ΣτΕ 1208/2017 [ΑΕΠΟ για ΑΣΠΗΕ από βιομάζα]
Περίληψη
-Στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων πρέπει να εξετάζονται οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, ιδίως ως προς τη θέση, το μέγεθος ή και την τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που εξετάστηκαν από το φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και να παρουσιάζονται οι κύριοι λόγοι της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επομένως, κατ’ αρχήν, η εξέταση εναλλακτικών λύσεων αποτελεί ουσιώδες και αναγκαίο στοιχείο της μελέτης. Η εξέταση εναλλακτικών λύσεων κρίνεται επιβεβλημένη στις περιπτώσεις που πρόκειται για επέμβαση σε προστατευόμενη περιοχή, καθώς και στις περιπτώσεις εναλλακτικών λύσεων είναι προφανή ή έχουν προταθεί νομίμως από ενδιαφερόμενους φορείς, κατά τη διαδικασία δημοσιοποιήσεως της ΜΠΕ.
-Από τα διαλαμβανόμενα στη ΜΠΕ του επίδικου έργου, προκύπτει ότι, ως προς τη θέση του έργου, προκρίθηκε έναντι άλλων η τελικώς επιλεγείσα λύση λόγο) των προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων που παρουσίαζε, στο πλαίσιο του υφιστάμενου χωροταξικού σχεδιασμού (ΓΠΣ, ΒΙΠΑ, ειδικό χωροταξικό πλαίσιο ΑΠΕ), σε σχέση και με την πρόσβαση στην περιοχή μέσω των ήδη υπαρχόντων οδικών αξόνων. Όπως δε προκύπτει από το σχετικό κεφάλαιο της ΜΠΕ, τα κριτήρια αυτά και, ιδίως, η εφαρμογή των διατάξεων του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τη χωροθέτηση του έργου πλησίον οικισμών, αποτελούν ταυτόχρονα και τους λόγους για τους οποίους δεν θεωρήθηκαν ως βιώσιμες και απορρίφθηκαν οι εξετασθείσες εναλλακτικές λύσεις για τη θέση του έργου. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα παρίσταται επαρκής η παρουσίαση από την ΜΠΕ της αξιολόγησης των εναλλακτικών λύσεων για τη θέση του έργου. Συνεπώς, η κρίση της
προσβαλλόμενης απόφασης ότι η ΜΠΕ είναι πλημμελής, διότι δεν μνημονεύει τις εναλλακτικές θέσεις που εξετάστηκαν, ανεξαρτήτως του ότι από τα στοιχεία του φακέλου
δεν προκύπτει ότι είχαν προταθεί συγκεκριμένες τέτοιες λύσεις κατά τη διαδικασία δημόσιας εξέτασης της ΜΠΕ δεν παρίσταται νόμιμη. Το βασικό κριτήριο για την επιλογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την καύση φυτικών ελαίων, ήτοι η φιλικότητά της προς το περιβάλλον, συνιστά ταυτόχρονα και τον βασικό λόγο απόρριψης άλλων τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ιδίως των συμβατικών [με την καύση λιγνίτη και λιθάνθρακα) καθώς και τον λόγο απόρριψης της μηδενικής λύσης. Συνεπώς, η κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης ότι η ΜΠΕ είναι πλημμελής και διότι δεν μνημονεύει τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν ως προς το μέγεθος και την τεχνολογία του έργου είναι μη νόμιμη.
Πρόεδρος: Αθ. Ράντος
Εισηγητής: Χρ. Παπανικολάου
Βασικές Σκέψεις
2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση της 14875/ 17.4.2015 απόφασης του Υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία, κατ’ αποδοχήν διοικητικής προσφυγής του παρεμβαίνοντος Δήμου, ακυρώθηκε η Φ6292/1712/14/ 15.1.2015 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Με την απόφαση αυτή είχαν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι για την εγκατάσταση και λειτουργία σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα (φυτικά έλαια), ισχύος ίσης ή μικρότερης από 1 MWe, στη θέση “ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΓΚΟΝΕΤΣΙΑ” του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας της Περιφέρειας Αττικής.
3. Επειδή, η αιτούσα, ως φορέας του ως άνω έργου, με έννομο συμφέρον και παραδεκτώς εν γένει ασκεί την κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως.
