050/17.5.2006, ως προς τις “τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούν στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και στον τρόπο κατασκευής” της νότιας επέκτασης του επιβατικού λιμένα, στο πλαίσιο “βελτιστοποίησης του σχεδιασμού” του έργου αυτού, η) της απόφασης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/73646/4816/22.11.2019 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, με την οποία τροποποιήθηκε εκ νέου η ΑΕΠΟ του 2006 και προσετέθη η εκτέλεση εργασιών συντήρησης – αποκατάστασης λειτουργικών βαθών στην περιοχή του λιμένα διαχείρισης αυτοκινήτων Γ2, θ) της απόφασης 3121.6/717/7.1.2020 του Προέδρου της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) «Συμπλήρωση και τροποποίηση του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου (Master Plan) Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (Ο.Λ.Π.) Α.Ε.» (Δ’ 21/29.1.2020), ι) της απόφασης 3122.1-Τ11/22336/9.4.2020 του Γενικού Γραμματέα Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, με την οποία εγκρίθηκαν, κατόπιν της η’ πράξης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, εργασίες συντήρησης – αποκατάστασης λειτουργικών βαθών στην περιοχή του προβλήτα Γ2, ια) της απόφασης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/94701/5991/11.12.2020 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, με την οποία ανανεώθηκαν και τροποποιήθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι “για το συνολικό έργο του ΟΛΠ ΑΕ (λειτουργία λιμένα Πειραιά και κατασκευή και λειτουργία έργων βελτίωσης και επέκτασής του)”, ιβ) της πράξης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/3283/215/ 23.2.2021 του Γενικού Διευθυντή του ΥΠΕΝ, με την οποία εγκρίθηκε Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) για την εγκατάσταση και λειτουργία δύο εργοταξιακών χώρων, στο μώλο Δραπετσώνας και στην Ακτή Βασιλειάδη, για τις ανάγκες κατασκευής του έργου της Νότιας Επέκτασης, και, τέλος, ιγ) της πράξης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/40543/2751/25.6.2021 του αυτού Γενικού Διευθυντή, με την οποία εγκρίθηκε ΤΕΠΕΜ για την εγκατάσταση και λειτουργία δύο εργοταξίων στην επισκευαστική ζώνη Περάματος (περιοχή ΟΛΠ ΑΕ), για τις ανάγκες κατασκευής του έργου “Βελτίωση Υποδομών Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης (συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών) – Φάση Β”. Κατά των ως άνω πράξεων έχει ασκηθεί από τους αιτούντες αίτηση ακυρώσεως, για την οποία ορίσθηκε δικάσιμος ενώπιον της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, κατόπιν αναβολής, η 22α Σεπτεμβρίου 2023.
- Επειδή, η κατατεθείσα στις 2.8.2021 αίτηση ακυρώσεως των αιτούντων είναι απορριπτέα ως προδήλως εκπρόθεσμη, κατά το μέρος που στρέφεται κατά της ΚΥΑ 104050/17.5.2006 (αρχικής ΑΕΠΟ, α’ προσβαλλόμενης), της πράξης 170400/11.9.2013 του Υπουργού ΠΕΚΑ (περί αρχικής αδειοδότησης της νότιας επέκτασης του επιβατικού λιμένα, β’ προσβαλλόμενης), καθώς και της απόφασης 9654/29.2.2016 (περί μετάθεσης του προβλήτα πετρελαιοειδών, δ’ προσβαλλόμενης – πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 548/2022, σκ. 9). Επίσης, κατά το μέρος που στρέφεται κατά των πράξεων 146842/5.3.2015 (περί παράτασης ισχύος της ΑΕΠΟ του 2006 έως τις 17.5.2016, γ’ προσβαλλόμενης) και 32907/30.6.2016 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ (περί διετούς ανανέωσης της ΑΕΠΟ, ε’ προσβαλλόμενης), η αίτηση ακυρώσεως είναι απορριπτέα ως προδήλως απαράδεκτη, εφόσον οι πράξεις αυτές, μετά την έκδοση της νέας ΑΕΠΟ από 11.12.2020 [ια’ προσβαλλόμενης], δεν ίσχυαν κατά το χρόνο άσκησης της επίμαχης αιτήσεως ακυρώσεως. Εξάλλου, η προσβαλλόμενη υπό στοιχείο ιβ’ πράξη έγκρισης Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/3283/215/23.2.2021 ορίζει, στην παρ. 3.4, ότι αντικαθιστά την προγενέστερη πράξη έγκρισης ΤΕΠΕΜ 5393/7.3.2019 (στ’ προσβαλλόμενη), της οποίας, επομένως, έπαυσε η ισχύς σε χρόνο πριν από την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως. Περαιτέρω, μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης ΑΕΠΟ από 11.12.2020, έπαυσε η ισχύς, σε χρόνο πριν την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως, των αποφάσεων 11021/30.7.2018 και ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/73646/4816/22.11.2019 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, με τις οποίες ετέθησαν περιβαλλοντικοί όροι, αντιστοίχως, για τον τρόπο κατασκευής της νότιας επέκτασης και για την εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης λειτουργικών βαθών του λιμένα Γ2 (προσβαλλόμενων, αντίστοιχα, υπό στοιχεία ζ και η, πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 548/2022, σκ. 16 και 17). Τέλος, η προσβαλλόμενη υπό στοιχείο θ’ πράξη 3121.6/717/7.1.2020 (Δ’ 21/29.1.2020) του Προέδρου της ΕΣΑΛ στερείται εκτελεστότητας (πρβλ. ΣτΕ 547/2022 Ολομ., σκ. 19). Υπό τα δεδομένα αυτά, κατά το μέρος που ζητείται η αναστολή εκτελέσεως των πράξεων υπό στοιχεία α, β, γ, δ, ε, στ, ζ, η και θ, η κρινόμενη αίτηση αναστολής είναι απορριπτέα και πρέπει να εξετασθεί ως προς τις προσβαλλόμενες πράξεις υπό στοιχεία ι, ια, ιβ και ιγ.
- Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με κοινή υπουργική απόφαση από 17.5.2006 (α’ προσβαλλόμενη) εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για τα έργα που είχαν περιληφθεί στο τότε Επενδυτικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της ΟΛΠ Α.Ε., η απόφαση δε αυτή τροποποιήθηκε διαδοχικά και ανανεώθηκε με τις προπεριγραφείσες πράξεις υπό στοιχεία β, γ, δ, ε, ζ και η. Εξάλλου, με τις αποφάσεις 78, 79, 80 και 81/2019 της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) εγκρίθηκε το νέο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο (Master Plan) του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) ΑΕ, το οποίο περιελάμβανε α/ τις υποχρεωτικές επενδύσεις του Παραρτήματος 7.2 του ν. 4404/2016 (Α’ 126), κυρωτικού της Σύμβασης Παραχώρησης που συνήφθη μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας ΟΛΠ ΑΕ, για τη χρήση και εκμετάλλευση χώρων και περιουσιακών στοιχείων στο λιμένα Πειραιώς, δηλαδή μεταξύ άλλων, τις εξής επενδύσεις: 1) Επέκταση Επιβατικού Λιμένα, 2) …, 3) Μετατροπή της Πενταγωνικής Αποθήκης σε Επιβατικό Σταθμό Κρουαζιέρας, 4) Υπόγεια Οδική Σύνδεση Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων με Πρώην Χώρο ΟΔΔΥ, 5) …, 6) …, 7) Βυθοκόρηση Κεντρικού Λιμένα, 8) …, 9) Κατασκευή Νέου Προβλήτα Πετρελαιοειδών, 10) Επέκταση Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων (Λιμένα Ηρακλέους) και 11) Βελτίωση Υποδομών Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης [ΝΕΖ], συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών, και β/ τις πρόσθετες επενδύσεις της ΟΛΠ ΑΕ, δηλαδή μεταξύ άλλων τις: Π.Ε.01 – Νέα Αποθήκη στην πρώην περιοχή ΟΔΔΥ, Π.Ε.02 – Πενταώροφο κτίριο στάθμευσης αυτοκινήτων στον Προβλήτα Ηρακλέους, Π.Ε.04 – Κατασκευή Επιβατικού Σταθμού Κρουαζιέρας στην περιοχή της Νότιας Ζώνης του Λιμένα, Π.Ε. 05 – Παγόδα – Ξενοδοχείο 5*, Π.Ε.06 – Μετατροπή αποθηκών σε ξενοδοχεία 4* και 5* και Π.Ε.08 – Κατασκευή 5* ξενοδοχείου στο Πόρτο Λεόνε. Στη συνέχεια, κατ’ επίκληση (και) των αποφάσεων αυτών της ΕΣΑΛ, εκδόθηκε η, προσβαλλόμενη υπό στοιχείο ια’, απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/94701/5991/ 11.12.2020 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, η οποία αφορά στις υφιστάμενες δραστηριότητες του λιμένα και σε ορισμένα έργα επέκτασης αυτού, ήδη περιβαλλοντικά αδειοδοτημένα ή νέα, και περιλαμβάνει γενικώς ισχύοντες και ειδικούς περιβαλλοντικούς όρους, για την κατασκευή και λειτουργία επιμέρους έργων. Συγκεκριμένα, στο Κεφάλαιο 1.2 της απόφασης αυτής ορίζονται τα ακόλουθα: «Οι υφιστάμενες δραστηριότητες του λιμένα Πειραιά, των οποίων η λειτουργία υπόκεινται στους όρους της παρούσας απόφασης, είναι οι εξής (όπως αναφέρονται στην ενότητα 6.6 της ΜΠΕ-ΟΛΠ-2019): 1.2.1. Υπηρεσίες ελλιμενισμού πλοίων 1.2.2. Εργασίες φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων και διακίνηση γενικού φορτίου 1.2.3. Αποθήκευση εμπορευμάτων 1.2.4. Διαχείριση και αποθήκευση έμφορτων και κενών εμπορευματοκιβωτίων (container terminal) 1.2.5. Διαχείριση/διακίνηση αυτοκινήτων (car terminal) 1.2.6. Συντήρηση μηχανημάτων, εξοπλισμού, συνεργεία/πλυντήρια οχημάτων 1.2.7. Υπηρεσίες Δεξαμενισμού πλοίων (πλωτές και μόνιμες δεξαμενές) 1.2.8. Διαχείριση Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης Περάματος 1.2.9. Διαχείριση λοιπών επισκευαστικών χώρων πλοίων 1.2.10. Παροχή λιμενικών εξυπηρετήσεων … 1.2.11. Εξυπηρέτηση της επιβατικής κίνησης (ακτοπλοΐας, πορθμείου και κρουαζιερόπλοιων) 1.2.12. Παραχώρηση χώρων σε τρίτους 1.2.13. Διαχείριση αποβλήτων εγκαταστάσεων και πλοίων. 1.2.14. Προσωρινή αποθήκευση μη επικινδύνων αποβλήτων στον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά (ΣΕΠ ΑΕ) στο πλαίσιο διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων 1.2.15. Βελτίωση υποδομών, που αφορά εργασίες συντήρησης ή/και επισκευών των υφιστάμενων υποδομών του ΟΛΠ σε λιμενικές υποδομές, συντηρήσεις κτηριακών έργων και Η/Μ εξοπλισμού 1.2.16. Δύο κλειστοί σταθμοί αυτοκινήτων (parking) 1.2.17. Υπαίθριοι χώροι στάθμευσης εντός λιμένα 1.2.18. Σταθμοί τροφοδοσίας καυσίμων μηχανημάτων και οχημάτων 1.2.19. Λειτουργία πεδίου προσγείωσης/απογείωσης ελικοπτέρου στην περιοχή Παλατάκι 1.2.20. Φωτοβολταϊκός σταθμός ισχύος 430,80 KWp στην περιοχή του εμπορικού λιμένα Ν. Ικονίου». Περαιτέρω, στο Κεφάλαιο 1.3 της ίδιας απόφασης, το οποίο αναφέρεται στα έργα επέκτασης του λιμένα Πειραιά, ορίζονται τα ακόλουθα: «Τα έργα επέκτασης του λιμένα Πειραιά, των οποίων η κατασκευή και λειτουργία υπόκεινται στους όρους της παρούσας απόφασης, είναι τα εξής …: 1.3.1. Περιβαλλοντικά αδειοδοτημένα έργα σε διαφορετικές φάσεις υλοποίησης 1.3.1.1. Επέκταση επιβατικού λιμένος Πειραιώς – Νότια πλευρά (Α’ και Β’ φάση), η Α’ φάση του έργου αποτελεί την υποχρεωτική επένδυση 1 του Ν. 4404/2016. 