ΣτΕ 513*/2016 [Νόμιμη Περιβαλλοντική Αδειοδότηση ΑΣΠΗΕ στην Τροιζήνα]

Περίληψη

-Εφόσον οι εκτάσεις δασικού χαρακτήρα στις οποίες θα εγκατασταθεί το επίδικο αιολικό πάρκο είναι χέρσες και άγονες, με περιορισμένη θαμνώδη βλάστηση, και χρησιμοποιούνται κυρίως ως βοσκότοποι, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος ο σχετικός λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο δεν εξειδικεύεται, άλλωστε, η βλάβη που θα υποστεί η δασική βλάστηση της περιοχής από την επίμαχη εγκατάσταση.

-Για τις περιοχές του Δήμου Τροιζηνίας, ο οποίος ανήκει γεωγραφικά στην Ανατολική Πελοπόννησο και για λόγους διοικητικής οργανώσεως θεωρείται, ανέκαθεν, τμήμα του Νομού Αττικής, εντασσόμενος ήδη στην Περιφέρεια Αττικής, ισχύουν οι διατάξεις Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ που αφορούν την ηπειρωτική χώρα εν γένει και όχι οι διατάξεις που αφορούν την Αττική.

-Στην Μ.Π.Ε έχει αποτυπωθεί η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, έχουν εκτιμηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην πανίδα τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου και, τέλος, έχουν προβλεφθεί συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης των επιπτώσεων αυτών. Κατά συνέπεια, ενόψει του ότι προκύπτει από την οικεία Μ.Π.Ε, ότι οι επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής θα είναι μάλλον ασθενείς, ότι η θέση του έργου δε συμπίπτει με πορεία των οποιωνδήποτε αποδημητικών πτηνών και ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις που να δικαιολογούν την παρουσία πλούσιας ορνιθοπανίδας, ο ισχυρισμός ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι αθροιστικές επιπτώσεις που πράγματι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή από το σύνολο των αιολικών πάρκων, αορίστως άλλωστε προβαλλόμενος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμως.

-Το περιεχόμενο της οικείας Μ.Π.Ε είναι πλήρες όσον αφορά τα μορφολογικά, εδαφολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά, έχουν εκτιμηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη γεωμορφολογία, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, έχουν εξετασθεί οι επιπτώσεις του έργου στην αισθητική του τοπίου, μετά από ειδική φωτορεαλιστική μελέτη, καθώς και στον τουρισμό, έχουν δε προβλεφθεί συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης των επιπτώσεων αυτών. Ο προβαλλόμενος λόγος ότι με την επίμαχη εγκατάσταση θα προκληθεί στην περιοχή ολοσχερής καταστροφή του ανάγλυφου του εδάφους από τις εκχερσώσεις και την εκσκαφή των υψωμάτων, με αποτέλεσμα την υπέρμετρη αισθητική επιβάρυνση- αλλοίωση του φυσικού τοπίου και ειδικότερα της κορυφογραμμής, μεταβολή της εικόνας και αισθητικής του χώρου, αλλά και οπτική όχληση κατά τη διάρκεια ζωής του έργου από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, ανεξαρτήτως της αοριστίας του, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

*Συναφείς Αποφάσεις οι ΣτΕ 514/2016 και 512/2016

Πρόεδρος: Χρ. Ράμμος
Εισηγητής: Μ. Γκορτζολίδου
Δικηγόροι: Β. Κορκίζογλου, Απ. Μαυραγάνης

Βασικές Σκέψεις

Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση: α) της Φ132/137/ΦΠΕΡ10/09/10.3.2009 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και έγκρισης επέμβασης σε δασική έκταση αιολικού πάρκου συνολικής ισχύος 20 MW της εταιρείας «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΕΜΟΣ Α.Ε.», στη θέση «Ασπροβούνι» του Δήμου Τροιζήνας, εκτός ορίων οικισμού, καθώς και του συνοδού έργου που αφορά τις οδούς πρόσβασης και προσπέλασης για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, β) της οικ.28356/10451/22.7.2009 απόφασης του ίδιου Γενικού Γραμματέα άδειας εγκατάστασης για το ως άνω έργο με χρονική ισχύ δύο ετών και γ) της 9/25.1.2010 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Τροιζήνας χορήγησης άδειας για την κατασκευή του υπόγειου διασυνδετικού δικτύου ΜΤ του εν λόγω αιολικού πάρκου. Εξάλλου, μετά την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως εκδόθηκαν οι ακόλουθες πράξεις: Α) Η Φ132/3032/10/29.6.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής συμπλήρωσης – τροποποίησης της αρχικής Ε.Π.Ο. και η Φ132/396/11/13.4.2011 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής τροποποίησης επίσης της αρχικής Ε.Π.Ο. και Β) η 43798/40626/σχετ. 39276/36107/22.11.2011 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής τροποποίησης – παράτασης της αρχικής άδειας εγκατάστασης του ένδικου αιολικού σταθμού. Με τις τελευταίες νεότερες πράξεις τροποποιήθηκαν τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ως προς τον αριθμό και τον τύπο των ανεμογεννητριών, ήτοι από 10 ανεμογεννήτριες VestasV-80, ονομαστικής ισχύος 2.000 kW εκάστη, σε 9 ανεμογεννήτριες Energon Ε82,ονομαστικής ισχύος 2.300 kW εκάστη, με την επισήμανση ότι ανεξάρτητα από το ονομαστικό μέγεθος του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού η ενέργεια ανά ώρα που θα αποδίδεται στο σύστημα δεν θα υπερβαίνει την αντιστοιχούσα εγκατεστημένη ισχύ των 20 MW. Με την υπό κρίση αίτηση οι αιτούντες επιδιώκουν την ακύρωση των πιο πάνω αρχικών αποφάσεων της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και της άδειας εγκατάστασης, καθώς και της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Τροιζήνας.
Επειδή, με πρόδηλο έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς έχει ασκήσει παρέμβαση στην παρούσα δίκη η εταιρεία με την επωνυμία «Ελληνική Τεχνοδομική Άνεμος Ανώνυμη Εταιρεία Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας», ως δικαιούχος των προσβαλλομένων πράξεων.
Επειδή, νομίμως συνεχίζεται η δίκη από το Δήμο Τροιζηνίας Αττικής, ο οποίος δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 2.5.2.Α.3 του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α΄ 87) έχει συσταθεί με συνένωση του Δήμου Μεθάνων και του καθ’ ου η αίτηση Δήμου Τροιζήνας και, σύμφωνα με τα άρθρα 283 και 286 του ίδιου νόμου, υπεισήλθε στα δικαιώματα και υποχρεώσεις και συνεχίζει αυτοδικαίως τις εκκρεμείς δίκες των συνενωθέντων Δήμων, οι οποίοι καταργήθηκαν.