4. Επειδή, με έννομο συμφέρον και παραδεκτώς εν γένει παρεμβαίνει υπέρ του κύρους της προσβαλλόμενης απόφασης ο Δήμος Μαρκόπουλου – Μεσογαίας ύστερα από προσφυγή του οποίου εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση.
5. Επειδή, η περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων που ενδέχεται να προκαλέσουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, ρυθμίζεται ήδη από τις διατάξεις του ν. 4014/2011 (Α΄ 209) οι οποίες, σύμφωνα με το άρθρο 31 του ίδιου νόμου, αντικατέστησαν τις αντίστοιχες των νόμων 1650/1986 (Α΄ 160) και 3010/2002 (Α΄ 91). Το άρθρο 1 του ν. 4014/2011 ορίζει τα εξής: «1. Τα έργα και οι δραστηριότητες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των οποίων η κατασκευή ή λειτουργία δύναται να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες (Α και Β) ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Η πρώτη κατηγορία (Α) περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προκειμένου να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος σχετικά με το συγκεκριμένο έργο ή δραστηριότητα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 2, 3 και 4 του παρόντος [του ν. 4014/2011]. Τα έργα και οι δραστηριότητες της κατηγορίας Α κατατάσσονται: α) σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την υποκατηγορία Α1 και β) σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την υποκατηγορία Α2. … . Η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων γίνεται βάσει των σχετικών κριτηρίων του Παραρτήματος Ι». Περαιτέρω, το άρθρο 2 του ν. 4014/2011 προβλέπει στις παρ. 1 και 2 ότι «1. Για την πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων κατηγορίας Α ή τη μετεγκατάσταση ήδη υφιστάμενων απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). 2….». Περαιτέρω, διατάξεις σχετικές με την περιβαλλοντική αδειοδότηση ειδικώς των έργων και δραστηριοτήτων της υποκατηγορίας Α2 περιέχονται στο άρθρο 4 του ν. 4014/2011, στην παρ. 1 του οποίου ορίζεται ότι η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων της υποκατηγορίας αυτής γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στη δε παρ. 2 περιγράφονται τα στάδια της διαδικασίας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες της ως άνω υποκατηγορίας. Εξάλλου, το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 παρέχει, στην παρ. 4, εξουσιοδότηση για την έκδοση αποφάσεων του ΥΠΕΚΑ, οι οποίες θα καθορίζουν τα περιεχόμενα του φακέλου της ΜΠΕ ανά υποκατηγορία έργου ή δραστηριότητας, τυχόν απαιτούμενες γνωμοδοτήσεις φορέων, το περιεχόμενο της ΜΠΕ και τα λοιπά συνοδευτικά στοιχεία ανάλογα με το είδος του έργου ή της δραστηριότητας και, περαιτέρω, ότι τα περιεχόμενα της μελέτης περιέχουν τουλάχιστον τα αναφερόμενα στο Παράρτημα ΙΙ του νόμου στοιχεία. Στο Παράρτημα ΙΙ καθορίζονται τα ελάχιστα περιεχόμενα φακέλου ΜΠΕ ως εξής: “1) Επιτρεπόμενες χρήσεις γης στην περιοχή του έργου ή της δραστηριότητας. 2) Περιγραφή της θέσης του έργου, του σχεδιασμού και των τεχνικών χαρακτηριστικών του συνόλου του έργου κατά τα στάδια της κατασκευής και της λειτουργίας. Επίσης, την περιγραφή των κυριότερων χαρακτηριστικών των μεθόδων κατασκευής, τη φύση και τις ποσότητες των χρησιμοποιούμενων υλικών, καθώς και την περιγραφή των προβλεπόμενων τύπων και ποσότητας καταλοίπων και εκπομπών, ιδίως στα νερά, ατμόσφαιρα, έδαφος, θόρυβο, δονήσεις, ακτινοβολίες, που αναμένεται να προκύψουν από την κατασκευή και λειτουργία του προτεινόμενου έργου ή της δραστηριότητας. 3) Περιγραφή και αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων, ιδίως ως προς τη θέση, το μέγεθος ή/και την τεχνολογία αυτών, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που εξετάστηκαν από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και παρουσίαση των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. 4) Περιγραφή των στοιχείων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που ενδέχεται να θιγούν σημαντικά από το προτεινόμενο έργο ή δραστηριότητα … 5) Περιγραφή, εκτίμηση και αξιολόγηση των πιθανά σημαντικών επιπτώσεων που το προτεινόμενο έργο ή δραστηριότητα ενδέχεται να προκαλέσει στο περιβάλλον από τη χρήση των φυσικών πόρων, την εκπομπή ρυπαντών, τη δημιουργία οχλήσεων και τη διάθεση των αποβλήτων, το σύνολο των δεδομένων και την περιγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν για την πρόβλεψη και εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον … 6) Αναλυτική περιγραφή των μέτρων που προβλέπονται για να αποφευχθούν, μειωθούν, αποκατασταθούν και αντισταθμιστούν οι σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις του έργου ή της δραστηριότητας στο περιβάλλον. 