ΣτΕ 204/2023 [Νόμιμη τροποποίηση ΑΕΠΟ έργου ΑΣΠΗΕ]
Περίληψη
– Η πρόβλεψη της προθεσμίας έχει την έννοια της έντονης υπόδειξης προς τη Διοίκηση να ολοκληρώσει τον έλεγχο του υποβαλλομένου από τον ενδιαφερόμενο φακέλου τροποποίησης ΑΕΠΟ το συντομότερο και δεν καθιστά τη Διοίκηση αναρμόδια κατά χρόνο να προβεί στην έγκρισή της μετά την πάροδο του 25νθημέρου. Προκειμένου, περαιτέρω, να εκτιμηθεί αν ο χρόνος που μεσολάβησε μέχρι την έκδοση της προσβαλλόμενης τροποποιητικής ΑΕΠΟ υπερβαίνει τον εύλογο, κρίσιμες είναι οι ενέργειες της Διοίκησης κατά το διάστημα αυτό.
Ενόψει του γεγονότος ότι τηρήθηκε, εν προκειμένω, ολοκληρωμένη διαδικασίας διαβούλευσης, την οποία η Διοίκηση τήρησε οικειοθελώς, χωρίς να υπέχει νόμιμη προς τούτο υποχρέωση, ο λόγος κατά τον οποίον ο διαδραμών χρόνος υπερβαίνει τον εύλογο, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, τούτο δε ανεξαρτήτως της ελλείψεως εννόμου συμφέροντος προβολής του από τους αιτούντες, οι οποίοι ευλόγως αξιοποίησαν τη διαδικασία διαβούλευσης ζητώντας τα στοιχεία που τους επέτρεψαν να συμμετάσχουν αποτελεσματικά σ’ αυτήν, επιτυγχάνοντας, μάλιστα, και την αναβολή της συνεδρίασης του ΠΕΣΠΑ. Κατόπιν τούτων, ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί.
Προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη πράξη αναρμοδίως εκδόθηκε από το Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και όχι από τον αρμόδιο γενικό διευθυντή. Ο λόγος αυτός, όμως, είναι αβάσιμος διότι, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, η τροποποιητική της ΑΕΠΟ πράξη μπορεί να εκδίδεται και από τον ιεραρχικά προϊστάμενο του γενικού διευθυντή, εν προκειμένω δε μόνο όργανο υπερκείμενο του γενικού διευθυντή κατά τον Οργανισμό της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι ο Συντονιστής.
Με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ εκδόθηκε μη νομίμως για το λόγο ότι φορέας του έργου είναι ο ίδιος με αυτόν των αιολικών σταθμών «ΓΑΒΡΟΒΟ» και «ΧΙΟΝΑΚΙ», προέβη δε ο ίδιος σε παράνομη κατάτμηση ενιαίου έργου σε τρία όμορα και κατά τον ίδιο χρόνο αδειοδοτημένα έργα εγκατάστασης αιολικών σταθμών προς το σκοπό της αποφυγής αξιολόγησης των σωρευτικών και συνεργιστικών συνεπειών του ενιαίου έργου. Δεδομένου, εξάλλου, ότι η συνολική παραγόμενη ισχύς και από τους τρεις αιολικούς σταθμούς ανέρχεται στα 62 MW, γεγονός που θα κατέτασσε το έργο στην κατηγορία Αι, ενώ το επίμαχο έργο στη θέση «ΓΕΡΑΜΠΗ», ισχύος 24 MW, κατατάσσεται, κατά τα προβαλλλόμενα, στην κατηγορία A2 η κατάτμηση του έργου αποσκοπεί και στην καταστρατήγηση των περί αρμοδιότητας κανόνων, αφού, ως έργο της Αι κατηγορίας, θα έπρεπε να αδειοδοτηθεί από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του ν. 4014/2011, και όχι τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Ο λόγος, όμως, αυτός, κατά το πρώτο του σκέλος, οδηγεί σε παρεμπίπτοντα έλεγχο της αρχικής ΑΕΠΟ) η οποία, ως ατομική διοικητική πράξη, δεν δύναται να ελεγχθεί παρεμπιπτόντως επ’ ευκαιρία προσβολής της απόφασης περί τροποποίησής της και προβάλλεται, ως εκ τούτου, απαραδέκτως. Είναι δε ο ίδιος λόγος και επί της ουσίας αβάσιμος, διότι τα τρία ως άνω έργα, ανεξαρτήτως του εάν η αδειοδότησή τους ακολούθησε και σε ποιο βαθμό την ίδια χρονική πορεία, απέχουν ικανή απόσταση μεταξύ τους ώστε να μην συνιστούν ενιαίο έργο. Κατά το δεύτερο, τέλος, σκέλος του ο λόγος είναι αβάσιμος διότι το ζήτημα της αρμοδιότητας τροποποίησης αρχικής ΑΕΠΟ ρυθμίζεται από τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 4 του ν. 4014/2011, τηρηθείσα εν προκειμένω.