1.3.1.2. Ολοκλήρωση βορειοδυτικού τμήματος Προβλήτα III. 1.3.1.3. Βελτίωση υποδομών Ναυπηγοεπισκευαστικής Βάσης Περάματος, υποχρεωτική επένδυση 11 του Ν. 4404/2016. 1.3.1.4. Έργα πρόσχωσης και επέκτασης του θαλασσίου μετώπου των ιδιωτικών ναυπηγείων της ΝΕΖ Περάματος σύμφωνα με την ΚΥΑ 8221 ,Τ11/13/07/22.3.2007 «Επέκταση ορίου του θαλασσίου μετώπου των ναυπηγείων της ΝΕΖ Περάματος» 1.3.1.5. Βυθοκόρηση κεντρικού λιμένα, υποχρεωτική επένδυση 7 του Ν. 4404/2016. 1.3.1.6. Ανακατασκευή υφιστάμενης πέτρινης αποθήκης στην ακτή Βασιλειάδη, πρόσθετη επένδυση 7 του Ν. 4404/2016. 1.3.1.7. Εργασίες συντήρησης για την αποκατάσταση των λειτουργικών βαθών σε περιοχή έκτασης 8.250 m2, στο θαλάσσιο μέτωπο του Προβλήτα Γ2 διαχείρισης αυτοκινήτων και αναπέταση των προϊόντων του πυθμένα, όγκου περίπου 10.000 m3, σε όμορη θαλάσσια περιοχή, έκτασης 9.000 m2 (στην ίδια κλειστή λεκάνη) του λιμένα. 1.3.2. Νέα έργα 1.3.2.1. Επέκταση προβλήτα I λιμένα Ηρακλέους (Σταθμός Διακίνησης Αυτοκινήτων), υποχρεωτική επένδυση 10 του Ν. 4404/2016. 1.3.2.2. Υπόγεια οδική σύνδεση Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων με πρώην χώρο ΟΔΔΥ, υποχρεωτική επένδυση 4 του Ν. 4404/2016. 1.3.2.3. Κατασκευή και λειτουργία υποσταθμού υψηλής τάσης/μέσης τάσης στον εμπορικό λιμένα Πειραιά και σύνδεσή του με τον υφιστάμενο Υ/Σ Αγίου Γεωργίου 1.3.2.4. Μετατροπή πενταγωνικής αποθήκης ακτής Μιαούλη σε επιβατικό σταθμό κρουαζιέρας, υποχρεωτική επένδυση 3 του Ν. 4404/2016». Στην ΑΕΠΟ προβλέπεται ο τρόπος διαχείρισης των προϊόντων των θαλάσσιων εκσκαφών του λιμένα (βυθοκορημάτων), οι οποίες απαιτούνται για την εκτέλεση έργων, και ορίζεται ότι αν τα βυθοκορήματα αποδειχθούν “κατάλληλα για ελεύθερη διάθεση σε θαλάσσια περιοχή”, η απόρριψή τους πραγματοποιείται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (όρος 4.2.5.5.2), καθώς και ότι “Το σύνολο των παραπάνω αναλύσεων, χαρακτηρισμών και αξιολογήσεων, η επιλογή της περιοχής διάθεσης, ο καθορισμός του ύψους της επίχωσης του πυθμένα από τα βυθοκορήματα, καθώς και το πρόγραμμα παρακολούθησης, θα αποτελέσει αντικείμενο ειδικής Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (παρ. 2 άρθρου 7 Ν. 4014/2011) που υποβάλλεται από τον φορέα του έργου, η οποία θα πρέπει να εξετάζει σε βάθος τόσο τα ζητήματα που αφορούν στο θαλάσσιο περιβάλλον και τις επιπτώσεις στην θαλάσσια οικολογία, όσο και εκείνα που αφορούν στη φυσική, χημική και βιολογική αξιολόγηση των υλικών βυθοκόρησης. Η εν λόγω μελέτη θα καταλήγει (α) σε τεκμηριωμένες προτάσεις βέλτιστης διάθεσης των υλικών βυθοκόρησης, εντός του εύρους των τρόπων διάθεσης που αναφέρεται στις ως άνω Κατευθυντήριες Γραμμές για την Διαχείριση Υλικών Βυθοκόρησης της Σύμβασης της Βαρκελώνης, καθώς και (β) στην πρόταση των παραμέτρων, του τρόπου, της συχνότητας και του βάθους χρόνου για την παρακολούθηση της ενδεχόμενης επίδρασης που θα έχουν στο θαλάσσιο περιβάλλον οι εναποθέσεις βυθοκορημάτων που θα κριθούν ως ασφαλείς” (περιβαλλοντικός όρος 4.2.5.6). Ειδικώς δε στο κεφ. 4.5.1 της ΑΕΠΟ υπό τον τίτλο “Ειδικοί όροι για το έργο της νότιας επέκτασης λιμένα Πειραιά για τη δημιουργία κέντρου κρουαζιέρας”, προβλέπεται ότι, εφόσον τα βυθοκορήματα “δεν είναι επιβλαβή για το θαλάσσιο περιβάλλον, επιτρέπεται η επανατοποθέτηση είτε σε νέα θαλάσσια περιοχή μετά την αδειοδότησή της, είτε στην ήδη αδειοδοτημένη θαλάσσια περιοχή”, ήτοι σε περιοχή του Σαρωνικού Κόλπου μεταξύ Αίγινας, Σαλαμίνας και Φλεβών.
- Επειδή, τον Ιούνιο του 2021, μετά δηλαδή την έκδοση των αποφάσεων 78, 79, 80 και 81/2019 της ΕΣΑΛ και μετά την από 11.12.2020 (νυν προσβαλλόμενη υπό στοιχείο ια’) απόφαση περιβαλλοντικής αδειοδότησης ορισμένων έργων του νέου αναπτυξιακού προγράμματος της Ο… ΑΕ, ετέθη σε διαβούλευση με το κοινό και τις αρμόδιες αρχές Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων επί του εν λόγω προγράμματος. Με την απόφαση 547/2022 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικράτειας, η οποία δημοσιεύθηκε στις 11.3.2022, οι ανωτέρω αποφάσεις της ΕΣΑΛ 78, 79, 80 και 81/2019 ακυρώθηκαν, με την αιτιολογία ότι με αυτές εγκρίθηκε ο νέος σχεδιασμός του λιμένα και ότι, κατά παράβαση της οδηγίας 2001/42/ΕΚ, δεν είχε προηγηθεί διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης, προκειμένου να ερευνηθούν, κατόπιν τήρησης της δέουσας διαδικασίας διαβούλευσης, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον του σύνθετου αυτού σχεδίου, το οποίο συνεπαγόταν επέκταση και μεγέθυνση του λιμένα σε πολλαπλά πεδία δραστηριοτήτων. Μετά την ακυρωτική αυτή απόφαση του Δικαστηρίου, η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων συμπληρώθηκε με το από Απριλίου 2022 «Υπόμνημα σε συνέχεια των αποφάσεων … του Συμβουλίου της Επικράτειας», το οποίο ετέθη σε διαβούλευση το Μάιο του 2022.