7) …” Κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 1 παρ. 4 του ν. 4014/2001, εκδόθηκε η 1958/13.1.2012 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β΄ 21), σύμφωνα με την οποία κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2 (Παράρτημα IV, ομάδα 10η Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) τα έργα ηλεκτροπαραγωγής από σταθμούς βιορευστών και βιοκαυσίμων με τελική αποδιδόμενη ισχύ μικρότερη των 10 ΜW. Περαιτέρω, με την 170225/20.1.2014 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β΄ 135/27.1.2014) εξειδικεύτηκε το περιεχόμενο των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Α κατηγορίας , σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 11 του ν. 4014/2011, ορίστηκε δε ότι η εφαρμογή των διατάξεων της απόφασης αυτής καθίσταται υποχρεωτική μετά την πάροδο δώδεκα (12) μηνών από τη δημοσίευση της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως προκειμένου να παρασχεθεί ο αναγκαίος χρόνος προσαρμογής (άρθρο 5 παρ. 2). Κατά το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα η εφαρμογή των διατάξεων της απόφασης είναι προαιρετική.. Στο Παράρτημα 2 της υπουργικής αυτής απόφασης, το οποίο φέρει τον τίτλο “Βασικές προδιαγραφές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) έργων και δραστηριοτήτων Α΄ Κατηγορίας, προβλέπεται ότι οι ΜΠΕ των έργων Α κατηγορίας πρέπει να περιλαμβάνουν κεφάλαιο 2 με τίτλο “Μη τεχνική περίληψη”, στο οποίο περιγράφονται, μεταξύ άλλων, με συνοπτικό τρόπο και χωρίς εξειδικευμένους τεχνικούς όρους, οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν και μια ένδειξη των κύριων λόγων που συνηγορούν υπέρ της επιλεγείσας λύσης, λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επίσης στο κεφάλαιο 5 των προδιαγραφών της ΜΠΕ αναλύεται η συμβατότητα του έργου ή της δραστηριότητας με θεσμοθετημένες χωρικές και πολεοδομικές δεσμεύσεις της περιοχής, στο κεφάλαιο 6 περιλαμβάνεται αναλυτική περιγραφή του σχεδιασμού του έργου ή της δραστηριότητας, η περιγραφή δε αυτή αφορά στη λύση που προτείνει ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας, όπως αυτή προέκυψε από την αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων. Εξάλλου, το κεφάλαιο 7 των προδιαγραφών της ΜΠΕ είναι αφιερωμένο στις εναλλακτικές λύσεις και έχει το εξής περιεχόμενο: “7.1 Παρουσίαση των βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων που εξετάσθηκαν, ως προς τη θέση, το μέγεθος και την κλίμακα, το σχεδιασμό, την τεχνολογία, την παραγωγική διαδικασία καθώς και την διαδικασία κατασκευής του έργου ή της δραστηριότητας. Περιλαμβάνεται και η μηδενική λύση (μη-υλοποίηση προτεινόμενου έργου/δραστηριότητας), με αναφορά στις συνέπειες που θα έχει σε επηρεαζόμενα έργα/δραστηριότητες, καθώς και σε άλλα στοιχεία του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος. 7.2 Αξιολόγηση και αιτιολόγηση της τελικής επιλογής σε σχέση με τις επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Η παρουσίαση των βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων … θα πρέπει να είναι περιεκτική, ενώ σε παράρτημα της ΜΠΕ μπορούν να δίνονται αναλυτικότερα στοιχεία, που περιλαμβάνουν: 7.2.1. Αναλυτικότερη περιγραφή των βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν. 7.2.2. Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος για κάθε βιώσιμη εναλλακτική λύση, καθώς και των τάσεων εξέλιξής του. 7.2.3. Εκτίμηση και αξιολόγηση των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε βιώσιμη εναλλακτική λύση και αιτιολόγηση των κύριων λόγων απόρριψης της”. Τέλος, στο Παράρτημα 4.10 της ίδιας απόφασης περιλαμβάνονται οι ειδικές προδιαγραφές των ΜΠΕ των έργων και δραστηριοτήτων της 10ης ομάδας “Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”. Ορίζεται δε ότι στο κεφάλαιο 6 της ΜΠΕ «Αναλυτική περιγραφή σχεδιασμού του έργου ή της δραστηριότητας», θα πρέπει να αναφερθούν όλα τα μεγέθη και χαρακτηριστικά του σχεδιασμού του έργου και των συνοδών του.