Επειδή, οι εκ των αιτούντων Ε. Κώνστας, Ηλ. Μικρού, Ηλ. Κρίκωνας και Π. Σούχλας (αριθ. 1, 6, 8 και 9 του δικογράφου) δεν νομιμοποίησαν κατά οποιονδήποτε από τους προβλεπομένους στο άρθρο 27 παρ. 1 και 2 του π. δ/τος 18/1989 τρόπους το δικηγόρο, που υπογράφει το δικόγραφο της κρινόμενης αιτήσεως ως πληρεξούσιός τους. Συνεπώς, ως προς αυτούς, η αίτηση πρέπει να απορριφθεί, κατά την ως άνω διάταξη, ως απαράδεκτη. Από τους λοιπούς αιτούντες ο Μ. Καρακωνσταντής (αριθ. 4 του δικογράφου) δεν προσκομίζει στοιχεία από τα οποία να αποδεικνύεται η ιδιότητά του ως κατοίκου του Δήμου Τροιζήνας Αττικής (ήδη Δήμου Τροιζηνίας Αττικής), εντός του οποίου πρόκειται να εγκατασταθεί το επίμαχο έργο, με αποτέλεσμα η κρινόμενη αίτηση να ασκείται από αυτόν άνευ εννόμου συμφέροντος. Αντίθετα, οι υπόλοιποι τέσσερις αιτούντες (αριθ. 2, 3, 5 και 7 του δικογράφου), φερόμενοι, κατά τα προσκομισθέντα από αυτούς στοιχεία, ως κάτοικοι του Δήμου Τροιζήνας Αττικής (ήδη Δήμου Τροιζηνίας Αττικής), εντός του οποίου πρόκειται να εγκατασταθεί το επίμαχο έργο, και ο δέκατος των αιτούντων, ως κάτοικος του όμορου Δήμου Πόρου Αττικής, λόγω της άμεσης οπτικής επαφής του έργου, ασκούν με έννομο συμφέρον την κρινόμενη αίτηση, προβάλλοντας λόγους που αφορούν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Επειδή, από τις προσβαλλόμενες πράξεις μόνον η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία του ένδικου αιολικού πάρκου υπόκειται κατά νόμον σε διατυπώσεις δημοσιότητας. Η συντέλεση των διατυπώσεων αυτών λαμβάνεται μεν υπόψη για τη συναγωγή τεκμηρίου γνώσεως εκ μέρους των αιτούντων, δεν αρκεί όμως, μόνον αυτή, για τη στοιχειοθέτηση του τεκμηρίου, αλλά συνεκτιμώνται και άλλα δεδομένα, όπως το χρονικό διάστημα που παρήλθε από την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του έργου (ΣΕ 2464/2009). Εν προκειμένω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του επίδικου αιολικού πάρκου πριν από την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως, ούτε, εξάλλου προκύπτει κοινοποίηση των προσβαλλόμενων πράξεων στους αιτούντες ή με άλλο τρόπο πλήρης γνώση του περιεχομένου της απ’ αυτούς, επομένως, η ασκηθείσα στις 24.3.2010 αίτηση ακυρώσεως κατά της από 10.3.2009 έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και της από 22.7.2009 άδειας εγκατάστασης είναι εμπρόθεσμη, ενώ, ομοίως, προσβάλλεται εμπροθέσμως την 58η ημέρα της προθεσμίας, η από 25.1.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Τροιζήνας, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την παρεμβαίνουσα είναι απορριπτέα προεχόντως, ως αορίστως προβαλλόμενα.
Επειδή, η υπ’ αριθ. Φ132/137/ΦΠΕΡ10/09/10.3.2009 απόφαση περί έγκρισης περιβαλλοντικών όρων τροποποιήθηκε τις Φ132/3032/10/29.6.2010 και Φ132/396/11/13.4.2011 όμοιες, σε μη ουσιώδη ως προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον στοιχεία, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό τους, οι νεότερες αυτές αποφάσεις θεωρούνται ως συμπροσβαλλόμενες (πρβλ. ΣτΕ 4413/1012 σκ. 3, 4981/2014 σκ. 11). Εξάλλου, ως συμπροσβαλλόμενη θα πρέπει να θεωρηθεί η υπ’ αριθ. 43798/40626/σχετ. 39276/36107/22.11.2011 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, περί χορήγησης άδειας εγκατάστασης για το ως άνω έργο, το συνιστάμενο στην εγκατάσταση 9 ανεμογεννητριών, με χρονική ισχύ δύο ετών, ήτοι έως 22.11.2013. Οι πράξεις αυτές είναι συναφείς, εφόσον αφορούν το ίδιο έργο και η μία προϋποθέτει την έκδοση της άλλης. Αντίθετα, η δίκη πρέπει να κηρυχθεί καταργημένη ως προς την 28356/10451/22.7.2009 αρχική άδεια εγκατάστασης, δεδομένου ότι αυτή έχει ήδη απωλέσει την ισχύ της, αντικατασταθείσα με την ως άνω 28356/10451/22.7.2009 νέα άδεια εγκατάστασης, η οποία, σύμφωνα και με το αίτημα των αιτούντων, που έχει υποβληθεί με το από 7.5.2012 υπόμνημα, περί συνέχισης της δίκης, κατ’ επίκληση της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 32 του π.δ/τος 18/1989, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 31 του ν. 3772/2009 (Α΄ 112), θεωρείται συμπροσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση.
Επειδή, με τις διατάξεις του ν. 3468/2006 (Α΄ 129), μεταφέρθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ενόψει της σπουδαιότητας την οποία αποδίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.) για την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια του ενεργειακού σχεδιασμού, είχε τεθεί ως στόχος μέχρι το 2010, το 22% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοινότητα να προέρχεται από Α.Π.Ε., ειδικότερα δε για την Ελλάδα, με βάση, τους ενδεικτικούς εθνικούς στόχους, όπως προσδιορίζονται στην Οδηγία, το ποσοστό συμμετοχής των Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, αρχικώς ορίστηκε σε 20,1% μέχρι το 2010. Ακολούθως, ενόψει της νεότερης Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, με το άρθρο 1 του ν. 3851/2010 (Α΄ 85), προστέθηκε στο άρθρο 1 του ανωτέρω ν. 3468/1986 παράγραφος 3, με την περίπτωση β της οποίας ορίστηκε ως στόχος το ποσοστό συμμετοχής των Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας να ανέλθει σε 40% μέχρι το 2020, το ποσοστό δε αυτό δεν μεταβλήθηκε με τη διάταξη του άρθρου 30 παρ. 8 του ν. 3882/2010 (Α΄ 182), με την οποία αντικαταστάθηκε η προαναφερόμενη περίπτωση β΄. Τέλος, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κυότο, που κυρώθηκε με το ν. 3017/2002 (Α΄ 117), η Ελλάδα έχει για την περίοδο 2008 – 2012 υποχρέωση συγκράτησης της αύξησης των εκπομπών αερίου που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου με την προώθηση, μεταξύ άλλων, της χρήσης Α.Π.