Ακολούθως, με το άρθρο 156 του ν. 4938/2022 (Α’ 109/6.6.2022) – το οποίο, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, θεσπίσθηκε σε συμμόρφωση προς την ανωτέρω ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας – προβλέφθηκε: ί. ότι τα Αναπτυξιακά Προγράμματα και οι Μελέτες Διαχείρισης (Master Plan) των λιμένων διεθνούς ενδιαφέροντος ή εθνικής σημασίας εγκρίνονται με προεδρικά διατάγματα, εκδιδόμενα με πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, μετά από γνώμη της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), ϋ. ότι με τα εν λόγω π.δ. καθορίζονται τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια της ζώνης λιμένα, οι χρήσεις γης και οι όροι και περιορισμοί δόμησης στη χερσαία ζώνη του λιμένα, οι επιτρεπόμενες προσχώσεις, τα γενικά χαρακτηριστικά των προγραμματιζόμενων έργων που εξυπηρετούν την εμπορική, επιβατική, ναυτιλιακή, τουριστική, βιομηχανική και αλιευτική κίνηση και την επισκευή ή τον δεξαμενισμό πλοίων, η κυκλοφοριακή οργάνωση και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο για την εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας και της ασφάλειας του λιμένα και ίϋ. ότι με τα ίδια π.δ. παρέχεται και η περιβαλλοντική έγκριση των πιο πάνω σχεδίων, βάσει Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που υποβάλλεται προς αξιολόγηση στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν διαβούλευσης με το κοινό και τις αρμόδιες αρχές. Κατ’ εφαρμογή της νέας αυτής ρύθμισης, διαβιβάσθηκε προς επεξεργασία στο Συμβούλιο της Επικράτειας σχέδιο προεδρικού διατάγματος, υπό τον τίτλο “Έγκριση Αναπτυξιακού Προγράμματος και Μελέτης Διαχείρισης (Master Plan) λιμένα Πειραιά”, το οποίο κρίθηκε νόμιμο με παρατηρήσεις με το Πρακτικό Επεξεργασίας [ΠΕ] 154/2022 του Ε’ Τμήματος υπό αυξημένη σύνθεση. Ειδικότερα, στο εν λόγω Πρακτικό διαλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: α) “31. … η εξεταζόμενη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση προέβη σε νέα αξιολόγηση σε ανώτερο επίπεδο των επιμέρους έργων και του συνολικού σχεδιασμού, συμβατή με τις ουσιαστικές και διαδικαστικές απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. … Ως προς το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία εκτίμησης των επιπτώσεων οι μελέτες που απαρτίζουν το σύνολο της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης εξετάζουν τις στρατηγικού χαρακτήρα περιβαλλοντικές συνέπειες του σχεδίου τόσο ως προς τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης (αρχική μελέτη του Απριλίου του έτους 2021) όσο και ως προς τα κατ’ ιδίαν έργα (συμπληρωματική μελέτη του Απριλίου του έτους 2022), διακρινόμενες κατά τούτο από τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων και καταλείποντας σε αυτές την εξέταση των τοπικού χαρακτήρα περιβαλλοντικών συνεπειών. Περιλαμβάνουν δε (κεφάλαιο 5 της ΣΜΠΕ του Απριλίου του έτους 2021) εναλλακτικές λύσεις τόσο ως προς τον σχεδίασμά όσο και ως προς τα έργα, μεταξύ δε αυτών και τη μηδενική, οι οποίες τέθηκαν σε διαβούλευση. … Οι εξεταζόμενες ρυθμίσεις έχουν προεχόντως τον χαρακτήρα νέου πολεοδομικού σχεδιασμού, ο οποίος αξιοποιεί μεν τις περιβαλλοντικές πληροφορίες που προκύπτουν από τις προηγούμενες περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των έργων του λιμένα, προκειμένου να διαμορφώσει τα κατάλληλα πολεοδομικά μεγέθη, πλην λειτουργεί και επεμβαίνει ρυθμιστικά σε ανώτερο επίπεδο και αναμορφώνει τον υφιστάμενο πολεοδομικό σχεδίασμά του λιμένα που είχε εγκριθεί με αποφάσεις της ΕΣΑΛ που κυρώθηκαν με τον ν. 4072/2012. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, νομίμως εχώρησε από την άποψη του κατά τα ανωτέρω «πρωθύστερου» σχήματος η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση του νέου σχεδιασμού του λιμένα. Άλλο δε είναι το ζήτημα εάν πρέπει να χωρήσει επανεξέταση και αναθεώρηση των ισχυουσών ΑΕΠΟ ως προς τη συμβατότητά τους με το προεδρικό διάταγμα που πρόκειται να εκδοθεί” και β) “40. … Οι σχετικές παραδοχές της μελέτης [κυκλοφοριακών επιπτώσεων] ως προς τα ζητήματα αυτά και, ιδίως, η μείωση της κίνησης των επιβατών στον Επιβατικό Λιμένα από το έτος 2009 έως το έτος 2014 και η εκτίμηση περί ανόδου αλλά όχι επανόδου [της κίνησης] στα επίπεδα του έτους 2009 κατά το έτος 2030, η προβλεπόμενη αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου στις επηρεαζόμενες οδούς του οδικού δικτύου του Δήμου κατά το πρώτο έτος λειτουργίας των έργων και η άμβλυνση αυτής κατά το έτος 2027 στηρίζουν, κατ’ αρχήν, την κρίση της Διοίκησης στο παρόν στάδιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης ότι είναι εφικτή η υλοποίηση του εξεταζόμενου σχεδιασμού από την άποψη αυτή. Ενόψει της σχέσης επικοινωνίας και αλληλοσυμπλήρωσης των σταδίων της περιβαλλοντικής αδειοδότησης σχεδίου και έργων … αλλά και των προβλέψεων του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου [Αθήνας – Αττικής] για τη λειτουργική διασύνδεση των λιμενικών δραστηριοτήτων με τον αστικό ιστό, μέσω ολοκληρωμένου κυκλοφοριακού σχεδιασμού, καθώς και για την κατάρτιση ειδικού σχεδίου με κατευθύνσεις κυκλοφοριακής οργάνωσης για τις απαιτήσεις του τουρισμού που θα προέρχεται από την κρουαζιέρα (βλ. ΣτΕ Ολομ. 547/2022), είναι εφικτή και επιβάλλεται, ταυτόχρονα, η εκπόνηση ολοκληρωμένης κυκλοφοριακής μελέτης κατά το στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων είτε κατά την αναθεώρηση των ήδη εγκριθέντων περιβαλλοντικών όρων είτε κατά την έγκριση νέων. Η μελέτη αυτή θα είναι ενιαία για το σύνολο των έργων του σχεδιασμού…. Η μελέτη θα προβαίνει σε εκτίμηση και αξιολόγηση των αλλαγών που πρόκειται να επέλθουν