6. Επειδή, από το Παράρτημα ΙΙ του ν. 4014/2011, σε συνδυασμό με τις διατάξεις της Υ.Α. 170225/2014, οι οποίες, πάντως, δεν ίσχυαν ως υποχρεωτικές κατά τον χρόνο κατάρτισης της ΜΠΕ του επίδικου έργου (βλ. παρακάτω), η δε εφαρμογή αυτών κατέστη υποχρεωτική σχεδόν ταυτόχρονα με την έκδοση της ακυρωθείσας ΑΕΠΟ του έργου, και ενόψει όσων έχουν γίνει δεκτά επί του ζητήματος των εναλλακτικών λύσεων, συνάγεται ότι στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων πρέπει να εξετάζονται οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, ιδίως ως προς τη θέση, το μέγεθος ή και την τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που εξετάστηκαν από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και να παρουσιάζονται οι κύριοι λόγοι της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επομένως, κατ’ αρχήν, η εξέταση εναλλακτικών λύσεων αποτελεί ουσιώδες και αναγκαίο στοιχείο της μελέτης (πρβλ. ΣτΕ 3170/2012 7μ.). Η εξέταση εναλλακτικών λύσεων κρίνεται επιβεβλημένη στις περιπτώσεις που πρόκειται για επέμβαση σε προστατευόμενη περιοχή (βλ. ΣτΕ 3170/2012), καθώς και στις περιπτώσεις που η ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων είναι προφανής ή έχουν προταθεί νομίμως από ενδιαφερόμενους φορείς, κατά τη διαδικασία δημοσιοποίησης της ΜΠΕ (πρβλ. ΣτΕ 2466/2008 Ολομ., 2627/2016 7μ., 3170/2012). Στην περίπτωση, όμως, όπου, με τα δεδομένα της συγκεκριμένης περίπτωσης, η διερεύνηση και παράθεση εναλλακτικών λύσεων στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι αλυσιτελής, διότι δεν καταλείπεται ευχέρεια επιλογής της θέσης ή άλλων στοιχείων εκτέλεσης του έργου, η μη εξέταση ή πολλώ μάλλον η συνοπτική εξέταση τέτοιων λύσεων δεν συνεπάγεται ακυρότητα της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (βλ. ΣτΕ Ολ. 3170/2012, 2636/ 2009, 2639/2009, 4498/1998).