Ε. για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Περαιτέρω, στο άρθρο 7 του ως άνω ν. 3468/2006 ορίζεται ότι: «Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α., καθώς και κάθε έργο που συνδέεται με την κατασκευή και τη λειτουργία τους, συμπεριλαμβανομένων των έργων οδοποιίας πρόσβασης και των έργων σύνδεσής τους με το Σύστημα ή το Δίκτυο, επιτρέπεται να εγκαθίστανται και να λειτουργούν: α) Σε γήπεδο ή σε χώρο, επί των οποίων ο αιτών έχει το δικαίωμα νόμιμης χρήσης. β) Σε δάση ή δασικές εκτάσεις, εφόσον έχει επιτραπεί, επ’ αυτών, η εκτέλεση έργων σύμφωνα με τα άρθρα 45 και 58 του ν. 998/1979 (ΦΕΚ 289 Α΄), όπως ισχύει, ή το άρθρο 13 του ν. 1734/1987 (ΦΕΚ 189 Α΄), όπως ισχύει. γ) Σε αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή σε πυθμένα της, εφόσον έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα χρήσης τους σύμφωνα με το άρθρο 14 του ν. 2971/2001 (ΦΕΚ 285 Α΄), όπως ισχύει» και στο άρθρο 8 παρ. 1 και 2 του ίδιου νόμου προβλέπεται ότι για την εγκατάσταση και επέκταση σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. απαιτείται σχετική άδεια, που χορηγείται, κατά περίπτωση, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας, για όλα τα έργα, για τα οποία αρμόδιος για την περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι είτε ο Νομάρχης είτε ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας κατά τις διατάξεις του ν. 1650/1986, ή με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής αν η αρμοδιότητα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου ανήκει στον Υπουργό αυτόν και στους κατά περίπτωση συναρμόδιους Υπουργούς. Στην παρ. 3 του ως άνω άρθρου προβλέπεται ειδικότερα ότι: «3. Μετά την έκδοση της άδειας παραγωγής από τη Ρ.Α.Ε., ο ενδιαφερόμενος προκειμένου να του χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης, ζητά ταυτόχρονα την έκδοση: α) Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή. β) Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.), κατά το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, όπως ισχύει, και γ) Άδειας Επέμβασης σε δάσος ή δασική έκταση, κατά την παρ. 2 του άρθρου 58 του ν. 998/1979 (ΦΕΚ 289 Α΄), εφόσον απαιτείται, ή γενικά των αναγκαίων αδειών για την απόκτηση του δικαιώματος χρήσης της θέσης εγκατάστασης του έργου…» και στην παρ. 6 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι: «6. Για την έκδοση απόφασης Ε.Π.Ο. των έργων από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. κατά τις διατάξεις του άρθρου 4 του ν. 1650/1986, όπως ισχύει, υποβάλλεται πλήρης φάκελος και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) στην αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή. Η αρμόδια αρχή εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης, μεριμνά για την τήρηση των διαδικασιών δημοσιοποίησης και αποφαίνεται για τη χορήγηση ή μη απόφασης Ε.Π.Ο. μέσα σε τέσσερις (4) μήνες από το χρόνο που ο φάκελος θεωρήθηκε πλήρης. Ο φάκελος θεωρείται πλήρης, εάν μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την υποβολή του δεν ζητηθούν εγγράφως από τον ενδιαφερόμενο συμπληρωματικά στοιχεία. Η αδειοδοτούσα αρχή δεν μπορεί να ζητήσει εκ νέου από τον ενδιαφερόμενο συμπληρωματικά στοιχεία εκτός από διευκρινίσεις επί στοιχείων που είχαν ήδη ζητηθεί εγγράφως. Ειδικά, στην περίπτωση έργων της υποκατηγορίας 3 της δεύτερης (Β΄) κατηγορίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, που κατατάσσονται από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας στην υποκατηγορία 4 της δεύτερης (Β΄) κατηγορίας, η απόφαση Ε.Π.Ο., εκδίδεται από τον Νομάρχη μέσα σε δύο (2) μήνες από τη διαβίβαση σε αυτόν του σχετικού φακέλου. Οι αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς στους οποίους διαβιβάζεται ο φάκελος από την αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή υποχρεούνται να γνωμοδοτούν για τα θέματα αρμοδιότητάς τους και μέσα στα πλαίσια των όρων και προϋποθέσεων χωροθέτησης που προβλέπονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464 Β΄), όπως ισχύει κατά περίπτωση, μέσα στις προθεσμίες που καθορίζονται από το νόμο ή τάσσονται από την αρμόδια υπηρεσία…». Εξάλλου, κατά τις παρ. 1α και 2 του άρθρου 4 του ν. 1650/1986 (Α΄ 160), όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3010/2002, (Α΄ 91), για την πραγματοποίηση νέων δημόσιων ή ιδιωτικών έργων ή δραστηριοτήτων απαιτείται η έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος, μετά από υποβολή, για τα έργα τα οποία ανήκουν στην Α΄ κατηγορία κατά τη διάκριση που εισάγεται με το προηγούμενο άρθρο 3 του ίδιου ν. 1650/1986, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του αυτού ν. 3010/2002, δηλαδή για τα έργα που είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σύμφωνα δε με το άρθρο 4 και το Παράρτημα 1 της κατ’ εξουσιοδότηση του ανωτέρω άρθρου 3 του ν. 1650/1986 εκδοθείσας κοινής υπουργικής αποφάσεως. Η.Π.: 15393/2332/5.8.2002 (Β΄ 1022), η «ηλεκτροπαραγωγή από αιολική και ηλιακή ενέργεια 40-5 MW», που ανήκει στην Ομάδα 10 (ειδικά έργα) κατατάσσεται στη δεύτερη υποκατηγορία της πρώτης κατηγορίας. Κατά τις διατάξεις αυτές, για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας απαιτείται, μεταξύ άλλων, και η εξέταση και εκτίμηση των περιβαλλοντικών και άλλων επιπτώσεων από την εγκατάσταση σταθμού στην πέριξ αυτού περιοχή, η εκτίμηση δε αυτή γίνεται, καταρχήν, κατά το στάδιο της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων εγκατάστασης και λειτουργίας του, που γίνεται σύμφωνα με τους ορισμούς των ανωτέρω διατάξεων του ν. 1650/1986 (βλ. ΣτΕ 3816/2010, 1508/2008, 2569/2004 επταμ.). Κατά την αξιολόγηση αυτή λαμβάνονται υπόψη οι όροι των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας, καθώς και το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Α.Π.Ε. (ΣτΕ 2474/2011).