στην κυκλοφοριακή και γενικότερη λειτουργία της πόλης τόσο σε επίπεδο άμεσης περιοχής μελέτης (κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και αλλαγές στην περιοχή πέριξ του λιμανιού) όσο και σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής μελέτης σε επίπεδο πόλης. Η δε υλοποίηση των έργων του σχεδίου, ήδη αδειοδοτημένων και μη, δεν θα ξεκινήσει πριν από την εκπόνηση, ολοκλήρωση και έγκριση της ως άνω κυκλοφοριακής μελέτης στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων. Σε περίπτωση, εξάλλου, που μετά την έγκριση της ως άνω μελέτης προκύψει ανάγκη τροποποίησης του σχεδιασμού, η τροποποίηση του προεδρικού διατάγματος θα πρέπει να γίνει πριν από την υλοποίηση των έργων. Ως εκ τούτου, το διάταγμα μπορεί να δημοσιευθεί πλην πρέπει να αναδιατυπωθεί αναλόγως, βάσει της παρατήρησης αυτής, ο περιβαλλοντικός όρος … του υπό επεξεργασία σχεδίου”. Κατόπιν των ανωτέρω, το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και η Μελέτη Διαχείρισης (Master Plan) του λιμένα Πειραιά εγκρίθηκαν με το από 19.1.2023 π.δ. (Δ’ 32/25.1.2023), στο άρθρο 8 του οποίου [«Πρόγραμμα έργων και κυκλοφοριακή οργάνωση λιμένα»] ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Για την εξυπηρέτηση της επιβατικής, εμπορικής, ναυτιλιακής, τουριστικής και βιομηχανικής κίνησης, της επισκευής και του δεξαμενισμού πλοίων, καθώς και της εν γένει λειτουργικότητας και ασφάλειας του λιμένα Πειραιά, εγκρίνεται πρόγραμμα λιμενικών έργων, κτηριακών έργων, έργων υποδομής και έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, κατά ζώνες, καθώς και η κυκλοφοριακή οργάνωση του λιμένα, ως ακολούθως: 1. Ζώνη I – Επιβατικός λιμένας: Στον επιβατικό λιμένα και στον συνεχόμενο προς αυτόν θαλάσσιο χώρο και πυθμένα, επιτρέπεται η υλοποίηση των ακόλουθων έργων: α. Επέκταση Επιβατικού Λιμένα: αφορά λιμενικό έργο επέκτασης του Επιβατικού Λιμένα στη νότια πλευρά του, με προσχώσεις εμβαδού περίπου 135 στρεμμάτων σε θαλάσσια περιοχή όμορη του προβλήτα Θεμιστοκλέους, με σκοπό τη δημιουργία θέσεων πρόσδεσης πλοίων που θα εξυπηρετούν, κυρίως, τους επιβάτες που ταξιδεύουν από και προς το λιμάνι του Πειραιά. Περιλαμβάνει επιπλέον δύο έργα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος … δ. Μετατροπή της Πενταγωνικής Αποθήκης σε επιβατικό σταθμό κρουαζιέρας: … ζ. Μετατροπή σε μουσείο της πέτρινης αποθήκης στην ακτή Βασιλειάδη … η. Βυθοκόρηση κεντρικού λιμένα: αφορά λιμενικό έργο απομάκρυνσης του πλεονάζοντος λεπτόκοκκου υλικού που έχει συσσωρευθεί στον πυθμένα του κεντρικού λιμένα Πειραιά και εξασφάλιση πρόσφορων συνθηκών ναυσιπλοΐας και ελλιμενισμού των πλοίων, με αποκατάσταση των λειτουργικών βαθών και εκτέλεση των απαιτούμενων εργασιών που εξασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την διάρκεια των βυθοκορήσεων, τη μεταφορά και τη διάθεση των βυθοκορημάτων. … 2. Ζώνη II – Εμπορικός λιμένας: Στον εμπορικό λιμένα και στον συνεχόμενο προς αυτόν θαλάσσιο χώρο και πυθμένα, επιτρέπεται η υλοποίηση των ακόλουθων έργων: … β. Υπόγεια οδική σύνδεση σταθμού διακίνησης αυτοκινήτων στον πρώην χώρο ΟΔΔΥ: αφορά έργο κατασκευής υποδομών για την υπόγεια διασύνδεση σταθμού διακίνησης αυτοκινήτων στον πρώην χώρο ΟΔΔΥ, με σκοπό την εξυπηρέτηση των μετακινήσεων οχημάτων και φορτηγών μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από τα πλοία στην περιοχή εναπόθεσής τους (πρώην ΟΔΔΥ) και το αντίστροφο. … δ. Επέκταση σταθμού διακίνησης αυτοκινήτων (Λιμένας Ηρακλέους): αφορά λιμενικό έργο επέκτασης του Προβλήτα I (μώλου ΔΕΗ) Λιμένος Ηρακλέους, με προσχώσεις εμβαδού 36 στρεμμάτων περίπου στη βόρεια πλευρά του, προκειμένου να μετατραπεί σε χώρο φορτοεκφόρτωσης, διαχείρισης και διακίνησης οχημάτων. … 3. Ζώνη III – Ναυπηγεία – Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη και Πορθμείο: Στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη και στον συνεχόμενο προς αυτήν θαλάσσιο χώρο και πυθμένα, επιτρέπεται η υλοποίηση λιμενικού έργου βελτίωσης των υποδομών της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών, το οποίο περιλαμβάνει ιδίως ανακατασκευή κρηπιδωμάτων, εγκατάσταση ραγών κύλισης γερανών τύπου Jib Cranes και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις ύδρευσης, υδροδότησης πλοίων, πυρασφάλειας και ρευματοδότησης εργαλείων συνεργείων και πλοίων υπό επισκευή, με σκοπό την ανάπτυξη της επιχειρησιακής δραστηριότητας ναυπηγοεπισκευής πλοίων. 4. α. Εντός των ζωνών που προσδιορίζονται στις προηγούμενες παραγράφους του άρθρου αυτού, επιτρέπονται έργα βελτίωσης, επισκευής, συντήρησης και αναβάθμισης των υφιστάμενων υποδομών του λιμένα, όπως ιδίως έργα που αφορούν την επισκευή, συντήρηση και αναβάθμιση των πάσης φύσεως λιμενικών και κτηριακών υποδομών, ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων φωτισμού, συστημάτων ασφάλειας και πυρασφάλειας, ρευματοδότησης ή και αεριέλευσης πλοίων, ρευματοδότησης και τροφοδοσίας καυσίμων του εξοπλισμού και των οχημάτων του λιμένα, καθώς και έργα που αφορούν την κατασκευή υποδομών σε υφιστάμενους χερσαίους χώρους για την εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού της επιχειρησιακής λειτουργίας του λιμένα. Επιτρέπεται, επίσης, κάθε άλλο έργο συμβατό με τις χρήσεις γης που καθορίζονται στα άρθρα 2, 3 και 4 του παρόντος διατάγματος, β. …». Στο δε άρθρο 9 του διατάγματος, υπό τον τίτλο «Όροι, περιορισμοί και κατευθύνσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης», ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι: «Εγκρίνεται περιβαλλοντικά το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και η Μελέτη Διαχείρισης (Master plan) του λιμένα Πειραιά, με τους