7. Επειδή, εξάλλου, στα άρθρα 58 και 72 του ν. 3852/2010 “Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης” (Α΄ 87), καθορίζονται οι αρμοδιότητες του Δημάρχου και της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου. Ειδικότερα στις ως άνω διατάξεις προβλέπονται τα εξής: Άρθρο 58 Αρμοδιότητες του δημάρχου 1. Ο δήμαρχος προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα … Ειδικότερα, ο δήμαρχος: α) Εκπροσωπεί το δήμο στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια αρχή. β) Εκτελεί τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, της οικονομικής και της επιτροπής ποιότητας ζωής … 2. Όταν δημιουργείται άμεσος και προφανής κίνδυνος ή απειλείται άμεση ζημία των δημοτικών συμφερόντων από την αναβολή λήψης απόφασης, ο δήμαρχος μπορεί να αποφασίσει για θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα της οικονομικής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής. Στην περίπτωση αυτή οφείλει να υποβάλει προς έγκριση τη σχετική απόφασή του κατά την επόμενη συνεδρίαση της αντίστοιχης επιτροπής…. Άρθρο 72 Οικονομική Επιτροπή -Αρμοδιότητες 1. Η Οικονομική Επιτροπή είναι όργανο παρακολούθησης και ελέγχου της οικονομικής λειτουργίας του δήμου. Ειδικότερα έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α) … ιβ) αποφασίζει για την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές … ιε) αποφασίζει για την πρόσληψη πληρεξουσίου δικηγόρου και για την ανάκληση της πληρεξουσιότητάς του, σε όσους δήμους, είτε δεν έχουν προσληφθεί δικηγόροι, με μηνιαία αντιμισθία, είτε αυτοί που έχουν προσληφθεί δεν έχουν δικαίωμα να παρίστανται σε ανώτατα δικαστήρια. Μπορεί επίσης να αναθέτει την παροχή γνωμοδοτήσεων, μόνο εφόσον δεν έχουν προσληφθεί δικηγόροι, με μηνιαία αντιμισθία. Με απόφαση της είναι δυνατή, κατ` εξαίρεση, η ανάθεση σε δικηγόρο, εξώδικου ή δικαστικού χειρισμού, ανά υπόθεση, ζητημάτων, τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία για τα συμφέροντα του δήμου και απαιτούν εξειδικευμένη γνώση ή εμπειρία. Στις περιπτώσεις αυτές η αμοιβή του δικηγόρου ορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 281 του Κ.Δ.Κ. 2. Για τις περιπτώσεις ιβ`, ιγ` και ιδ` της προηγούμενης παραγράφου, η απόφαση λαμβάνεται ύστερα από γνωμοδότηση δικηγόρου, η ανυπαρξία της οποίας συνεπάγεται ακυρότητα της σχετικής απόφασης. …”.
8. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Η αιτούσα εταιρεία κατέθεσε στις 14.9.2012 φάκελο μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την εγκατάσταση και λειτουργία σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα (φυτικά έλαια – vegetable oil ), ισχύος ίσης ή μικρότερης από 1 MWe, στη θέση “ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΓΚΟΝΕΤΣΙΑ” του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας της Περιφέρειας Αττικής. Το έργο, ως μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με καύση βιορευστών και βιοκαυσίμων με ισχύ μικρότερη των 10 ΜW, κατατάσσεσαι στην υποκατηγορία Α2, ομάδα 10η της Υ.Α. 1958/2012. Στο κεφάλαιο 3 της μελέτης αυτής περιγράφεται η θέση του έργου και αναφέρεται ότι η θέση αυτή είναι “εντός ΓΠΣ σε περιοχή ΒΙΠΑ”, περιοχή η οποία δεν εντάσσεται “στις προστατευτέες με Π.Δ. (άρθρο 21 Ν. 1650/1986)”. Αναφέρεται, περαιτέρω, ότι “γύρω από τη θέση εγκατάστασης δεν βρίσκονται οικισμοί ούτε αναπτύσσονται σημαντικά οικοσυστήματα, δεδομένου πως πρόκειται για μέχρι πρότινος αγροτική περιοχή…” (σελ. 10 – 11). Στο κεφάλαιο 6 της ΜΠΕ γίνεται αναλυτική περιγραφή του έργου και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού, αναφέρεται δε ότι η µονάδα θα εγκατασταθεί εντός αγροτεµαχίου επιφανείας 2000,45 τ.