Επειδή, το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, το οποίο εγκρίθηκε με 49828/12.11-3.12.2008 απόφαση της «Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του χωροταξικού σχεδιασμού και της αειφόρου ανάπτυξης» (Β΄ 2464) κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του προαναφερθέντος ν. 2742/1999, διαλαμβάνει στο προοίμιό του τα ακόλουθα: «1. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) συνιστούν πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον και … βασική συνιστώσα της αειφόρου ανάπτυξης… 3. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. 4. Συγκεκριμένα με βάση την Οδηγία 2001/77/ΕΚ, έχει τεθεί ως στόχος, μέχρι το 2010, το 22,1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοινότητα να προέρχεται από ΑΠΕ… 5. Ειδικώς για την Ελλάδα, με βάση τους εθνικούς στόχους, όπως αυτοί προσδιορίζονται στον ν. 3468/2006, [Α΄ 129], το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, πρέπει να ανέλθει, μέχρι το 2010, σε 20,1% και, μέχρι το 2020, σε 29%… Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της ενιαίας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κυότο που έχει κυρωθεί … με τον ν. 3017/2002 [Α΄ 117] … η Ελλάδα έχει αναλάβει για την περίοδο 2008-2012 την υποχρέωση της συγκράτησης της αύξησης των εκπομπών της … προωθώντας, μεταξύ άλλων, για τον σκοπό αυτό και τη χρήση ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρισμού… 6. Για την επίτευξη των πιο πάνω στόχων, η Ελλάδα οφείλει να καθορίσει μέτρα υποστήριξης των ΑΠΕ, μεριμνώντας, μεταξύ άλλων, τόσο για την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησής τους όσο και για την προσαρμογή του κανονιστικού πλαισίου εγκατάστασής τους προς τις … διατάξεις που αφορούν τον χωροταξικό σχεδιασμό και τις χρήσεις γης. 7. Κρίσιμο … αποδεικνύεται το ζήτημα της χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ … διότι αν και τα έργα ΑΠΕ μπορεί να χαρακτηρισθούν κατ’ αρχήν ως δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, εν τούτοις δεν στερούνται παντελώς επιπτώσεων σε αυτό… Για την πρόληψη, την άμβλυνση και την αποτροπή των επιπτώσεων αυτών απαιτείται η καθιέρωση σαφών κανόνων χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ… 8. Η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ … αποκλειστικά στο πλαίσιο των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σχετικών έργων … δεν μπορεί … να απαντήσει στην ανάγκη καθιέρωσης γενικών κριτηρίων … δηλαδή κριτηρίων που να διασφαλίζουν ένα κοινό πλαίσιο χωρικής οργάνωσης των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων ανάλογα με την φυσιογνωμία και τις χωροταξικές ιδιαιτερότητες των επιμέρους ενοτήτων του ελληνικού χώρου, τις επιμέρους κατηγορίες έργων ΑΠΕ και τις ειδικές ανάγκες ανάπτυξης, προστασίας ή διαφύλαξης που απαντώνται σε συγκεκριμένες περιοχές και σε ευπαθή οικοσυστήματα της χώρας. 9. Απαιτείται, επομένως, να θεσπισθεί ένα ειδικό χωροταξικό πλαίσιο … ώστε αφενός να καταστούν εκ των προτέρων γνωστές οι κατηγορίες περιοχών στις οποίες αποκλείεται εν όλω ή εν μέρει η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ και αντιστοίχως οι εν δυνάμει κατάλληλες για την υποδοχή τους περιοχές και αφετέρου οι ειδικότερες, ανά κατηγορία ΑΠΕ, χωροταξικές προϋποθέσεις εγκατάστασης ιδίως σε συνάρτηση με τη φυσιογνωμία, τη φέρουσα ικανότητα και εν γένει το περιβάλλον των περιοχών εγκατάστασης. 10. Η αξιοποίηση των πηγών ΑΠΕ πρέπει να λάβει χώρα σε όλη την επικράτεια ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν και τις δυνατότητες κάθε περιοχής…». Περαιτέρω, στο εν λόγω Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού ορίζονται τα εξής: Άρθρο 4 «Στόχοι 1. Ο χωροταξικός σχεδιασμός των αιολικών εγκαταστάσεων αποσκοπεί: 1. Στον εντοπισμό, με βάση τα στοιχεία αιολικού δυναμικού, κατάλληλων περιοχών που θα επιτρέπουν ανάλογα με τις χωροταξικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητές τους τη λειτουργία αιολικών εγκαταστάσεων και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας στα απαιτούμενα δίκτυα. 2. Στην καθιέρωση κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός την δημιουργία βιώσιμων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και στο τοπίο. 3. Στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των αιολικών εγκαταστάσεων, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών». Άρθρο 5 «Διάκριση του εθνικού χώρου σε κατηγορίες 1. Για τη χωροθέτηση των αιολικών εγκαταστάσεων ο εθνικός χώρος, με βάση το εν δυνάμει εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό του και τα ιδιαίτερα χωροταξικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του, διακρίνεται στις ακόλουθες μείζονες κατηγορίες: α. Στην ηπειρωτική χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Εύβοιας. β. Στην Αττική, που αποτελεί ειδικότερη κατηγορία της ηπειρωτικής χώρας λόγω του μητροπολιτικού χαρακτήρα της. γ. … δ. … 2. Η ηπειρωτική χώρα διακρίνεται περαιτέρω σε Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) και σε Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ) ως εξής: α. Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ): Είναι οι περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, που προσδιορίζονται υπό μορφή πίνακα στο Παράρτημα Ι και απεικονίζονται στο Διάγραμμα 1 της παρούσας απόφασης, οι οποίες διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα για την εγκατάσταση αιολικών σταθμών, ενώ ταυτόχρονα προσφέρονται από απόψεως επίτευξης των χωροταξικών στόχων. Στις περιοχές αυτές, εκτιμάται η μέγιστη δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων (φέρουσα ικανότητα), όπως ειδικότερα αυτή προσδιορίζεται στο Παράρτημα ΙΙΙ. β. Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ). Χαρακτηρίζονται όλοι οι πρωτοβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) της ηπειρωτικής χώρας που δεν περιλαμβάνονται στις Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας των οποίων περιοχές ή και μεμονωμένες θέσεις … κρίνονται από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κατά το άρθρο 3 παρ. 1.δ του ν. 3468/2006, ως ενεργειακά αποδοτικές». Άρθρο 6 «Περιοχές αποκλεισμού και ζώνες ασυμβατότητας. 1. Σε όλες τις κατηγορίες περιοχών του προηγούμενου άρθρου, πρέπει να αποκλείεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός: α. Των κηρυγμένων διατηρητέων μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και των άλλων μνημείων μείζονος σημασίας … καθώς και των οριοθετημένων αρχαιολογικών ζωνών προστασίας Α … β. Των περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης που καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του ν. 1650/1986. γ. Των ορίων των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας (Υγρότοποι Ραμσάρ). δ. Των πυρήνων των εθνικών δρυμών και των κηρυγμένων μνημείων της φύσης και των αισθητικών δασών που δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές της περιπτώσεως β΄ του παρόντος άρθρου. ε. Των οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως τόποι κοινοτικής σημασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 σύμφωνα με την απόφαση 2006/613/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 259 της 21.9.2006, σ. 1). στ. … 4. Με την επιφύλαξη των περιπτώσεων β΄, γ΄ και δ΄ της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων, σύμφωνα με τα άρθρα 45 και 58 του ν. 998/ 1979 και άρθρου 13 του ν. 1734/1987 όπως ισχύουν. Στις παραπάνω περιοχές πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τον περιορισμό της βλάβης της δασικής βλάστησης. 5. …». Το άρθρο 7, με τον τίτλο «Ειδικά κριτήρια χωροθέτησης αιολικών μονάδων στην ηπειρωτική χώρα», ορίζει ότι «Το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης εδαφών από αιολικές εγκαταστάσεις στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ που εμπίπτουν σε ΠΑΚ της ηπειρωτικής χώρας δεν μπορεί να υπερβαίνει το 5% ανά ΟΤΑ…». Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 9, που προβλέπει τα ειδικά κριτήρια για την Αττική, «Για τη χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων στην Αττική πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής: 1. Η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων στην Αττική είναι δυνατή σε περιοχές του ορεινού όγκου της Πάστρας, του Πάνειου, του Λαυρεωτικού Ολύμπου και στο εκτός επιρροής του αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος τμήμα της Μερέντας, όπως απεικονίζονται στα διαγράμματα 3 και 4. 2. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης εδαφών από αιολικές εγκαταστάσεις στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ δεν μπορεί να υπερβαίνει το 8% της έκτασης ανά ΟΤΑ…». Κατά το άρθρο 11 του ως άνω Ειδικού Πλαισίου, «Ο έλεγχος και η εφαρμογή των κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων … διενεργείται κατά το στάδιο χορήγησης της άδειας παραγωγής…». Σύμφωνα με το Παράρτημα Ι και το αντίστοιχο Διάγραμμα 1, που προσαρτώνται στο Ειδικό Πλαίσιο (βλ. άρθρα 24 και 25, αντιστοίχως), προβλέπονται τρεις Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας, η Περιοχή ΠΑΠ 1, στους Νομούς Έβρου και Ροδόπης, η Περιοχή ΠΑΠ 2, στους Νομούς Εύβοιας, Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Καρδίτσας και Βοιωτίας, και η Περιοχή ΠΑΠ 3, στους Νομούς Λακωνίας και Αρκαδίας. Με τα Διαγράμματα 3 και 4 καθορίζονται περιοχές για εγκατάσταση αιολικών πάρκων στη Δυτική και την Νοτιοανατολική Αττική, αντιστοίχως. Στο Παράρτημα ΙV ορίζονται «Κριτήρια ένταξης των αιολικών εγκαταστάσεων στο τοπίο». Στο «Διάγραμμα 2 Υδροδυναμικό» του ως άνω Ειδικού Πλαισίου εμφαίνονται τα δέκα τέσσερα υδατικά διαμερίσματα της Χώρας, που στοιχούν στα υδατικά διαμερίσματα στα οποία διαιρείται ο ελληνικός χώρος για τη διαχείριση των υδατικών πόρων κατά τον ν. 1739/1987 (Α΄ 201): κατά τους ορισμούς του άρθρου 1 του νόμου αυτού, τα υδατικά διαμερίσματα «είναι περιοχές οριοθετημένες μεταξύ τους από υδροκρίτες ή νησιωτικές περιοχές, που περιλαμβάνουν ολοκληρωμένα υδρογραφικά δίκτυα, με υδρολογικές συνθήκες κατά το δυνατόν όμοιες». Σύμφωνα με το ανωτέρω διάγραμμα, η περιοχή της Τροιζηνίας ανήκει στο υδατικό διαμέρισμα της Ανατολικής Πελοποννήσου.
Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις είναι μη νόμιμες, διότι κατά την έκδοσή τους δεν έχει εκτιμηθεί, αιτιολογημένα, εάν η εγκατάσταση του αιολικού σταθμού θα μπορούσε να γίνει σε άλλη, μη δασική ή μη αναδασωτέα, έκταση, με μικρότερη θυσία του φυσικού περιβάλλοντος.
Επειδή, όπως προκύπτει από τις αναφερόμενες σε προηγούμενη σκέψη διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 45 του ν. 998/1979 (Α΄ 289), όπως η παράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 2941/2001 (Α΄ 201), και του άρθρου 58 του αυτού ν. 998/1979, όπως τροποποιήθηκε αρχικώς με το προαναφερθέν άρθρο 2 παρ. 2-4 του ν. 2941/2001 και ακολούθως με το άρθρο 30 του ν. 3229/2004 (Α΄ 38), επιτρέπεται, κατ’ αρχήν, η εγκατάσταση σε δάση και δασικές εκτάσεις, ως έργων υποδομής, των αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Περαιτέρω, όπως έχει κριθεί (βλ. ΣΕ 2499/2012 Ολομ, 4891/2013), κατά τις ανωτέρω διατάξεις, μεταξύ των επιτρεπομένων επεμβάσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις είναι η κατασκευή υποσταθμών και κάθε τεχνικού έργου που αφορά την υποδομή και εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και τα συνοδευτικά έργα. Για τη σχετική επέμβαση απαιτείται προηγούμενη πράξη του κατά τις διατάξεις αυτές αρμοδίου κρατικού οργάνου, με την οποία είναι δυνατόν να θεσπίζονται ειδικότεροι όροι και περιορισμοί για την εκτέλεση του έργου. Εξ άλλου, κατά τα παγίως κριθέντα (βλ. ΣΕ 2814/2013, 1733/2012, 4448/2010, 3816/2010, 1508/2008, 3596/ 2007), ακόμη και οι επιτρεπόμενες από το Σύνταγμα και τον νόμο επεμβάσεις σε δάσος ή δασική ή αναδασωτέα έκταση, όπως είναι, κατά τα ανωτέρω, η εγκατάσταση αιολικών σταθμών, πρέπει να διενεργούνται με την μεγαλύτερη δυνατή φειδώ, και αφού προηγουμένως κριθεί αιτιολογημένως ότι η ικανοποίηση των συγκεκριμένων αναγκών που επιδιώκεται με την επέμβαση υπερτερεί της ανάγκης διαφυλάξεως της δασικής βλαστήσεως και ότι δεν υφίσταται τρόπος ικανοποιήσεως των αναγκών χωρίς αλλοίωση της μορφής εκτάσεων με δασικό χαρακτήρα. Εφόσον δε κριθεί ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, τότε οι ως άνω ανάγκες πρέπει να ικανοποιούνται με την μικρότερη δυνατή απώλεια δασικού πλούτου. Συνεπώς, επιβάλλεται η κατά προτίμηση χρησιμοποίηση τμήματος δασικής εκτάσεως και μόνον εάν, κατά την σχετική προσηκόντως αιτιολογημένη κρίση της Διοικήσεως, δεν υπάρχει δασική έκταση κατάλληλη για τον σκοπό αυτό, μπορεί να επιτραπεί η εγκατάσταση αιολικού σταθμού σε δάσος. Τέλος, και το προαναφερθέν ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ προβλέπει, στο άρθρο 6 παρ. 4, ότι πλην ορισμένων εξαιρέσεων που ρητώς αναφέρονται στη διάταξη αυτή, «επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων», σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, και ορίζει ότι «πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τον περιορισμό της βλάβης της δασικής βλάστησης». Η διάταξη αυτή, δηλαδή, παραπέμπει ως προς τις επιτρεπόμενες εντός των δασικών οικοσυστημάτων επεμβάσεις, στις ισχύουσες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, χωρίς να εισάγει, κατά τροποποίηση ή συμπλήρωσή τους, νεότερες ρυθμίσεις επί των ζητημάτων αυτών (βλ. ΣΕ 2814/2013).
Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, κατά τα προκύπτοντα από τα στοιχεία του φακέλου και ιδίως τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), με βάση την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη Ε.Π.Ο., το επίμαχο έργο αφορά στην εγκατάσταση αιολικού πάρκου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 20 MW, στη θέση «Ασπροβούνι» του Δήμου Τροιζήνας, νομού Αττικής, αποτελείται δε από 10 ανεμογεννήτριες, ονομαστικής ισχύος 2 MW η καθεμία. Ειδικότερα, κατά τη Μ.Π.Ε., οι 10 ανεμογεννήτριες θα εγκατασταθούν σε υψόμετρο έως 850 μέτρων και σε ικανή απόσταση από κατοικημένες περιοχές (σελ. 94-95 Μ.Π.Ε., απόσταση μεγαλύτερη από 1,5 χιλιόμετρα από πλησιέστερο οικισμό, σελ. 108, 136). Το σύνολο της επίμαχης περιοχής καλύπτεται από αραιή βλάστηση αείφυλλων – πλατύφυλλων, ενώ απουσιάζει η δενδρώδης βλάστηση, και στο μεγαλύτερο μέρος όπου θα εγκατασταθούν οι ανεμογεννήτριες τα εδάφη είναι άγονα και κατά τόπους διάσπαρτα θαμνώδες (σελ. 17, 86 Μ.Π.Ε.). Εξάλλου, από το σχεδιασμό του έργου δεν προβλέπεται καμία κοπή δένδρου ή επέμβαση στην υπάρχουσα βλάστηση (σελ. 118 Μ.Π.Ε.). Περαιτέρω, κατά τη φάση της κατασκευής αναμένεται να υπάρξουν ασθενείς επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής (μόνιμη και διερχόμενη), ενώ κατά τη φάση της λειτουργίας οι επιπτώσεις από την άμεση απώλεια βιοτόπων για τα πουλιά κρίνεται ότι θα είναι ασθενείς, δεδομένου κυρίως ότι ο τύπος του βιοτόπου (κυρίως άγονο έδαφος και διάσπαρτοι σκληροφυλλικοί θάμνοι) δεν αποτελεί ενδιαίτημα υψηλής οικολογικής αξίας για τα είδη της ορνιθοπανίδας (σελ. 18, 121, 134 Μ.Π.Ε.) Επίσης, το έργο δεν βρίσκεται εντός των ορίων οποιασδήποτε προστατευόμενης περιοχής (σελ. 19, 83, 86, 134 Μ.Π.Ε.), οι δε χώροι εγκατάστασης των αιολικών πάρκων βρίσκονται εκτός κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων (σελ. 20 Μ.Π.Ε.). Εξάλλου, το έργο πρόκειται να κατασκευασθεί σε δασική έκταση (βλ. την υπ’ αριθμ. πρωτ. 1249/1.8.2006 βεβαίωση του Δασάρχη Πόρου. Σύμφωνα δε με τη μελέτη «Έλεγχος συμβατότητας του αιολικού πάρκου και των συνοδών αυτού έργων με το ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», που συνοδεύει επίσης την Ε.Π.Ο., η εγκριθείσα αιολική εγκατάσταση πληροί όλους τους όρους και τα κριτήρια του ως άνω ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού (σελ. 14-19 της μελέτης). Εξάλλου, για την οδοποιία θα χρησιμοποιηθεί κατά βάση το υπάρχον οδικό δίκτυο της περιοχής, θα διανοιχθεί νέα οδός πρόσβασης μήκους 3.235 μέτρων και θα χαραχθεί εσωτερικό οδικό δίκτυο 1.487 μέτρων για την επικοινωνία εντός του αιολικού πάρκου (σελ. 18 και 24 και Μ.Π.Ε.). Τέλος, κατά τη Μ.Π.Ε. η επίμαχη περιοχή και η θέση «Ασπροβούνι» αποτελούν τις συγκριτικά καλύτερες περιοχές στο σύνολο της ευρύτερης περιοχής από πλευράς αιολικού δυναμικού, ενώ είναι αραιοκατοικημένες και ασκούνται σ’ αυτές κυρίως κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Η εγκατάσταση δε δεν θίγει την τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, αντίθετα προωθεί μία άγονη και ανεκμετάλλευτη περιοχή (σελ. 22, 24-25 της Μ.Π.Ε. «Στόχος και αναγκαιότητα του έργου»). Επομένως, εφόσον, κατά τα προεκτεθέντα, οι εκτάσεις δασικού χαρακτήρα στις οποίες θα εγκατασταθεί το επίδικο αιολικό πάρκο είναι χέρσες και άγονες, με περιορισμένη θαμνώδη βλάστηση, και χρησιμοποιούνται κυρίως ως βοσκότοποι, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, ο ανωτέρω προβαλλόμενος λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο δεν εξειδικεύεται, άλλωστε, η βλάβη που θα υποστεί η δασική βλάστηση της περιοχής από την επίμαχη εγκατάσταση.
Επειδή, προβάλλεται ότι κατά παράβαση του άρθρου 9 του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, το επίδικο έργο χωροθετείται σε αρμοδιότητας του Δήμου Τροιζήνας Νομού Αττικής, οποία δεν περιλαμβάνεται στις περιοριστικώς αναφερόμενες στην ανωτέρω διάταξη.
Επειδή, όπως, έχει κριθεί: «κατά τα άρθρα 5 και 9 του Ειδικού αυτού Πλαισίου, η γεωγραφική ενότητα της Αττικής αντιμετωπίζεται “ως ειδικότερη κατηγορία της ηπειρωτικής χώρας λόγω του μητροπολιτικού χαρακτήρα της”. Η γεωγραφική αυτή ενότητα δεν ταυτίζεται με την Περιφέρεια Αττικής που αποτελεί διοικητική διαίρεση οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δευτέρου βαθμού, στον οποίο, κατά το άρθρο 3 παρ. 3 στοιχείο θ΄ του ν. 3852/2010 (Α΄ 87), περιλαμβάνονται και οι Δήμοι Αίγινας, Τροιζηνίας, Κυθήρων, Αγκιστρίου, Σαλαμίνας, Σπετσών, Ύδρας και Πόρου. Κατά συνέπεια, για τις περιοχές του Δήμου Τροιζηνίας, ο οποίος ανήκει γεωγραφικά στην Ανατολική Πελοπόννησο και για λόγους διοικητικής οργανώσεως θεωρείται, ανέκαθεν, τμήμα του Νομού Αττικής, εντασσόμενος ήδη στην Περιφέρεια Αττικής, ισχύουν οι διατάξεις Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ που αφορούν την ηπειρωτική χώρα εν γένει και όχι οι διατάξεις που αφορούν την Αττική “ως ειδικότερη κατηγορία της ηπειρωτικής χώρας”»(ΣτΕ 3164/2015). Επομένως, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος και αυτός ο λόγος ακυρώσεως.
Επειδή, εν συνεχεία, προβάλλεται ότι παρανόμως επιτρέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικού πάρκου χωρίς να έχει προηγηθεί ειδική ορνιθολογική μελέτη, στην οποία να καταγράφονται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια οι πτήσεις όλων των πουλιών που χρησιμοποιούν την περιοχή (επιδημητικών, μεταναστευτικών, φωλιαζόντων κλπ.), αλλά και να προσδιορίζεται η συμπεριφορά πτήσης τους στις διάφορες καιρικές συνθήκες, δεδομένου ότι, κατά τους αιτούντες, η περιοχή εγκατάστασης των ανεμογεννητριών είναι αρκετά ευνοημένη σε φυσικά ενδιαιτήματα, καθώς βρίσκεται στην πορεία των μεταναστευτικών διαδρόμων των αποδημητικών πουλιών. Επίσης, δεν προβλέπονται όροι για την εφαρμογή ενός σχεδίου παρακολούθησης της περιοχής του αιολικού πάρκου, ενώ δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι αθροιστικές επιπτώσεις που πράγματι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή από το σύνολο των αιολικών πάρκων.