ακόλουθους όρους, περιορισμούς και κατευθύνσεις που πρέπει να τηρούνται κατά την εξειδίκευση και υλοποίηση του προγράμματος: Α. Όροι, περιορισμοί και κατευθύνσεις για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος 1. … 5. Για την υλοποίηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος του Λιμένα Πειραιά, απαιτείται η εκπόνηση ολοκληρωμένης κυκλοφοριακής μελέτης κατά το στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων, είτε κατά την αναθεώρηση των ήδη εγκριθέντων περιβαλλοντικών όρων είτε κατά την έγκριση νέων. Η μελέτη αυτή πρέπει να είναι ενιαία για το σύνολο των έργων του προγράμματος, να αξιοποιεί την υφιστάμενη περιβαλλοντική πληροφορία από όπου και εάν προέρχεται και, ιδίως, να λαμβάνει υπόψη τα πορίσματα και τις εκτιμήσεις των κυκλοφοριακών μελετών του Δήμου Πειραιά στο πλαίσιο του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και του Υπουργείου Πολιτισμού για τον Κεντρικό Λιμένα Πειραιά, καθώς και να προβαίνει σε εκτίμηση και αξιολόγηση των αλλαγών που πρόκειται να επέλθουν στην κυκλοφοριακή και γενικότερη λειτουργία της πόλης, τόσο σε επίπεδο άμεσης περιοχής μελέτης (κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και αλλαγές στην περιοχή πέριξ του λιμανιού), όσο και σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής μελέτης σε επίπεδο πόλης. Η δε υλοποίηση των έργων του προγράμματος, ήδη αδειοδοτημένων και μη, δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν από την εκπόνηση, ολοκλήρωση και έγκριση από την εκ του νόμου αρμόδια υπηρεσία της ως άνω κυκλοφοριακής μελέτης στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων. 6. Να εξασφαλιστούν επαρκείς χώροι στάθμευσης που πρέπει να συσχετιστούν και να υπολογιστούν βάσει των χρήσεων που έλκουν μετακινήσεις, λαμβανομένων υπόψη: α) του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και β) του βαθμού επίπτωσης του κυκλοφοριακού φόρτου στο αστικό περιβάλλον των επηρεαζόμενων περιοχών. Επίσης, να αποτυπώνεται η σύνδεση αυτών με το παρακείμενο οδικό δίκτυο. 7. …».
- Επειδή, με το έγγραφο απόψεων ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/77182/5133/ 17.3.2023 επί της αιτουμένης αναστολής, η Διοίκηση αντιτείνει ότι: α) τα περιβαλλοντικώς αδειοδοτούμενα με την ΑΕΠΟ από 11.12.2020 έργα έχουν ήδη ενταχθεί στο από 19.1.2023 π.δ., με το οποίο, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, εγκρίθηκαν το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και η Μελέτη Διαχείρισης (Master Plan) του λιμένα Πειραιά και η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, β) οι ισχυρισμοί των αιτούντων για την πρόκληση ανεπανόρθωτης βλάβης από την άμεση εκτέλεση των έργων αυτών δεν τεκμηριώνονται επαρκώς ως προς το είδος και την έκταση της βλάβης και γ) λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν τη συνέχιση και ολοκλήρωση των εν λόγω έργων διότι, πέραν της αναπτυξιακής διάστασης των έργων, η απρόσκοπτη συνέχιση των σχετικών εργασιών είναι απαραίτητη προκειμένου να εκλείψει, το ταχύτερο δυνατό, η προσωρινή όχληση που δημιουργείται στο δημόσιο οδικό δίκτυο και στον αστικό ιστό από την κατασκευή των επίμαχων έργων. Εξάλλου, με το από 24.2.2023 έγγραφό της, η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία “Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς Α.Ε.”, η οποία έχει ήδη ασκήσει παρέμβαση στην ακυρωτική δίκη, ενημέρωσε το Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, για την εκτέλεση, κατά τον παρόντα χρόνο, εργασιών υλοποίησης ορισμένων επενδύσεων του Αναπτυξιακού της Προγράμματος. Στο εν λόγω έγγραφο αναφέρεται ότι: α) Δεν εκτελούνται εργασίες στα έργα “Επέκταση Επιβατικού Λιμένα (Νότια Ζώνη – Φάση Α’)” [Υποχρεωτική Επένδυση 01] και “Βυθοκόρηση Κεντρικού Λιμένα” [Υποχρεωτική Επένδυση 07], β) Δεν έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των πρόσθετων επενδύσεων, γ) Στο έργο “Υπόγεια Οδική Σύνδεση Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων με πρώην χώρο ΟΔΔΥ” [Υποχρεωτική Επένδυση 04], εκτελούνται σταδιακά εργασίες, με διακοπή κάθε φορά της κυκλοφορίας στο ένα ρεύμα της Λεωφόρου Δημοκρατίας, δ) Στο έργο “Επέκταση Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων (Λιμένας Ηρακλέους)” [Υποχρεωτική Επένδυση 10] εκτελούνται εργασίες που αφορούν την ανακατασκευή των κρηπιδωμάτων και των δαπέδων στο υφιστάμενο (νότιο) τμήμα του υπό επέκταση προβλήτα Ηρακλέους I, ε) Εκτελούνται εργασίες στο έργο “Βελτίωση Υποδομών Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης (συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών) – Β’ Φάση” [Υποχρεωτική Επένδυση 11], οι δε εργασίες σε εξέλιξη αφορούν την ανακατασκευή των υφιστάμενων κρηπιδωμάτων και των δαπέδων καθώς και τη δημιουργία νέων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, και τέλος, στ) Εκτελούνται εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης των υφιστάμενων υποδομών του λιμένα σε διάφορα σημεία του (τοπικές αποκαταστάσεις ραμπών για την εξυπηρέτηση πλοίων, επισκευές δαπέδων, αντικατάσταση δεστρών και προσκρουστήρων, αναβάθμιση ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, αντικατάσταση φωτιστικών με νέα, τύπου LED). Τέλος, προσκομίζεται στο Δικαστήριο έγγραφο της ΟΛΠ ΑΕ, με το οποίο υποβλήθηκε προσφάτως στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΝ φάκελος Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, με σκοπό την επικαιροποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και τελικώς την αντικατάσταση της ια’ προσβαλλόμενης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με το από 19.1.2023 π.δ. και βάσει ολοκληρωμένης κυκλοφοριακής μελέτης.