Όπως, εν προκειμένω, προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η επιχειρούμενη διά της προσβαλλομένης τροποποίηση της αρχικής ΑΕΠΟ αφορά στη μείωση του αριθμού και στην αλλαγή του τύπου των άνεμο γεννητριών, στην τροποποίηση της οδοποιίας πρόσβασης, στη μείωση της έκτασης του νοητού πολυγώνου του αιολικού σταθμού και στη μείωση του μήκους της εσωτερικής οδοποιίας και του εσωτερικού ηλεκτρικού δικτύου. Επιχειρείται, δηλαδή, η εισαγωγή διαφοροποιήσεων, οι οποίες, κατά τη υποβληθείσα μελέτη και σύμφωνα με την κρίση της Διοίκησης, όχι μόνο δεν επιφέρουν ουσιώδεις μεταβολές των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και, μάλιστα, επιβλαβείς για το περιβάλλον, αλλά καθιστούν το έργο φιλικότερο προς το περιβάλλον της περιοχής, η κρίση δε αυτή ευρίσκει έρεισμα στα στοιχεία του φακέλου και, πάντως, παρίσταται εύλογη και μη εφιστάμενη των δεδομένων της κοινής πείρας.
Πρέπει να απορριφθεί ο λόγος κατά τον οποίον η κρίση της Διοίκησης ως προς την έλλειψη δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την επίμαχη τροποποίηση της αρχικής ΑΕΠΟ και, συνακόλουθα, η επιλογή της απλουστευμένης διαδικασίας για την τροποποίηση, ήταν ανεπαρκώς αιτιολογημένη. Τούτο δε ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι, εν προκειμένω πάντως, παρά την απουσία τέτοιων επιπτώσεων, η διαδικασία που τηρήθηκε περιέλαβε εν τοις πράγμασι και διαβούλευση με εκπροσώπους των αιτούντων, οι οποίοι, μάλιστα, προβάλλουν και ειδικότερους ισχυρισμούς ότι οι αντιρρήσεις τους ενώπιον του ΠΕΣΠΑ δεν ελήφθησαν υπόψη. Και οι ισχυρισμοί αυτοί, πάντως, δεν ευσταθούν, διότι, όπως προκύπτει από την εισήγηση του ΠΕΣΠΑ, οι διατυπωθείσες αντιρρήσεις ελήφθησαν υπ’ όψιν και αντικρούστηκαν αναλόγως. Πρέπει, επομένως, ο λόγος αυτός να απορριφθεί στο σύνολό του.
Δεδομένου ότι κατά τα εκτιθέμενα στην έκτη σκέψη, η αρχική ΑΕΠΟ εξακολουθούσε να ισχύει κατά την έκδοση της προσβαλλομένης τροποποιητικής ΑΕΠΟ και, μάλιστα, κατά τρόπο ώστε να περιλαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό ανεμογεννητριών, μεγαλύτερου μήκους οδικό και εσωτερικό ηλεκτρικό δίκτυο και να εκτείνεται σε ευρύτερη έκταση (“νοητό πολύγωνο”), οι λόγοι αυτοί, με τους οποίους οι αιτούντες αμφισβητούν το κύρος του ειδικού πλαισίου (ΕΠΧΣΑΑ) των ΑΠΕ λόγω ελλιπούς, κατά τους ισχυρισμούς τους, προστασίας της περιοχής Natura στην οποία αφορούσε και η αρχική ΑΕΠΟ, χωρίς οι ίδιοι λόγοι να συνοδεύονται από ειδικούς ισχυρισμούς περί μεταβολής των πραγματικών ή νομικών δεδομένων που ίσχυαν κατά την έκδοση της αρχικής ΑΕΠΟ, απαραδέκτως στρέφονται κατά της τροποποιητικής προσβαλλόμενης ΑΕΠΟ. Τούτο δε και για τον επιπλέον λόγο ότι η τυχόν ακύρωση της προσβαλλόμενης τροποποιητικής ΑΕΠΟ θα άφηνε άθικτη την αρχική ΑΕΠΟ, με την οποία είχε αδειοδοτηθεί το ίδιο αιολικό πάρκο εντός της ίδιας περιοχής Natura με συνέπειες για το προστατευτέο αντικείμενο της τελευταίας που δεν προβάλλεται ότι θα ήταν λιγότερο επιβλαβείς γι’ αυτό. Περαιτέρω, όμως, οι ως άνω λόγοι θα ήσαν και επί της ουσίας αβάσιμοι, διότι, κατά τα παγίως κριθέντα από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν απορρέει απόλυτη απαγόρευση εγκατάστασης αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας πλησίον ή ακόμη και εντός περιοχών που εμπίπτουν στο δίκτυο Natura, το ζήτημα δε των επιπτώσεων ορισμένου αιολικού σταθμού σε συγκεκριμένη περιοχή Natura εξετάζεται κατά περίπτωση στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησής του. Πρέπει, επομένως, και οι λόγοι αυτοί να απορριφθούν.