µ. σε κτίριο τεσσάρων τµηµάτων, το οποίο θα αποτελείται από δύο ορόφους επιφανείας 60 τ.µ. έκαστος. Η καύσιµη ύλη της µονάδας (φυτικά έλαια) θα εισάγεται σε δύο ειδικών προδιαγραφών ενσωµατωµένες δεξαµενές συνολικής χωρητικότητας 35 κ.μ., οι οποίες θα έχουν επάρκεια επτά ηµερών. Πέραν των δύο αυτών δεξαµενών φυτικών ελαίων, η µονάδα θα διαθέτει tank fuel για αποθήκευση βιοντήζελ (RΜΕ) χωρητικότητας 30lt περίπου. Η παραγωγή ενέργειας θα επιτυγχάνεται µέσω 2 Μηχανών Εσωτερικής Καύσης diesel ειδικά τροποποιηµένων να χρησιµοποιούν φυτικά έλαια (καθώς και βιοντήζελ κατά την φάση εκκίνησής τους), σε συνδυασµό µε δύο γεννήτριες. Η παραγόµενη ενέργεια θα ανυψώνεται στην µέση τάση µέσω (2) Συζευγµένων Μετασχηµατιστών 630 ΚVA. Η μονάδα θα χρησιμοποιεί πρώτες ύλες, οι οποίες θα αποτελούνται από μη βρώσιμα φυτικά έλαια υποβαθμισμένης ποιότητας συγκεκριμένων ειδών όπως ηλιέλαιο, κραµβέλαιο. βαμβακέλαιο, φοινικέλαιο και χρησιμοποιημένα βρώσιμα έλαια από διάφορες πηγές. Περαιτέρω, περιγράφονται οι επιπτώσεις από τη λειτουργία της μονάδας ( εκπομπή αερίων, σκόνης, υγρών και στερών αποβλήτων και θορύβου) και εκτιμάται ότι οι επιπτώσεις αυτές θα είναι ήπιες, ιδίως ενόψει των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών (σελ. 16 – 32). Στο κεφάλαιο 7 της ΜΠΕ περιγράφονται τα προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και το σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ως προς την εξέταση και αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων από τη ΜΠΕ (κεφάλαια 7.5 και 8) προκύπτουν τα εξής: Για τη χωροθέτηση του έργου ελήφθη υπόψη ότι η περιοχή εγκατάστασης είναι ΒΙΠΑ προς εξυγίανση, σύμφωνα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Μαρκόπουλου (Υ.Α. 9573/1846/7.4.2000. Δ΄210), στην οποία επιτρέπεται η εγκατάσταση βιομηχανιών και βιοτεχνιών μέσης και χαμηλής όχλησης (άρθρο 5 του π.δ. της 23.2 – 6.3.1987, Δ΄ 166). Η θέση αυτή πληροί τους περιορισμούς και απαγορεύσεις χωροθέτησης πλησίον ή εντός προστατευόμενων περιοχών, οικιστικών περιοχών, περιοχών δικτύων τεχνικής υποδομής και ειδικών χρήσεων καθώς και περιοχών αναπτυξιακών ζωνών και δραστηριοτήτων του άρθρου 6 παρ. 1 του ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (49828/2008 απόφαση της «Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του χωροταξικού σχεδιασμού και της αειφόρου ανάπτυξης», Β΄ 2464). Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η θέση γειτνιάζει με μεγάλους οδικούς άξονες, γεγονός που διευκολύνει την πρόσβαση των οχημάτων τροφοδοσίας και την επίβλεψη της μονάδας, συντελώντας και στον περιορισμό εκπομπής καυσαερίων που εκλύονται από τα οχήματα αυτά. Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν δεν πληρούσαν τις ανωτέρω προϋποθέσεις, διότι βρίσκονταν σε απόκρημνες θέσεις ή κοντά σε όρια οικισμών, δεν ήταν δε οι καταλληλότερες από ρυμοτομική άποψη ώστε να ανεγερθεί το κτίριο της μονάδας (σελ. 37, 41 – 46 της ΜΠΕ). Στην ίδια ως άνω μελέτη περιγράφονται τα πλεονεκτήματα από την επιλογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία είναι η φιλικότητά της προς το περιβάλλον (μεταξύ άλλων με τη μείωση των παραγόμενων ρύπων, δοθέντος ότι η καύση των φυτικών ελαίων δεν παράγει περισσότερο CO2 από αυτό που δεσμεύτηκε κατά την παραγωγή του, με τη μηδενική κατανάλωση ύδατος) και το μικρό κόστος χρήσης και συντήρησης της μονάδας. Στη μελέτη εξετάστηκε περαιτέρω η μηδενική λύση και απορρίφθηκε με το σκεπτικό, μεταξύ άλλων, ότι η μη εφαρμογή της λύσης αυτής