- Επειδή, η κρινόμενη αίτηση αναστολής πρέπει να απορριφθεί κατά το μέρος που αδειοδοτούνται περιβαλλοντικά, με την υπό στοιχείο ια προσβαλλόμενη [ΑΕΠΟ έτους 2020], οι υφιστάμενες δραστηριότητες του λιμένα Πειραιά, σχετικώς με την εξυπηρέτηση της επιβατικής κίνησης (ακτοπλοΐας, πορθμείου και κρουαζιερόπλοιων), την εκτέλεση υπηρεσιών ελλιμενισμού πλοίων, φορτοεκφόρτωσης, αποθήκευσης και διακίνησης εμπορευμάτων και εμπορευματοκιβωτίων, τη διαχείριση / διακίνηση αυτοκινήτων, το δεξαμενισμό πλοίων, την παροχή λιμενικών εξυπηρετήσεων κ.λπ. Και τούτο διότι οι αιτούντες δεν επικαλούνται την επέλευση συγκεκριμένης βλάβης από τη συνέχιση της λειτουργίας του λιμένα στην παρούσα κατάστασή του, πριν δηλαδή από την υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού, αλλά και διότι, εν πάση περιπτώσει, λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος θα εκώλυαν την ευδοκίμηση, κατά το κεφάλαιο αυτό, της αιτουμένης αναστολής εκτελέσεως.
- Επειδή, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το από 19.1.2023 π.δ. εγκρίθηκαν το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και η Μελέτη Διαχείρισης (Master Plan) του λιμένα Πειραιά και η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους, ειδικότερα δε εγκρίθηκαν νέες χρήσεις και όροι δόμησης εντός της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα Πειραιά, καθώς και πρόγραμμα έργων, λιμενικών, κτηριακών, έργων υποδομής ή πολιτιστικού χαρακτήρα. Σε συμμόρφωση, ωστόσο, με τις παρατηρήσεις του ΠΕ 154/2022, το εν λόγω π.δ. όρισε ότι πριν από την υλοποίηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος του Λιμένα Πειραιά, απαιτείται η εκπόνηση ολοκληρωμένης κυκλοφοριακής μελέτης, ιδίως ως προς την επιβάρυνση που θα προκληθεί από τη λειτουργία του νέου λιμένα κρουαζιερόπλοιων, η μελέτη δε αυτή έχει ήδη υποβληθεί στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και θα τεθεί σε διαβούλευση. Υπό τα δεδομένα αυτά, η Επιτροπή Αναστολών κρίνει ότι συντρέχει περίπτωση να ανασταλεί η εκτέλεση της απόφασης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/3283/215/23.2.2021 (ια’ προσβαλλόμενης), μέχρις ότου δημοσιευθεί απόφαση του Δικαστηρίου επί της εκκρεμούς αιτήσεως ακυρώσεως, κατά το μέρος που αφορά την περιβαλλοντική αδειοδότηση της νότιας επέκτασης του επιβατικού λιμένος Πειραιώς, έργου που απαιτεί μείζονες επεμβάσεις [εκβάθυνση του λιμένα σε βάθη από -19 έως -29,5 μ., στην α’ φάση, και δημιουργία κρηπιδότοιχου μήκους 1,5 χλμ.] και δεν μπορεί να εκτελεσθεί, δυνάμει του π.δ. από 19.1.2023, προτού εγκριθεί, κατόπιν διαβούλευσης, η προπεριγραφείσα κυκλοφοριακή μελέτη. Συνακόλουθα, πρέπει να ανασταλεί η εκτέλεση και της ιβ’ προσβαλλόμενης πράξης ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/3283/215/23.2.2021 του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, με την οποία εγκρίθηκε η Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη των εργοταξιακών χώρων για την κατασκευή του ίδιου έργου [της νότιας επέκτασης του λιμένα], του οποίου αναστέλλεται, κατά τα ανωτέρω, η εκτέλεση. Περαιτέρω, η Επιτροπή Αναστολών κρίνει ότι η υπό στοιχείο ια’ προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ανασταλεί και κατά το μέρος που η παρεχόμενη με αυτήν περιβαλλοντική αδειοδότηση αφορά: α/ τη βυθοκόρηση του κεντρικού λιμένος Πειραιώς και β/ την κατασκευή και λειτουργία του έργου επέκτασης του προβλήτα I του λιμένος Ηρακλέους, σε επιφάνεια 35 στρεμμάτων, με κατασκευή νέων κρηπιδωμάτων μήκους 500 περίπου μ. Και τούτο διότι τα δύο αυτά έργα [της βυθοκόρησης του κεντρικού λιμένος και της επέκτασης του ως άνω προβλήτα] ενέχουν επεμβάσεις που είναι πιθανόν να προκαλέσουν βλάβη δυσχερώς επανορθώσιμη, διότι συνδέονται, όπως και το έργο της δημιουργίας νέου λιμένος κρουαζιερόπλοιων, με το πρόβλημα της διαχείρισης / διάθεσης των βυθοκορημάτων που θα προκύψουν, για την επίλυση του οποίου μάλιστα αναζητείται άλλη μέθοδος από την Ο… Α.Ε. (βλ. το από 24.2.2023 προμνησθέν έγγραφό της), όπως η διάθεση των βυθοκορημάτων σε αδειοδοτημένες χερσαίες εγκαταστάσεις, αντί της απόρριψής τους σε θαλάσσια περιοχή ή της ενσωμάτωσής τους σε τσιμεντοκιβώτια άλλου λιμενικού έργου.