Επειδή, κατά τα διαλαμβανόμενα στη σκέψη 12, στη Μ.Π.Ε. του επίμαχου έργου αναφέρεται ότι κατά τη φάση της κατασκευής αναμένεται να υπάρξουν ασθενείς επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής (μόνιμη και διερχόμενη), ενώ κατά τη φάση της λειτουργίας οι επιπτώσεις από την άμεση απώλεια βιοτόπων για τα πουλιά κρίνεται ότι θα είναι ασθενείς, δεδομένου κυρίως ότι ο τύπος του βιοτόπου (κυρίως άγονο έδαφος και διάσπαρτοι σκληροφυλλικοί θάμνοι) δεν αποτελεί ενδιαίτημα υψηλής οικολογικής αξίας για τα είδη της ορνιθοπανίδας (σελ. 18, 120-121, 134 Μ.Π.Ε.). Εξάλλου, στην μεν παρ. 6.2.3 (Στοιχεία χλωρίδας – Πανίδας, σελ. 86 επ.) παρατίθενται αναλυτικά τα είδη πανίδας της περιοχής, στη δε παρ. 7.2.5 (Επιπτώσεις στην χλωρίδα και πανίδα κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, σελ. 121 επ.) αναφέρονται τα εξής: «… Σε ότι αφορά την πανίδα μεγαλύτερες είναι οι επιπτώσεις στα πτηνά. Σύμφωνα με τον Mead (1982) δεν παρατηρείται σημαντική θνησιμότητα των μεταναστευτικών πτηνών αν και ο κίνδυνος για αυτά τα είδη θεωρείται μεγαλύτερος από αυτόν για τα είδη με μόνιμη παρουσία στην περιοχή. Για τα μεταναστευτικά είδη είναι γνωστό ότι τα είδη αυτά πετούν σε ύψη τέτοια που δεν απειλούνται από τη λειτουργία των Α/Γ (Colson 1995, Willkelman 1990). Ο Mead (1982) αναφέρει ότι τα πτηνά δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα πρόσκρουσης στις Α/Γ κατά την διάρκεια της ημέρας και όταν υπάρχει καλή ορατότητα. Επίσης στην περιοχή δεν υπάρχουν υδατοσυλλογές και καταφύγια τα οποία να δικαιολογούν τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού μεταναστευτικών και άλλων πτηνών. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει συμπαγείς κυλινδρικούς πύργους πάνω στους οποίους τοποθετούνται οι γεννήτριες, ώστε να αποφεύγεται το κούρνιασμα των πτηνών σ’ αυτές. Ανεξάρτητα με τα προαναφερόμενα το προτεινόμενο αιολικό πάρκο … βρίσκεται εκτός προστατευόμενης περιοχής, ενώ η θέση του δεν συμπίπτει με πορεία των οποιωνδήποτε αποδημητικών πτηνών. Οι πυλώνες που θα εγκατασταθούν δεν θα είναι δικτυωτοί, ενώ η γραμμή μέσης τάσης θα είναι υπόγεια, ελαχιστοποιώντας έτσι την περίπτωση προσκρούσεως σ’ αυτή. Επίσης οι πτέρυγες των σύγχρονων Α/Γ, όπως αυτές που θα εγκατασταθούν στην περιοχή, περιστρέφονται πιο αργά από αυτές των παλαιότερων τύπων με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες θανάτωσης των πτηνών αν αυτά προσκρούσουν πάνω σε αυτές. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα που αναφέρονται παραπάνω, στη συγκεκριμένη περιοχή οι επιπτώσεις στην πανίδα από την εγκατάσταση και λειτουργία του αιολικού πάρκου είναι προσωρινές και δεν προκαλούν σημαντικές μεταβολές στη δομή των κοινοτήτων των Ασπόνδυλων και Σπονδυλωτών». Επίσης, στην παρ. 7.2.9 (σελ. 133) αναφέρεται ότι η περιοχή εγκατάστασης του αιολικού πάρκου φιλοξενεί ένα σχετικά μικρό αριθμό φυτικών και ζωικών taxa και δεν υπάρχουν σημαντικά καταφύγια, αφθονία τροφής ή άλλες ενδείξεις που να δικαιολογούν την παρουσία πλούσιας ορνιθοπανίδας. Τέλος, στην παρ. 8.1.2 (σελ. 144 επ.) προβλέπονται συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία της πανίδας της περιοχής. Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι στην ως άνω Μ.Π.Ε έχει αποτυπωθεί η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, έχουν εκτιμηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην πανίδα τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου και, τέλος, έχουν προβλεφθεί συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης των επιπτώσεων αυτών. Κατά συνέπεια, ενόψει του ότι προκύπτει, από την οικεία Μ.Π.Ε., ότι οι επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής θα είναι μάλλον ασθενείς, ότι η θέση του έργου δεν συμπίπτει με πορεία των οποιωνδήποτε αποδημητικών πτηνών και ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις που να δικαιολογούν την παρουσία πλούσιας ορνιθοπανίδας, ο ισχυρισμός ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι αθροιστικές επιπτώσεις που πράγματι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή από το σύνολο των αιολικών πάρκων, αορίστως άλλωστε προβαλλόμενος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Τέλος, εφόσον η επίμαχη δραστηριότητα δεν χωροθετείται σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, δεν απαιτείται να έχει προηγουμένως συνταχθεί ειδική ορνιθολογική μελέτη, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 6 του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπως αβασίμως προβάλλουν οι αιτούντες.
Επειδή, περαιτέρω, προβάλλεται ότι με την επίμαχη εγκατάσταση θα προκληθεί στην περιοχή, που έχει χαρακτηρισθεί, με την Α1/Φ02/37719/960/1979 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (Β΄ 349), ως περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, ολοσχερής καταστροφή του ανάγλυφου του εδάφους από τις εκχερσώσεις και την εκσκαφή των υψωμάτων, με αποτέλεσμα την υπέρμετρη αισθητική επιβάρυνση – αλλοίωση του φυσικού τοπίου και ειδικότερα της κορυφογραμμής, μεταβολή της εικόνας και αισθητικής του χώρου, αλλά και οπτική όχληση κατά τη διάρκεια ζωής του έργου από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών. Εξάλλου, τα αιολικά πάρκα θα βρίσκονται σε άμεση οπτική επαφή με οποιοδήποτε τουριστικό σκάφος διαπλέει το θαλάσσιο διάδρομο του Αργοσαρωνικού, προερχόμενο από Σπέτσες, Ύδρα ή Πόρο.