για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα οδηγούσε στη μη ανακύκλωση των μη βρώσιμων φυτικών ελαίων, στην παραγωγή ενέργειας από μη ανανεώσιμες πηγές με συμβατικές μεθόδους, όπως με την καύση λιγνίτη και λιθάνθρακα, με τις απορρέουσες από τις μεθόδους αυτές περιβαλλοντικές και οικονομικές δυσμενείς επιπτώσεις (σελ. 37 – 40 της ΜΠΕ). Με την Φ6292/1712/14/15.1.2015 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για την εγκατάσταση και λειτουργία του σταθμού. Ο Δήμος Μαρκοπούλου – Μεσογαίας, αφού ενέκρινε, διά της Οικονομικής του Επιτροπής, τον ορισμό πληρεξούσιου δικηγόρου για την άσκηση και υποστήριξη διοικητικής προσφυγής κατά της ως άνω ΑΕΠΟ (48/2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, πρακτικό 9/συν. 12.2.2015), άσκησε προσφυγή νομιμότητας κατά της εν λόγω ΑΕΠΟ, την οποία κατέθεσε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής στις 16.2.2015 (αρ. πρωτ. 6942), αμφισβητώντας την επάρκεια της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των καθορισθέντων περιβαλλοντικών όρων. Με την προσβαλλόμενη απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ έγινε δεκτή η διοικητική προσφυγή του ήδη παρεμβαίνοντος Δήμου και ακυρώθηκε η ανωτέρω ΑΕΠΟ. Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε ισχυρισμός της ήδη αιτούσας, προβληθείς με υπόμνημα – παρέμβαση, σύμφωνα με τον οποίο η προσφυγή του παρεμβαίνοντος Δήμου ήταν απαράδεκτη, διότι της 48/2015 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής περί ορισμού πληρεξούσιου δικηγόρου για την άσκηση και υποστήριξη διοικητικής προσφυγής δεν είχε προηγηθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 72 του ν. 3852/2010, γνωμοδότηση δικηγόρου. Ο ως άνω ισχυρισμός απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι μεταξύ των στοιχείων που περιήλθαν στο Υπουργείο περιλαμβάνεται η από 5.2.2015 γνωμοδότηση δικηγόρου απευθυνόμενη προς την Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Μαρκοπούλου – Μεσογαίας με αριθ. πρωτ. 1764/5.2.2015, δια της οποίας ο δικηγόρος αυτός γνωμοδότησε υπέρ της ασκήσεως της διοικητικής προσφυγής, η ανάθεση δε της ως άνω παροχής γνωμοδότησης στον δικηγόρο αυτό είχε γίνει με την υπ’ αριθ. 1555/ 2.2.2015 απόφαση του Δημάρχου και πρόεδρου της Οικονομικής Επιτροπής του προσφεύγοντος Δήμου. Συνεπώς, κατά την προβαλλόμενη απόφαση, παραδεκτώς, από την άποψη των οριζομένων στις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 72 του ν. 3852/2010, ασκήθηκε η διοικητική προσφυγή του παρεμβαίνοντος Δήμου. Περαιτέρω, σύμφωνα με την προσβαλλόμενη απόφαση, η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του επίδικου έργου δεν πληρούσε τις απαιτήσεις της νομοθεσίας ως προς το περιεχόμενό της και, συγκεκριμένα ως προς την παρουσίαση, εξέταση και αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων για τη θέση του έργου και την επιλογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Ειδικότερα, ως προς τη θέση του έργου δεν μνημονεύονται οι εναλλακτικές θέσεις που εξετάστηκαν έστω και εάν αυτές βρίσκονταν εντός του ίδιου ΒΙΠΑ, σε κάθε δε περίπτωση, ακόμα και εάν ήθελε θεωρηθεί ότι δεν υφίσταται υποχρέωση εξέτασης εναλλακτικών λύσεων ως προς τη θέση του επίμαχου έργου, δεν θεραπεύεται η έλλειψη αναφοράς και περιγραφής στην ΜΠΕ των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν ως προς το μέγεθος και την τεχνολογία αλλά ούτε και εξηγήθηκε από την ήδη αιτούσα εταιρεία γιατί, ενώ περιγράφεται και αξιολογείται η μηδενική λύση, δεν γίνεται το ίδιο και για τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν.
9. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι, πριν από την έκδοση της 48/12.2.2015 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του παρεμβαίνοντος Δήμου, με την οποία εγκρίθηκε ο ορισμός πληρεξούσιου δικηγόρου για την άσκηση και υποστήριξη διοικητικής προσφυγής κατά της Φ6292/1712/14/15.1.2015 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, είχε προηγηθεί η από 5.2.2015 γνωμοδότηση δικηγόρου υπέρ της άσκησης της προσφυγής αυτής, κατά τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 72 του ν. 3852/2010. Συνεπώς, και υπό την εκδοχή ακόμη ότι πράγματι η παράλειψη της γνωμοδότησης αυτής θα δημιουργούσε ακυρότητα στη διαδικασία άσκησης της διοικητικής προσφυγής, παρίσταται ορθή η ανωτέρω κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης και είναι απορριπτέος ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός της αιτούσας. Περαιτέρω, ο ειδικότερος ισχυρισμός της αιτούσας, ότι η προσφυγή ήταν απαράδεκτη και διότι μη νομίμως ανατέθηκε στον συγκεκριμένο δικηγόρο η παροχή γνωμοδότησης για την άσκηση της προσφυγής από τον Δήμαρχο και όχι από την Οικονομική Επιτροπή, στην οποία ανήκει η σχετική αρμοδιότητα κατ’ άρθρο 72 του ν. 3852/2010, δοθέντος ότι ο Δήμαρχος, όλως κατ’ εξαίρεση, και υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 58 παρ. 2 του ν. 3852/2010 μπορεί να ασκήσει αρμοδιότητες που ανήκουν στην Οικονομική Επιτροπή, είναι απορριπτέος, προεχόντως διότι η πράξη ανάθεσης παροχής γνωμοδότησης, ως ατομική πράξη, δεν μπορεί να ελεγχθεί παρεμπιπτόντως κατά την εξέταση του κύρους της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίνεται η άσκηση διοικητικής προσφυγής.
10. Επειδή, από τα διαλαμβανόμενα στη ΜΠΕ του επίδικου έργου, προκύπτει ότι, ως προς τη θέση του έργου, προκρίθηκε έναντι άλλων η τελικώς επιλεγείσα λύση λόγω των προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων που παρουσίαζε, στο πλαίσιο του υφιστάμενου χωροταξικού σχεδιασμού (ΓΠΣ, ΒΙΠΑ, ειδικό χωροταξικό πλαίσιο ΑΠΕ), σε σχέση και με την πρόσβαση στην περιοχή μέσω των ήδη υπαρχόντων οδικών αξόνων. Όπως δε προκύπτει από το σχετικό κεφάλαιο της ΜΠΕ, τα κριτήρια αυτά και, ιδίως, η εφαρμογή των διατάξεων του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τη χωροθέτηση του έργου πλησίον οικισμών, αποτελούν ταυτόχρονα και τους λόγους για τους οποίους δεν θεωρήθηκαν ως βιώσιμες και απορρίφθηκαν οι εξετασθείσες εναλλακτικές λύσεις για τη θέση του έργου. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα παρίσταται επαρκής η παρουσίαση από την ΜΠΕ της αξιολόγησης των εναλλακτικών λύσεων για τη θέση του έργου. Συνεπώς, η κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης ότι η ΜΠΕ είναι πλημμελής, διότι δεν μνημονεύει τις εναλλακτικές θέσεις που εξετάστηκαν, ανεξαρτήτως του ότι από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι είχαν προταθεί συγκεκριμένες τέτοιες λύσεις κατά τη διαδικασία δημόσιας εξέτασης της ΜΠΕ (πρβλ. ΣτΕ 2627/2016, 3565/2014, 3170/2012), δεν παρίσταται νόμιμη Περαιτέρω, όπως προκύπτει από την ΜΠΕ, το βασικό κριτήριο για την επιλογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την καύση φυτικών ελαίων, ήτοι η φιλικότητά της προς το περιβάλλον, συνιστά ταυτόχρονα και τον βασικό λόγο απόρριψης άλλων τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ιδίως των συμβατικών (με την καύση λιγνίτη και λιθάνθρακα) καθώς και τον λόγο απόρριψης της μηδενικής λύσης. Συνεπώς, η κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης ότι η ΜΠΕ είναι πλημμελής και διότι δεν μνημονεύει τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν ως προς το μέγεθος και την τεχνολογία του έργου είναι μη νόμιμη. Για τους λόγους αυτούς που προβάλλονται βασίμως, η αίτηση ακυρώσεως πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, ενώ πρέπει να απορριφθεί η παρέμβαση.