ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: ΟΥΤΟΠΙΑ Ή ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ; (Δεκέμβριος 2010)

Σε παγκόσμιο επίπεδο επικρατεί «διεθνής αναρχία», λόγω έλλει­ψης μιας κυβέρνησης ή κάποιας διακρατικής εξουσίας και τα ανεξάρτητα κράτη δεν υποτάσσονται σε μια οικουμε­νική κυβέρνηση. Ωστόσο, έχουν πλέον προκύψει ζητήματα που χρήζουν διακρατι­κής συνεργασίας και απαγκίστρωσης από εθνικές διαφορές και κομματικές συγ­κρούσεις, όπως η διαχείριση περιβαλ­λοντικών θεμάτων, καθώς και η ύπαρξη μιας διεθνούς περιβαλλοντικής διακυ­βέρνησης.

Στον τομέα αυτό έχουν αρχίσει αξιόλο­γες προσπάθειες διακρατικοί οργανισμοί, αλλά και μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως ο ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου), η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΟΗΕ με στοχευμένα προγράμματα όπως το UNEP (United Nations Environmental Programme), το UNDP (United Nations Development Programme) και το ΕΕΒ (Ευρω­παϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος).

Οι συνέπειες της υποβάθμισης του περι­βάλλοντος συχνά είναι διασυνοριακές και πρέπει να υπάρξει ουσιαστική κινητοποί­ηση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, Ωστόσο, στην πράξη αποδεικνύεται ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Για παρά­δειγμα, οι χώρες του Τρίτου Κόσμου και οι αναπτυσσόμενες χώρες θέτουν ως αρ­χική προτεραιότητα τους την ικανοποίηση βασικών αναγκών, όπως πρόσβαση σε νερό, τροφή, αντιμετώπιση του υποσιτι­σμού, ασθένειες και επιδημίες. Βάσει στοιχείων της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο μισός περίπου πληθυσμός του πλανήτη ζει σήμερα με λιγότερα από 2 ευρώ την ημέρα. Επομένως, προκειμένου να τεθεί σε ισχύ η ιδέα μιας διεθνούς περιβαλλον­τικής διακυβέρνησης, θα πρέπει τα έθνη – κράτη να έχουν ήδη καλύψει τις ανάγ­κες επιβίωσης των πολιτών τους.

Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση θα πρέ­πει να έχει ως αφετηρία το εθνικό επίπε­δο με προσαρμογή στις εκάστοτε εθνικές ανάγκες και πολιτικές. Το αμέσως επόμε­νο βήμα είναι η συνεργασία μεταξύ των κρατών για καθορισμό κοινών στόχων και θέσπιση διεθνών κανόνων προαγωγής της προστασίας του περιβάλλοντος.

Η ενσάρκωση των φιλοδοξιών μιας διε­θνούς περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, προϋποθέτει τη στήριξη και εξέλιξη του υπάρχοντος σχετικού νομικού πλαισίου. Ωστόσο, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να συνάπτονται συμφωνίες και συνθήκες, που ενώ περιέχουν πολύ αισιόδοξες αξιώσεις, δεν προβλέπουν ουσιαστικά εργαλεία για την υλοποίηση αυτών.

Επιπλέον, προκύπτει αδυναμία διεθνών κυβερνητικών πρακτικών, λόγω της ποι­κιλομορφίας των κρατών και περιοχών, αλλά κυρίως εξ αιτίας της διαφοράς πλού­του μεταξύ Βορρά και Νότου, που εξ’ ορι­σμού διαχωρίζει τις περιβαλλοντικές προτεραιότητες σε πρωτεύουσες και δευτερεύουσες.

Τα παραπάνω δεν αναιρούν κάποια επι­τεύγματα. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευ­ταία 40 χρόνια υπάρχει παγκόσμια ευαι­σθητοποίηση της κοινής γνώμης στα θέ­ματα προστασίας του περιβάλλοντος και μέτρα που λαμβάνονται από τις εθνικές κυβερνήσεις. Επίσης, ενώ η ποικιλομορ­φία του διεθνούς συστήματος αποδυνα­μώνει το όραμα μιας παγκόσμιας περι­βαλλοντικής διακυβέρνησης, η ίδια η ποι­κιλομορφία και επιστημονική διαφορετι­κότητα συνέβαλλαν στη θεμελίωση ενός ισχυρού διεθνούς περιβαλλοντικού δι­καίου, πλαισιώνοντας διεθνείς συμφω­νίες, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Πρωτόκολλο του Κιότο. Ακόμη, πρω­ταρχικός είναι ο ρόλος το UNEP που έχει στηρίξει πάνω από 100 χώρες να υιοθε­τήσουν και να αναπτύξουν περιβαλλοντι­κή νομοθεσία.

Είναι λοιπόν αναγκαία η περαιτέρω συν­δρομή όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την προάσπιση, συνέχιση και εξέλιξη της ιδέας της διεθνούς περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, με την ενεργή συμμετο­χή των περιβαλλοντικών Μ.Κ.Ο., διότι μό­νο τότε η αναγκαιότητα αυτή θα πάψει να είναι μια ουτοπία.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην τριμηνιαία έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2010, σ. 13.

Facebook

0

Twitter

Linkedin

email

Print