- Επειδή, αντιθέτως, ως πρ λοιπά έργα που αδειοδοτούνται περιβαλλοντικά με την ια’ προσβαλλόμενη [ΑΕΠΟ από 11.12.2020], η κρινόμενη αίτηση αναστολής πρέπει να απορριφθεί. Και τούτο για τους εξής λόγους: (ί) τα “Έργα πρόσχωσης και επέκτασης του θαλασσίου μετώπου των ιδιωτικών ναυπηγείων της ΝΕΖ Περάματος …”, οι “Εργασίες συντήρησης για την αποκατάσταση των λειτουργικών βαθών … στο θαλάσσιο μέτωπο του Προβλήτα Γ2” [στην οποία αφορά και η υπό στοιχείο Γ προσβαλλόμενη], η ολοκλήρωση του βορειοδυτικού τμήματος Προβλήτα III [η οποία δεν συνδέεται, εν πάση περιπτώσει, με την υποχρεωτική επένδυση (ΥΕ) υπ’ αρ. 9 για την Κατασκευή Νέου Προβλήτα Πετρελαιοειδών] και η “Κατασκευή και λειτουργία υποσταθμού υψηλής τάσης / μέσης τάσης στον εμπορικό λιμένα Πειραιά και σύνδεσή του με τον υφιστάμενο Υ/Σ Αγίου Γεωργίου” δεν προκύπτει ότι συνδέονται με το σχέδιο ανάπτυξης του λιμένα Πειραιά, ούτε οι αιτούντες επικαλούνται την επέλευση συγκεκριμένης βλάβης από την άμεση εκτέλεση, ειδικότερα; των έργων αυτών, (ϋ) ειδικώς καθ’ όσον αφορά τις εργασίες αποκατάστασης των λειτουργικών βαθών σε περιοχή έκτασης 8.250 m2, οι οποίες εκτελούνται δυνάμει των Γ και ια’ προσβαλλόμενων πράξεων στο θαλάσσιο μέτωπο του Προβλήτα Γ2 διαχείρισης αυτοκινήτων, αυτές πραγματοποιούνται με “αναπέταση” των προϊόντων του πυθμένα στην ίδια κλειστή λεκάνη του λιμένος, χωρίς δηλαδή να προβλέπεται απόρριψη των προϊόντων της βυθοκόρησης στο Σαρωνικό Κόλπο, εν αντιθέσει προς τα οριζόμενα για τα -μη επιβλαβή- βυθοκορήματα της νότιας επέκτασης του επιβατικού λιμένα (βλ. κεφ. 4.5.1 και σχετικούς περιβ. όρους της ΑΕΠΟ – ανωτέρω σκ. 4, πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 548/2022, σκ. 18), (ίϋ) η Υπόγεια Οδική Σύνδεση του Σταθμού Διακίνησης Αυτοκινήτων με τον πρώην χώρο ΟΔΔΥ [Υποχρ. Επένδυση 04] αποτελεί έργο που αποσκοπεί στη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών στην περιοχή, με την παράκαμψη της Λεωφόρου Δημοκρατίας από τα οχήματα που θα κινούνται στο λιμένα, με αποτέλεσμα να μην τεκμηριώνεται λόγος αναστολής εκτελέσεώς της, (ίν) η “Ανακατασκευή υφιστάμενης πέτρινης αποθήκης στην ακτή Βασιλειάδη” και η “Μετατροπή πενταγωνικής αποθήκης ακτής Μιαούλη σε επιβατικό σταθμό κρουαζιέρας” [που δεν αποτελεί σταθμό του μελετώμενου νέου λιμένος κρουαζιερόπλοιων] συνδέονται μεν προς υποχρεωτικές επενδύσεις, πλην δεν προκύπτει [ούτε προβάλλεται] ότι εμπεριέχουν εργασίες που εγκυμονούν κινδύνους για το περιβάλλον, και, τέλος, (ν) η Βελτίωση των Υποδομών της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης [που αποτελεί την ΥΕ11], όπως περιγράφεται ανωτέρω, περιλαμβάνει συνήθεις εργασίες, από την εκτέλεση των οποίων δεν προβάλλεται κίνδυνος επέλευσης συγκεκριμένης βλάβης. Για τους ίδιους λόγους, δεν συντρέχει περίπτωση αναστολής εκτελέσεώς της προσβαλλόμενης πράξης υπό στοιχείο Γ [3122.1-Τ11/22336/9.4.2020 του Γενικού Γραμματέα Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων], με την οποία εγκρίθηκαν οι αυτές εργασίες συντήρησης – αποκατάστασης λειτουργικών βαθών στην περιοχή του προβλήτα Γ2 (διαχείρισης αυτοκινήτων), ή της υπό στοιχείο ιγ’ [ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/40543/2751/25.6.2021], με την οποία εγκρίθηκε Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη [ΤΕΠΕΜ] για την εγκατάσταση και λειτουργία εργοταξίων του έργου “Βελτίωση Υποδομών Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης (συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών) – Φάση Β”, η εκτέλεση του οποίου δεν αναστέλλεται.
- Επειδή κατά τα ανωτέρω χορηγούμενη αναστολή δεν αφορά εργασίες συντήρησης στο Λιμένα Πειραιώς, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες για την ασφαλή και απρόσκοπτη λειτουργία του Λιμένα και των υφιστάμενων εγκαταστάσεων αυτού και τυχόν περιλαμβάνονται στα έργα των οποίων αναστέλλεται, δια της παρούσης, η εκτέλεση, όπως είναι λ.χ. η ανακατασκευή των κρηπιδωμάτων και των δαπέδων στο υφιστάμενο τμήμα του προβλήτα Ηρακλέους. Οι εργασίες αυτές επιτρέπεται να εκτελεσθούν κατόπιν αδείας της αρμόδιας αρχής, στην οποία εναπόκειται να εκτιμήσει την αναγκαιότητα πραγματοποίησης των εν λόγω εργασιών συντήρησης, αποκατάστασης βλαβών ή φθορών κ.ο.κ. (πρβλ. ΕΑ 106/2008, 175/2007, 366/2000, 113/1999, 211/1997, 173/1996).
- Επειδή, λόγω της εν μέρει αποδοχής και εν μέρει απόρριψης της κρινόμενης αίτησης, η Επιτροπή Αναστολών δεν επιβάλλει δικαστική δαπάνη.
Πρόεδρος: Ε. Νίκα
Εισηγητής: Μ. Σωτηροπούλου