Με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη πράξη τροποποίησης\ης αρχικής ΑΕΠΟ δεν περιλαμβάνει ειδικευμένα μέτρα, όρους και περιορισμούς για τη διασφάλιση της διατήρησης του προστατευτέου αντικειμένου, ιδίως της ορνιθοπανίδας, της περιοχής. Ο λόγος αυτός, ο οποίος δεν συνοδεύεται από ειδικούς ισχυρισμούς επί του κατά πόσον η βλάβη του περιβάλλοντος επέρχεται ειδικώς από τις εισαγόμενες τροποποιήσεις της αρχικής ΑΕΠΟ, απαραδέκτως αμφισβητεί την πληρότητα των προστατευτικών του περιβάλλοντος προβλέψεων της αρχικής ΑΕΠΟ, το κύρος της οποίας δεν ελέγχεται παρεμπιπτόντως. Εν πάση περιπτώσει, με την προσβαλλόμενη πράξη διατηρούνται οι όροι και τα μέτρα που τέθηκαν με την αρχική ΑΕΠΟ προς διατήρηση του προστατευτέου αντικειμένου της περιοχής και, επιπλέον, επιβάλλονται οι όροι και οι προϋποθέσεις που έθεσαν με τις γνωμοδοτήσεις τους οι συναρμόδιες υπηρεσίες.
Ενόψει των στοιχείων του φακέλου οι λόγοι που αναφέρονται στην πλημμελή προστασία της ορνιθοπανίδας στην περιοχή του έργου, είναι απορριπτέοι στο σύνολό τους.
Με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι, κατά παράβαση του άρθρου 4 παρ. 2 της 8353/276/Ε103/17·2·2012 (Β’ 415) κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία αφορά τη λήψη μέτρων και την τήρηση διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτύπων/ ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, όπως αυτή κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ (L 20/2010), ο φορέας του έργου δεν υπέβαλε στην αρμόδια υπηρεσία ειδική οικολογική αξιολόγηση εντός της προβλεπόμενης εξάμηνης προθεσμίας από την έναρξη ισχύος (27.1.2015) της 170225/27.1.2014 (Β’135) ΚΥΑ (ήτοι, έως 27·7·2015). Η διάταξη, όμως, του άρθρου 4 παρ. 2 της ως άνω ΚΥΑ, κατ’ επίκληση της οποίας προβάλλεται ο λόγος, εμπίπτει στις μεταβατικές διατάξεις της ΚΥΑ αυτής και δεν αφορά την προσβαλλόμενη πράξη, η οποία εκδόθηκε μετά τη θέση σε ισχύ της ως άνω ΚΥΑ και συνοδεύεται από ειδική οικολογική αξιολόγηση σύμφωνα με την πάγια νομοθεσία, στην οποία συμπεριλαμβάνονται και οι πάγιες ουσιαστικές ρυθμίσεις της ΚΥΑ αυτής. Σε κάθε περίπτωση, ο λόγος είναι και αβάσιμος, διότι, κατά την έννοια του άρθρου 4 παρ. 2 της ως άνω ΚΥΑ, η κατάθεση της ειδικής οικολογικής αξιολόγησης, αφενός, υπόκειται σε ενδεικτική και όχι αποκλειστική προθεσμία και, αφετέρου, τέθηκε ως πρόσθετος όρος της έναρξης των εργασιών και όχι ως νόμιμη προϋπόθεση της ΑΕΠΟ, για την έκδοση της οποίας αρκούσε κατά το ισχύσαν νομοθετικό καθεστώς η αξιολόγηση ειδικής ορνιθολογικής μελέτης, η οποία και κατατέθηκε.
Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένου έργου δεν εξαρτάται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων στις οποίες αφορά, ούτε αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση της ΑΕΠΟ η παραχώρηση της έκτασης από τον ιδιοκτήτη, η οποία, αντιθέτως, είναι απαραίτητη για την ίδια την επέμβαση πριν την υλοποίηση του έργου και πρέπει να προηγείται της έναρξης των εργασιών. Περαιτέρω, ο λόγος, κατά το δεύτερο σκέλος περί απαίτησης παροχής σύμφωνης γνώμης των διακατόχων των παραπάνω εκτάσεων δεν ευρίσκει έρεισμα στο νόμο και είναι ομοίως απορριπτέος.
Πρόεδρος: Αθ. Ράντος
Εισηγητής: Μ.Ε. Παπαδημήτρη
Το πλήρες κείμενο της απόφασης θα αναρτηθεί αμέσως μετά την καθαρογραφή του από το Δικαστήριο.
