ΣτΕ 1858/2022 [Νόμιμη η ΚΥΑ για την κύρωση της επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας]
Περίληψη
Mε την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι oi γνωμοδοτήσεις των αρμοδίων κατά νόμο οργάνων δεν ποιούνται αναφορά σε “κάθε άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας” (δηλαδή, κατά τους αιτούντες, σε καύση των αποβλήτων) και ότι οι Υπουργοί που εξέδωσαν την προσβαλλόμενη απόφαση έλαβαν υπόψη μόνον τις γνωμοδοτήσεις αυτές, με αποτέλεσμα να μην έχει τεθεί υπόψη τους η ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων ως τρόπος διαχείρισης αποβλήτων και να μην έχουν εγκρίνει, κατ’ ουσίαν, τη μέθοδο αυτή. Προς τούτο οι αιτούντες επικαλούνται ιδίως γνωμοδότηση της Γενικής Γραμματέως Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου αναφερόταν ειδικώς ότι “Δεν προβλέπεται για τη διαχείριση των ΑΣ A [Αστικά Στερεά Απόβλητα] ανάκτηση ενέργειας”. Οι λόγοι, όμως, αυτοί, όπως προβάλλονται, πρέπει να απορριφθούν, διότι, ανεξαρτήτως του ότι με την προσβαλλόμενη πράξη κυρώθηκε στο ΠΕΣΔΑ στο σύνολό του, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη αναφορά σε κάθε επιμέρους ρύθμισή του, πάντως, στο κείμενο της κυρωθείσας απόφασης του Περιφερειακού Συμβουλίου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας γινόταν ειδική μνεία για την ανάκτηση ενέργειας από απόβλητα ως περιεχόμενο του νέου ΠΕΣΔΑ της εν λόγω Περιφέρειας, και η απόφαση αυτή προφανώς ετέθη υπόψη των Υπουργών, οι οποίοι και την κύρωσαν με την προσβαλλόμενη πράξη. Σε κάθε δε περίπτωση, η ρύθμιση για την οποία παραπονούνται οι αιτούντες όχι μόνον δεν αντίκειται, αλλά, αντιθέτως, προβλέπεται ρητώς στην οδηγία 2008/98/ΕΚ, στην εθνική νομοθεσία περί αποβλήτων (ν. 4042/2012, ΕΣΔΑ) και στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας.
Η πρόβλεψη του ΠΕΣΔΑ περί δυνατότητας διάθεσης/συνδιάθεσης “των παραγόμενων εναλλακτικών καυσίμων/υπολειμμάτων σε υποδομές της ενεργοβόρου εγχώριας βιομηχανίας (τσιμεντοβιομηχανία, κεραμοποιία κ.λπ.), καθώς και σε βιομηχανικές υποδομές θερμικής και ενεργειακής αξιοποίησης” και περί ανάκτησης ενέργειας από την επεξεργασία της αστικής ιλύος μέσω “χρήσης του δευτερογενούς καυσίμου στην τσιμεντοβιομηχανία (TITAN) ή στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ” εξυπηρετεί τους πρωταρχικούς στόχους του ΕΣΔΑ περί εξοικονόμησης φυσικών πόρων και μείωσης των υπολειμμάτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής* τελεί υπό τη γενική προϋπόθεση ότι η επεξεργασία αυτή των αποβλήτων γίνεται αφού έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια επαναχρησιμοποίησης ή ανακύκλωσής τους, με το περιεχόμενο δε αυτό, η ως άνω ρύθμιση κρίνεται σύμφωνη προς τις κατευθύνσεις και τους στόχους του ΕΣΔΑ. Υπό τα δεδομένα αυτά η προσβαλλόμενη πράξη συνάδει με τις διατάξεις της οδηγίας 2008/98/ΕΚ και του ν. 4042/2012 και με τον υπερκείμενο σχεδιασμό και αβασίμως προβάλλονται όλοι οι περί του αντιθέτου λόγοι. Σημειώνεται, τέλος, ότι και το μεταγενέστερο και νυν ισχύον ΕΣΔΑ (που εγκρίθηκε με την πράξη 39/2020 του Υπουργικού Συμβουλίου, Α’ 185) προβλέπει την προώθηση της παραγωγής εναλλακτικών δευτερογενών καυσίμων από τις ΜΕΑ και από τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ, “ώστε να μειωθούν οι ποσότητες των εξερχομένων από τις Μονάδες αυτές, που καταλήγουν σε ταφή”, την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων και των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων, με τον ίδιο στόχο, τη δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων και την παράλληλη συμπληρωματική δυνατότητα αξιοποίησης δευτερογενών καυσίμων από ενεργοβόρες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καθώς και την ανάπτυξη μονάδων ανάκτησης ενέργειας με θερμική επεξεργασία, για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή.
Προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη πρέπει να ακυρωθεί, διότι “[στην απόφαση] ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕοικ.107017 Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ “Σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27,,ς Ιουνίου 2001” δεν αναφέρεται καν η δυνατότητα της «κάθε άλλου είδους ανάκτησης όπως ανάκτησης ενέργειας» και ως εκ τούτου δεν τεκμηριώνεται και δεν διερευνώνται εναλλακτικές λύσεις, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία”. Ο λόγος αυτός, όπως προβάλλεται, πρέπει να απορριφθεί ως στηριζόμενος σε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι η ΣΜΠΕ αναφέρεται σε «κάθε άλλου είδους ανάκτηση όπως ανάκτηση ενέργειας».
Η χρήση των αποβλήτων ως πηγής ενέργειας αποτελεί επιτρεπτή εργασία διαχείρισης αυτών, υπό τον όρο να διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Εξάλλου, με το λόγο ακυρώσεως οι αιτούντες αρκούνται στην επίκληση του άρθρου 24 του Συντάγματος, χωρίς να εξειδικεύουν εάν έχουν αδειοδοτηθεί έργα με σκοπό την καύση αποβλήτων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ, από την άλλη πλευρά, το Δημόσιο και το παρεμβαίνον ν.π.δ.δ. ισχυρίζονται, με τα υπομνήματα που κατέθεσαν, ότι καθ’ όλη τη διάρκεια εφαρμογής του ΠΕΣΔΑ δεν έχει γίνει μελέτη με τέτοιο αντικείμενο, δεν έχει αδειοδοτηθεί μονάδα ενεργειακής ανάκτησης και δεν έχει εκδοθεί άδεια διαχείρισης αποβλήτων με αποτέφρωση ή συναποτέφρωσή τους. Σε κάθε περίπτωση, η αδειοδότηση μονάδας καύσης αποβλήτων, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, και η πρόβλεψη των κατάλληλων περιβαλλοντικών όρων, σε συμφωνία με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και τα ευρωπαϊκά πρότυπα αποτελούν αντικείμενο της αυτοτελούς πράξης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που ενδέχεται να εκδοθεί στο μέλλον και θα είναι αυτοτελώς προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως.
Πρόεδρος: Θ. Αραβάνης
Το πλήρες κείμενο της απόφασης θα αναρτηθεί αμέσως μετά την καθαρογραφή του από το Δικαστήριο.