Επειδή, στη Μ.Π.Ε., βάσει της οποίας έχει εκδοθεί η προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων, έχει αποτυπωθεί η κατάσταση του μη βιοτικού φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και δη όσον αφορά τα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά (παρ. 6Β.2), τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά (παρ. 6Β.3) και τα γεωλογικά και τεκτονικά χαρακτηριστικά (παρ. 6Β.3), προκύπτει δε ότι το αιολικό πάρκο θα εγκατασταθεί σε απομακρυσμένα, χέρσα και άγονα ορεινά υψίπεδα, με υψόμετρο που ανέρχεται έως τα 850 μέτρα (σελ. 61), η δε βλάστηση είναι περιορισμένη καθώς πρόκειται για μία γυμνή βραχώδη έκταση (σελ. 62). Περαιτέρω, έχουν εκτιμηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη γεωμορφολογία τόσο κατά τη φάση κατασκευής (παρ. 7.1.4), κατά την οποία δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν εκτεταμένες εκσκαφές και δεν αναμένεται καμία σοβαρή μεταβολή στην τοπογραφική και γεωλογική κατάσταση της ευρύτερης περιοχής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου (παρ. 7.2.4). Συγκεκριμένα, στη Μ.Π.Ε. (σελ. 121) αναφέρεται ότι «Ως προς το έδαφος το έργο απαιτεί μόνο τη θεμελίωση των πύργων των 10 ανεμογεννητριών και τη διαμόρφωση υποτυπώδους εσωτερικής οδοποιίας για πρόσβαση στις Α/Γ. Συνεπώς δεν μπορεί να προκαλέσει γεωλογικές μεταβολές ή καταστροφές. Στο γήπεδο του προτεινόμενου αιολικού πάρκου λόγω της θέσης του (περιορισμένη βλάστηση), αλλά και λόγω της μικρής έκτασης των παρεμβάσεων (μικρού μεγέθους εκσκαφές και απομάκρυνση και ασφαλή απόθεση των άχρηστων προϊόντων εκσκαφής σε κατάλληλους χώρους), δεν προβλέπεται σημαντική μεταβολή των ιζηματολογικών και εδαφολογικών χαρακτηριστικών της περιοχής…». Επίσης, έχουν εξετασθεί οι επιπτώσεις του έργου στην αισθητική του τοπίου, μετά από ειδική φωτορεαλιστική μελέτη (παρ. 7.2.8, σελ. 132 επ. Μ.Π.Ε.), στα συμπεράσματα της οποία αναφέρεται ότι: «1. Λόγω του έντονου αναγλύφου της περιοχής εγκατάστασης και της χωροθέτησης του έργου, το αιολικό πάρκο δεν είναι ορατό από πολλά σημεία που βρίσκονται κοντά του. Σε πολλά σημεία διάφορες τοπογραφικές εξάρσεις μεταξύ παρατηρητή και έργου καθιστούν αδύνατη την οπτική επαφή μαζί του. 2. Σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 1000 μέτρων το πάρκο είναι απλώς ορατό ως υπόβαθρο. 3. Οι αποστάσεις και η διαφορά υψομέτρου των θέσεων εγκατάστασης των Α/Γ από τις κατοικημένες περιοχές είναι τέτοιες που … καθιστούν δυσδιάκριτη την παρουσία του. 4. Η βαφή των Α/Γ (πυλώνας και δρομέας) είναι «απορροφητική» και δεν δημιουργούνται ανακλάσεις του προσπίπτοντος φωτισμού. 5. Η μόνη μεταβολή που επιφέρει η εγκατάσταση αιολικών πάρκων είναι η παρουσία τους όταν αυτά είναι ορατά, δηλαδή ο αργόστροφος γκρι-λευκός τρίπτερος δρομέας, πάνω στον ενιαίο γκρι-λευκό πυλώνα, που μπορεί να χαρακτηρισθεί ως παρουσία και δείγμα της τεχνολογικής ανάπτυξης της εποχής μας». Εξάλλου, στην παρ. 7.2.10 της Μ.Π.Ε. (επιπτώσεις στην κοινωνική και αναπτυξιακή φυσιογνωμία της περιοχής – χρήσεις γης) αναφέρεται ότι η αιολική ενέργεια, παρά τους φόβους περί του αντιθέτου, ενισχύει τον τουρισμό, καθώς αντικαθιστά τις ρυπογόνες μορφές ενέργειας και διαφυλάσσει το φυσικό περιβάλλον, σε πολλές δε περιοχές του κόσμου ανθίζει ο «περιβαλλοντικός τουρισμός», καθώς η ανάπτυξη των αιολικών πάρκων ελκύει πολλούς τουρίστες (σελ. 136). Τέλος, στην οικεία Μ.Π.Ε. έχουν προβλεφθεί συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης των επιπτώσεων αυτών (βλ. παρ. 8.1.1 για την αποκατάσταση της γεωμορφολογίας και παρ. 8.1.3 για την αντιμετώπιση αισθητικών επιπτώσεων). Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το περιεχόμενο της οικείας Μ.Π.Ε. είναι πλήρες όσον αφορά τα μορφολογικά, εδαφολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά, έχουν εκτιμηθεί και αξιολογηθεί επαρκώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη γεωμορφολογία, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, έχουν εξετασθεί οι επιπτώσεις του έργου στην αισθητική του τοπίου, μετά από ειδική φωτορεαλιστική μελέτη, καθώς και στον τουρισμό, έχουν δε προβλεφθεί συγκεκριμένα μέτρα αποκατάστασης των επιπτώσεων αυτών. Επομένως, ο προβαλλόμενος λόγος ότι με την επίμαχη εγκατάσταση θα προκληθεί στην περιοχή ολοσχερής καταστροφή του ανάγλυφου του εδάφους από τις εκχερσώσεις και την εκσκαφή των υψωμάτων, με αποτέλεσμα την υπέρμετρη αισθητική επιβάρυνση – αλλοίωση του φυσικού τοπίου και ειδικότερα της κορυφογραμμής, μεταβολή της εικόνας και αισθητικής του χώρου, αλλά και οπτική όχληση κατά τη διάρκεια ζωής του έργου από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, ανεξαρτήτως της αοριστίας του, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Επειδή, προβάλλεται ότι κατά παράβαση του άρθρου 1 παρ. 9 του από 24/31.5.1985 π.δ/τος (Δ΄ 270), σύμφωνα με το οποίο το ανώτατο υψόμετρο των κτισμάτων σε γήπεδα που βρίσκονται σε κορυφογραμμές απαγορεύεται να υπερβαίνει την κορυφογραμμή, επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών πάρκων, στις θέσεις Αδέρες, Λάμπουσα – Σπασμένη Πλάκα και Βρωμοσυκιά, πάνω στην κορυφή του όρους Αδέρες. Ο λόγος αυτός, είναι απαρριπτέος, ως ανεπίδεκτος δικαστικής εκτιμήσεως, διότι ερείδεται επί πραγματικών στοιχείων, τα οποία δεν αφορούν το επίδικο αιολικό πάρκο, που πρόκειται να κατασκευασθεί στη θέση Ασπροβούνι.
Επειδή, προβάλλεται ότι η εγκριθείσα μελέτη περιβαλλοντικών όρων είναι αποσπασματική και ελλιπής, καθώς με αυτήν γίνεται αυτοτελής εκτίμηση των επιπτώσεων από τις ένδικες εγκαταστάσεις, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον από τα ομοειδή έργα στην ευρύτερη περιοχή και συγκεκριμένα από τα λοιπά τέσσερα αιολικά πάρκα με 52 ανεμογεννήτριες, συνολικής δυναμικότητας 62,95 MW, και των συνοδών αυτών έργων. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος, προεχόντως, ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋποθέσεως, δοθέντος ότι το θέμα αυτό εξετάστηκε στο κεφάλαιο «Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα και δραστηριότητες» στης σχετικής Μ.Π.Ε. (παρ. 3.6, σελ. 28-29 – πρβλ. ΣτΕ 2474/2011). Ομοίως, απορριπτέα κρίνονται τα περί μη εξέτασης εναλλακτικών χώρων εγκατάστασης αιολικών πάρκων σε περιοχές εκτός του Δήμου Τροιζήνας και εκτός νομού Αττικής. Και τούτο διότι από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας η περιοχή της Τροιζήνας έχει καθορισθεί ως Περιοχή Αιολικής Καταλληλότητας και στη Μ.Π.Ε. έχουν αναπτυχθεί τα κριτήρια επιλογής των εναλλακτικών λύσεων (παρ. 5 σελ. 47 επ.), δεν απαιτείται, δε, περαιτέρω, από τη νομοθεσία η εξέταση εναλλακτικών χώρων εγκατάστασης σε ευρύτερες του συγκεκριμένου νομού περιοχές.
Επειδή, τέλος, προβάλλεται ότι η έγκριση περιβαλλοντικών όρων είναι αόριστη, άλλως αναιτιολόγητη, καθώς σ’ αυτήν περιέχονται γενικόλογοι όροι και μάλλον ευχές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τη συγκεκριμένη εγκατάσταση. Ο λόγος, όμως, αυτός είναι απορριπτέος, προεχόντως, ως αόριστος και ανεπίδεκτος δικαστικής εκτιμήσεως.
Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω πρέπει να απορριφθεί η αίτηση και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.